متفرقه آموزش وزن عروضی

[Regina]

یکی دیگر از نکات مهم این است که مصوت بلند به خاطر کششی که زمان تلفظش دارند دو حرف محسوب میشوند
همه ما در دبستان خود با بخش آشنا شده ایم حال همان بخش به کمک ما می آید و در این جا هجا خوانده میشود پس هر هجا عبارت است از تلفظی که با هر ضربه ریه از دهان ما خارج میشود

در زبان فارسی سه نوع هجا داریم:

1) هجای کوتاه : دارای دو حرف است مانند : کِ = که تُ = تو

2) هجای بلند : دارای سه حرف است مانند : خَر = خر بو

3) هجای کشیده : دارای 4 حرف یا بیش تر است مانند: درد ، پودر

لازم به ذکر است یک یا دو حرف آخر ، هجای کوتاه نیست بلکه در نقش هجای کوتاه ظاهر میشود عروضیان قدیم به آن حروف مختلسه میگفتند.

هجای کوتاه با علامت U ، هجای بلند _ ، و هجای کشیده _U به نمایش در می آیند .

نکته مهم دیگر این که...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Regina]

وزن چیست و عروض به چه معناست؟
دکتر پرویز خانلری وزن را این گونه تعریف نموده اند:
وزن شعر عبارت است از نظمی در اصوات گفتار، مثل وزن شعر فارسی که بر مبنای کمیت هجاها یعنی نظم میان هجاهای کوتاه و بلند است
و در مورد عروض باید گفت که در فرهنگ های مختلف لغت ، تعاریف زیادی برای این واژه آمده است چند نمونه را ذکر میکنم:
صعب و سخت ، راه درکوه ، مضمون کلام ، ابر ، حاجت و ناحیه
و در این که چرا به این علم خاص عروض میگویند قول های بسیاری است که به فراخور اهمیت چند تایی را ذکر میکنم:
1- به این خاطر که برای مشخص شدن درستی وزن شعر آن را به این علم عرضه میدارند
2- چون ناحیه ای از علوم است و به وسیله آن موزون از ناموزون شناخته میشود
3- و به روایتی چون در عروض_یکی از القاب مکه_ بر خلیل ابن احمد الهام شد...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Regina]

درست خواندن و درست نوشتن شعر :
برای این کار فقط کافی است خط عروضی را بلد باشیم ، برای این که خط عروضی را مورد استفاده قرار دهیم کافی است:
الف) شعر را فصیح و به طور کامل درست بخوانیم
ب) حال شعر را همان طور که میخوانیم بنویسیم به عبارت دیگر عین تلفظ را به کاغذ آوریم
برای نمونه:
چشم تو گفت که مرده است دگرعشق بـه من
چشـم هـــای همه ی اهـل محـل هـم می گفت.

به این صورت نوشته میشود:

چَشمِ تُ گُفت کِ مُردَست دِگَر عِشقِ بِ مَن چَشمهایِ هَمِ یِ اَهلِ مَحَل هَم میگُفت

برای هر چه بهتر نوشتن خط عروضی نیاز به بیان چند نکته است:
1- در خط عروضی باید حرکات _مصوت های کوتاه_ ( َ ِ ُ ) گذاشته شوند پر واضح است که تمامی حروف و هجاها بایست دقیقا آن طور که تلفظ میشوند نوشته شوند
برای نمونه:
دَر نِگـاهِ...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Regina]

برای به دست آوردن وزن یک شعر مجبور به گذراندن 4 مرحله درست نوشتن ، تقطیع هجایی ، تقطیع به ارکان و اختیارات شاعری هستیم
در درس گذشته مرحله اول توضیح داده شد و اکنون به تقطیع هجایی خواهیم پرداخت
در عروض قدیم تقطیع هجایی را تجزیه شعر به اجزا و ارکان تعریف کرده اند ، در حالی که منظور ما از تقطیع هجایی ، جداسازی هجاهای کوتاه ، بلند و کشیده است
برای این کار هجاها را مشخص کرده و علامت هر هجا را اعم از کوتاه و بلند زیر آن میگذاریم
قبل از این توضیح داده شد که هجای کشیده ، به یک بلند و کوتاه تقسیم میشود به این صورت که سه حرف اول را بلند محسوب کرده و یک یا دو حرف باقیمانده را کوتاه .
وهمچنین یادآوری این نکته ضروری است که هجای آخر مصراع همواره بلند است .
برای نمونه به مصراع زیر دقت کنید:
دیگر بس...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Regina]

پس از درست نوشتن و تقطیع هجایی به مرحله سوم یعنی تقطیع به ارکان میرسیم:
برای پی بردن به اهمیت موضوع مثالی میزنیم:
فرض کنید که مصراع زیر را تقطیع کرده ایم:
بَ نان کِ بَس/ تِ دَ ها نَش/ بِ پی شِ چَش/ مِ یِ گا نِ
وَ قا تِ لی / ست مُ جَه هَز / هَ می شِ چَش/ مِ یِ گا نِ

_ _ U U / _ U _ U / _ _ U U / _ U _ U

خب حالا اگر کسی از ما بپرسد وزن این بیت چیست؟ ما چه جوابی داریم؟

برای این که بتوانیم این نماد ها را بخوانیم بایست برای هرکدام از علامت های (Uو _) صدایی را تعریف کنیم مثلا تن یعنی با توجه به علامت هجا ، صدایی را بنویسیم مثلا برای شعر بالا چنین کنیم:
تَ تَن تَ تَن / تَ تَ تن تن /تَ تَن تَ تن/ تَ تَ تن تن
و حال به این خاطر که در صرف زبان عربی واژه ها را با ( ف ع ل ) میسنجند در عروض نیز...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.