خوشنویسی خطّ محقق

[Niyosha22]

این مقاله، که ترجمه‌ای از یکی از مقالات دانشنامه‌ی ایرانیکا است، به بررسی خط محقق، روند شکل‌گیری آن و نمونه‌هایی از این خط در فرهنگ ایران می‌پردازد. این خطّ، تکامل یافته‌ی خطّ کوفی در اوایل دوران عبّاسی بوده و به واسطه‌ی قدمت و نیز اصلاحات ایجادکرده‌ی ابن مقله در آن، از ارزش و اهمیّت بسیاری برخوردار است.

چکیده:
این مقاله، که ترجمه‌ای از یکی از مقالات دانشنامه‌ی ایرانیکا است، به بررسی خط محقق، روند شکل‌گیری آن و نمونه‌هایی از این خط در فرهنگ ایران می‌پردازد. این خطّ، تکامل یافته‌ی خطّ کوفی در اوایل دوران عبّاسی بوده و به واسطه‌ی قدمت و نیز اصلاحات ایجادکرده‌ی ابن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Niyosha22]

نویسنده: غلامحسین یوسفی
برگردان: پیمان متین

خطّ محقق، تکامل یافته‌ی خطّ کوفی در اوایل دوران عبّاسی بود (ابن الندیم، به تصحیح فلوگل، ص 8) که بسیار به خطّ کوفی نزدیک است. علاوه بر این، این خطّ اولین خطی بود که ابن مقله آن را به طور هندسی و نظام‌مند تعریف کرد. اگرچه استادان بعد از وی پاره‌ای تغییرات و اصلاحات در آن به وجود آوردند، با این حال به واسطه‌ی قدمت و نیز اصلاحات ایجادکرده‌ی ابن مقله در آن، از ارزش و اهمیّت بسیاری برخوردار است. یاقوت مستعصمی نیز، آن را جزو یکی از خطوط «شش گانه» در نظر گرفت. این خطّ در عین عظمت و شکوهش بسیار ساده است. اندازه‌ی حروفش درشت و هرکدام از حروف در این خط، دارای یک شکل مفرد و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Niyosha22]

نگاره 2. خطّ محقق، قرآن، حدود قرن نهم ق./ پانزدهم م.، کتابخانه‌ی آستان قدس رضوی، مشهد (شماره‌ی 420).

 

[SETAYESH.MO]

ریشه خط محقق به کوفی می‌رسد و توسط وراقان عراق و در زمان عباسیان و زمان مأمون ظهور یافته است و اولین خطی است که مورد تهذیب و هندسی‌کردن ابن مقله قرار گرفت. خط محقق یک دانگ و نیم دور و چهار دانگ و نیم سطح است و از این لحاظ به خط کوفی نزدیک است. محقق، یکی از اقلام سته است که در آن، اشکال حروف یکدست، یکنواخت و درشت‌اندام است و با فواصل منظم و بدون تداخل نوشته شده است. رواج خط محقق در دوران ابن بوّاب بوده است. خط ریحان از خط محقق اقتباس شده است. قطّ قلم در محقق، محرف‌تر از ثلث است و حروفش نسبت به ثلث از تنوع کمتری برخوردار است. لازم به ذکر است که در برخی از نمونه‌های خط محقق، گاه حالت‌هایی از ثلث دیده می‌شود و گاه خط ثلث برخی از ویژگی‌های محقق را در خود دارد. علائم و ضمائم خط محقق به شکل...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.