زندگینامه زندگینامه‌ی کوتاه نویسندگان و شاعـران معاصر

[Najva❁]

شعری از حنظله بادغیسی به روایت از کتاب چهار مقاله اثر نظامی عروضی سمرقندی:

احمد بن عبدالله خجستانی را پرسیدند تو مردی خربنده بودی، به امارت خراسان چون رسیدی؟ گفت: روزی دیوان حنظله بادغیسی همی خواندم بدین دو بیت رسیدم:

مهتری گر به کام شیر در است

شو خطر کن ز کام شیر بجوی

یا بزرگی و عز و نعمت و جاه

یا چو مردانت مرگ رویاروی

داعیه ای در باطن من پدید آمد که به هیچ وجه در آن حالت که اندر بودم راضی نتوانستم بود

عوفی نیز شعر زیر را به وی منسوب کرده‌است:

یارم سپند، گرچه بر آتش همی فکنداز بهر چشم، تا نرسد مر ورا گزند
او را سپند و آتش، ناید همی به کاربا روی همچو آتش و با خال چون سپند

 

[Najva❁]

خَبّازیِ نیشابوری (درگذشته ۳۴۲ ق.) از علما و دانشمندان و شاعران ایرانی روزگار سامانیان و از معاصران کسایی، دقیقی، شهید بلخی، ابوالمؤید بلخی، رودکی، عماره مروزی، اعجمی، طخاری، جویباری، ابوالعباس بن عباس رنجی، ابوالمثل بخاری و رابعه قزداری بوده است. از اشعار او اثر کمی به جا مانده است.

در عروضی سمرقندی و عوفی و هدایت و مجمع‌الفصحا از او یاد شده.

نمونه شعرها:

می‌بینی آن‌دو زلف که یادش همی بردگویی که عاشق است که هیچش قرار نیست
یا نی که دست حاجب سالار لشکر استاز دور می‌نماید که امروز بار نیست

 

[Najva❁]

ابوالمَثَل بخاری یا بوالمثل بخارایی شاعر ایرانی روزگار سامانیان است. منوچهری از او در شمار استادان پیشگام شعر فارسی چنین یاد کرده‌است:

بوالعلا و بوالعباس و بوسلیک و بوالمثلوآن‌که آمد از نوایح و آنکه آمد از هری
مرگ او پیش از درگذشت ابوطاهر خسروانی بوده‌است. آگاهی‌ای از او در دست نیست، تنها در لباب‌الالباب محمد عوفی و مجمع‌الفصحا و چند جای دیگر از شعر او شاهد آورده‌ شده‌است و نیز در چهار مقاله نظامی عروضی از او نام برده‌ شده‌است.

شعر زیر از اوست:

برافکند پیری ضیا بر سرتبه چشم بتان ظلمت است آن ضیا
نبینی که باز سپیدی کنوناگر کبک بگریزد از تو سزا
نبینی سمن برگ نسرین شدهز کافور پوشیده برگ گیا

 

[Najva❁]

بَشّار مَرغزی شاعر پارسی‌گوی سده چهارم هجری است که قصیده خمریه شیوایی گفته‌است. او نخستین شاعری است که پس از رودکی قصیده خمریه گفته‌است و می‌نماید این اثر او بر خمریات منوچهری اثرگذار بوده‌باشد.

قصیده خمریه او در کتاب مونس‌الاحرار محمد بن بدر جاجرمی که در ۷۴۱ (هجری) نوشته‌شده آمده‌است و اینک بخشی از آن:

رَز را خدای از قِبلِ شادی آفریدشادی و خرمی ز رز آمد همی‌ پدید
از جوهر لطایف محض آفرید رزآن‌کو جهان و خلق جهان را بیافرید
از رز بُوَد طعام و هم از رز بُوَد شراباز رز بُوَدت نُقل و هم از رز بود نبید
شادی فُرُخت و خرمی آن کس که رز فُرُختشادی خرید و خرمی آن کس که رز خرید...

 

[Najva❁]

ابومنصور عُماره پسر محمد مروزی معروف به عُمارهٔ مروزی شاعر ایرانی است که در سده چهارم هجری و پایان فرمان‌روایی سامانیان می‌زیست. وی دو بیت شعر در سوگ منتصر سامانی که در ۳۹۵ (هجری) به دست عربی بیابان‌نشین کشته‌ شد سروده‌است و نیز مدح‌کننده محمود غزنوی بوده. مرگ این شاعر تا پیش از مرگ شیخ ابوسعید ابوالخیر در ۴۴۰ (هجری) بوده‌است. شعر زیر در سوگ امیر منتصر از اوست:

از خون او چو روی زمین لعل‌فام شدروی وفا سیه شد و چهر امید زرد
تیغش بخواست خورد همی خون مرگ رامرگ از نهیب خویش مر آن شاه را بخورد

 

[Najva❁]

ابوالعباس احمد بن محمد بن یوسف بن اسحاق السخی (شیخی) مروزی ملقب به طَیّانِ ژاژخای شاعر ایرانی نیمه دوم سده چهارم هجری است. شعرهایش بیشتر در قالب هزل بود. حتی تخلص او (ژاژخا به معنی بیهوده‌گو و یاوه‌سرا) گواه بر این گرایش اوست.

او اهل روستای شیخ بود و دیوانش در مرو شهرت داشت. برخی منابع او را از بم کرمان دانسته‌اند که ممکن است منظور طیان دیگری بوده.

طیان ژاژخای سرانجام از شعر گفتن توبه کرد و به پیشهٔ بنایی برگشت. گفته می‌شود که مناره‌ای که بر در مسجد جامع مدینه و مسجد جامع شیخ برپا است از آثار اوست. واژه طیان نیز به معنی بنّا و گِلکار است.

لغتنامه اسدی تک‌بیت‌ها و قطعات گوناگونی را از او آورده‌است.

 

[Najva❁]

ابوالمظفر طاهر بن فضل بن محمد بن مظفر بن محتاج (مق‍ ۳۸۱ق/۹۹۱م) یا امیر ابویحیی طاهر بن فضل بن محمد بن محتاج شناخته‌شده به طاهِرِ چَغانی از امیران آل محتاج در چغانیان ورارود بود. گردیزی (ص ۳۶۸) کنیه او را ابوالحسن گفته است.

او برادرزاده ابوعلی احمد بود. وی چندی از سوی سامانیان به جای ابوالمظفر احمدبن محمد به امارت چغانیان گماشته شد و به قولی خود آن دیار را از ابوالمظفر احمد گرفت (عتبی، ۹۴). ابوالمظفر احمد با فایق خاصه همداستان شد و در جنگی که میان او و طاهر درگرفت، ابوالمشفر طاهر کشته شد.

ابوالمظفر طاهر امیری فاضل و هنرپرور و خود نیز اهل شعر و سخن بود و به قولی عوفی (۱/۲۷) «هم بر ممالک چغانیان ملک و هم در ولایت هنر و بیان سلطان بود». اما گفته همو که ابوالمظفر طاهر در ۳۷۷ق/۹۸۷م درگذشته...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Najva❁]

ابوالحسن شهید بن حسین جهودانکی بلخی، معروف به شهید بلخی (درگذشت ۳۲۵ هجری قمری) شاعر و متکلم و حکیم پایان سده سوم و چهارم هجری است. او بنا به گفته ابن ندیم فیلسوفی بوده که علاوه بر تألیفاتی که داشت به مناظره با سایر فلاسفه ازجمله زکریای رازی نیز دست می‌یازید. او استاد علوم اوایل (مجموعه معارف یونان) بود. در خط نیز استاد بود و اشعار عربی هم داشت. او از بلخ یعنی افغانستان امروزی به چغانیان نزد ابوعلی محتاج رفت. از جمله ممدوحان او نصر بن احمد سامانی و ابوعبدالله محمد بن احمد جیهانی وزیر سامانیان را ذکر کرده‌اند.

شهید بلخی از پیشگامان شعر فارسی است و مانند رودکی نزد شعرای بعد از خود مورد احترام بوده و او را در ردیف رودکی قرار داده‌اند.[۱]

از اشعار او:

اگر غم را چو آتش دود بودیجهان تاریک...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Najva❁]

رابعه دختر کعب قُزداری که به رابعه بلخی هم شناخته شده‌است، شاعر پارسی‌گوی نیمه نخست سده چهارم هجری (۹۱۴-۹۴۳میلادی) است.[۱] وی طبق اسناد موجود، نخستین شاعر زن پارسی گوی است.[۲] پدرش کعب قزداری، از عربهای کوچیده به خراسان و فرمانروای بلخ و سیستان و قندهار و بست بود. از تاریخ ولادت و مرگ رابعه اطلاعات درستی در دست نیست. آنچه قطعیست آن است که او همدوره با سامانیان و رودکی بوده و به استناد گفتار عطار نیشابوری با رودکی دیدار و مشاعره داشته‌است. زمان مرگ رابعه به احتمال قریب به یقین پیش از مرگ رودکی بوده‌است، بنابراین تاریخ مرگ او را می‌توان پیش از سال ۳۲۹ هجری قمری در نظر گرفت.

 

[Najva❁]

ابو منصور محمد بن احمد توسی که بیشتر به کوتاهی با نام دقیقی شناخته می‌شود (زاده‌شده پس از ۳۲۰ – درگذشت در مابین سال‌های ۳۶۷ تا ۳۶۹ هجری قمری) شاعر بزرگ پارسی‌زبان بود. او از نخستین کسانی بود که پیش از فردوسی تلاش کرد داستان‌های ملی ایران را به شعر درآورد و از پیشگامان حماسه‌سرایی به زبان فارسی است. بخشی از شاهنامه سرودهٔ اوست که فردوسی آن‌ها را در اثر خود گنجانده‌است. زادگاه وی بنا به روایات گوناگون، توس، بلخ، سمرقند و بخارا ذکر شده‌است، اما بر پایهٔ پژوهش‌های نوین، این‌گونه پنداشته می‌شود که او زادهٔ شهر توس بوده‌است. دقیقی با دربار شاهان سامانی در پیوند بود و به تشویق نوح دوم سامانی به نظم درآوردن شاهنامه ابومنصوری را آغاز کرد. اما پیش از آنکه آن را به پایان برساند، به دست غلام خود...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.