زندگینامه

بدرالدین قوامی رازی شاعر پارسی‌گوی ایرانی شیعی سده ششم هجری است. شعرهایش رویه دینی دارند تنها مطلبی که راجع به قوامی رازی از منابع کهن به دست می‌آید به جز چند قطعه شعر این است که لقب او «اشرف الشعراء» و «بدرالدین» بوده و چون وی در ابتدا در سلک مدّاحان قوام‌الدین طغرائی بوده تخلص خود را از لقب...

سموری سجزی سیستانی، از شاعران و کاتبان معروف سیستانی و از شخصیت‌های ممتاز قرن ششم هجری قمری است. عوفی شعر او را از سخن معشوقان، دلکش تر و خط او را از خط دلبران عنبر زلف، خوش تر وصف می‌کند. سموری سجزی به مسائل حکمت و تعلیمی توجه زیاد داشته و عزت و آزادگی را تبلیغ می‌کرده است. هرکه چون گل، به زر...

ذُوٱلْفَقَارِ نام شمشیر علی ابن ابی طالب بود. این شمشیر دو سر یا دو لبه داشته‌است و برجسته‌ترین نماد علی بن ابی‌طالب و نماد شجاعت و قدرت اوست. ذوالفقار در فرهنگ اسلامی (بالأخص در شمایل‌نگاری‌ها) حضور پررنگی دارد. حدیث «لا سیف الا ذوالفقار» (شمشیری نیست جز ذوالفقار) در وصف آن صادر شده‌است.

شرف‌الادباء شهاب‌الدین ادیب صابر بن‌اسماعیل ترمذی (نیمه یکم سده ۶ق/۵۴۶ق) شناخته شده به ادیب صابر شاعر ایرانی از ترمذ بود. او در زمان سلجوقیان می‌زیسته‌است. شهاب‌الدین در ترمذ ادب آموخت و شاعری آغاز کرد. سپس در جوانی به خراسان رفت و به فراگیری دانش پرداخت. پس از آن او در شهرهایی مانند مرو، بلخ و...

عَیّوقی از سرایندگان اوایل سدهٔ پنجم قمری و سرایندهٔ مثنوی ورقه و گلشاه است. از زندگی او اطلاعات چندانی در دست نیست. او مثنوی خود را به نام سلطان محمود کرده و از آن‌جا که این سلطان را با کنیهٔ «ابوالقاسم» و لقب «سلطان غازی» یاد کرده، بی‌تردید منظور سلطان محمود غزنوی بوده‌است. بنا بر گفتهٔ احمد...

معروفی بلخی ابوعبدالله محمد پسر حسن معروفی بلخی شاعر ایرانی است. او زاده شهر بلخ بود. او هم‌دوره با رودکی و شهید بلخی بوده‌است. معروفی مدح‌کنندهٔ عبدالملک بن نوح سامانی (۳۴۳-۳۵۰ (هجری)) بوده‌است. شعر زیر از اوست: این دل مسکین من اسیر هوا شد پیش هزاران هزار گونه بلا شد جادوکی بند کرد و حیلت...

قمری جرجانی ابوالقاسم زیاد بن محمّد شناخته‌شده به قمری جرجانی شاعر ایرانی همدوره و مدح‌کننده قابوس وشمگیر بود. شعر زیر از اوست: بوستانا تو چو من گشتی و من گشته چو تو تو مگر تازه شدی همچو من از ابر دگر تو چنان تازه به ابری من چنین تازه به ابر جز که ابر تو دگرسان است و ابر من دگر ابر من...

ابوالمظفر طاهر بن فضل بن محمد بن مظفر بن محتاج (مق‍ ۳۸۱ق/۹۹۱م) یا امیر ابویحیی طاهر بن فضل بن محمد بن محتاج شناخته‌شده به طاهِرِ چَغانی از امیران آل محتاج در چغانیان ورارود بود. گردیزی (ص ۳۶۸) کنیه او را ابوالحسن گفته است. او برادرزاده ابوعلی احمد بود. وی چندی از سوی سامانیان به جای ابوالمظفر...

ابو منصور محمد بن احمد توسی (پس از ۳۲۰ – میان ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری) که بیشتر به کوتاهی با نام دقیقی شناخته می‌شود، یک شاعر فارسی‌زبان بود. او از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخش کوچکی از بخش‌های...

خَبّازیِ نیشابوری (درگذشته ۳۴۲ ق.) از علما و دانشمندان و شاعران ایرانی روزگار سامانیان و از معاصران کسایی، دقیقی، شهید بلخی، ابوالمؤید بلخی، رودکی، عماره مروزی، اعجمی، طخاری، جویباری، ابوالعباس بن عباس رنجی، ابوالمثل بخاری و رابعه قزداری بوده‌است. از اشعار او اثر کمی به جا مانده است. در عروضی...

حکاک مرغزی حَکّاکِ مَرغزی یا حکاک مروزی شاعر ایرانی در نیمه دوم سده چهارم هجری است. شعرهایش بیشتر در قالب هزل بودند و از این رو لقب حکّاک یافت. نمونه شعر نمونه‌ای از هزل او در زیر می‌آید: گر بخواهی که تو را پنبه بفخمند همی من ببایم که یکی فلخم دارم کاری منبع: ویکی پدیا

ترک‌کشی ایلاقی تُرک کِشی ایلاقی یا ترک کَشی ایلاقی یکی از شاعران روزگار سامانی است که منوچهری از او یاد کرده‌است. آگاهی‌ای از زندگانی و چگونگی او در دست نیست. شعر زیر از اوست: امروز اگر مراد تو برناید فردا رسی به دولت آبا بر چندین هزار امید بنی‌آدم طوقی شده به گردن فردا بر منبع: ویکی پدیا

بَشّار مَرغزی شاعر پارسی‌گوی سده چهارم هجری است که قصیده خمریه شیوایی گفته‌است. او نخستین شاعری است که پس از رودکی قصیده خمریه گفته‌است و می‌نماید این اثر او بر خمریات منوچهری اثرگذار بوده‌باشد. قصیده خمریه او در کتاب مونس‌الاحرار محمد بن بدر جاجرمی که در ۷۴۱ (هجری) نوشته‌شده آمده‌است و اینک...

ابومحمد بدیع بن محمد بن محمود بلخی شاعر خراسانی نیمه دوم سده چهارم هجری است. او مدح‌کننده طاهر چغانی (مرگ: ۳۸۱ (هجری)) و هم‌روزگار با دقیقی و مُنجیک تِرمِذی بود. مثنوی پندنامه انوشیروان را از او می‌دانند. شعرهای او در لباب‌الالباب و مجمع‌الفصحا آمده‌است. شعر زیر از اوست: چه پوشی جوشن غفلت که...

ابوالمظفر نصر بن محمد شناخته‌شده به استغنائی نیشابوری شاعر ایرانی همزمان با سامانیان و بوییان است. شعر زیر از اوست: به ماه ماندی اگر نیستیش زلف سیاه به زهره ماندی اگر نیستیش مشکین‌خال رخانش را به یقین گفتمی که خورشیداست اگر نبودی خورشید را کسوف و زوال عوفی در لباب‌الالباب از او یاد...