ایران معاصر قرارداد 1907م زمينه‌ها و پيامدها

Bita · 20/3/21

چکيده
اهميت سرزمين ايران به عنوان منطقه اي نزديک به آب هاي آزاد و اقيانوس هند و واسطة العقد شرق و غرب، به طور مشخص از دوره صفويه تا به امروز مورد توجه قدرت هاي غربي به ويژه روسيه و انگليس بوده است. هدف روس ها در دستيابي به خليج فارس و هندوستان، و سياست هاي انگليسي ها در حفظ موقعيت و پايگاه خود در هند و خليج فارس، عمده ترين دلايل نفوذ و دخالت هاي آنان در ايران عصر قاجاريه بود که رقابتشان در گرفتن امتيازهاي سياسي و اقتصادي موجب بروز تنش هايي مي شد. اين تنش ها و نيز به ويژه حضور قدرت هاي جديد مثل آلمان در خاورميانه سبب گرديد روسيه و انگليس بر سر منافع مشترک در ايران به توافق رسيده و آن را به مناطق نفوذ يکديگر تقسيم کنند. اين اتحاد در واقع، نقض استقلال و حق حاکميت ملي ايران بود، زيرا به رغم...

Bita · 20/3/21

پيشينه سياست توسعه طلبانه انگليس در ايران؛ زمينه هاي قرارداد 1907م
ايران از دو جهت عمده براي انگليسي ها اهميت داشت؛ نخست آنکه، ايران پل ارتباطي مشرق زمين به ويژه هندوستان با دنياي غرب بود. هندوستان مهم ترين نقطه اتکاي سياسي و اقتصادي انگلستان در شرق به شمار مي رفت.
در اين زمينه به نظر مي رسد نوشته کرزن (1) از زبان رالينسن (2) بهترين نمونه از ديدگاه انگليسي ها درباره ايران و چرايي اهميت و ميزان توجه آنها به کشورمان است. کرزن در مقدمه نوشتار ارتباط ايران با سياست روس و انگليس مي نويسد:
سر. اچ. رالينسن در مقدمه رساله سياستمداران خود نوشته است: امور سياسي کشورهاي طراز دوم آسيا مانند ايران انتظار نمي رود که در نظر خواننده انگليسي حائز اهميت سرشار نمايد، اما جا دارد که در خاطر داشته باشيم، اين...

Bita · 20/3/21

به هر روي، زمينه هاي انعقاد قرارداد 1907م را مي توان به طور کلي به دو دسته عوامل دور و عوامل نزديک تقسيم نمود؛ مهم ترين عامل دور را بايد رقابت ديرينه روسيه و انگليس بر سر منافع مشترک اقتصادي و سياسي در ايران، آسياي مرکزي و هندوستان دانست و عمده ترين عامل نزديک را جز نفوذ آلمان در ايران و قدرت گيري روزافزون آن، بايد در کاهش نفوذ انگليس در دربار ايران در اواخر سده 19م و افزايش نفوذ روس ها در دربار و دريافت امتيازهاي اقتصادي و سياسي چشمگير برشمرد. اين شرايط موجب شده بود برخي دولتمردان روسي اين گونه بينديشند که:
مي توان با تهديد دائمي هندوستان و خليج فارس، انگليسي ها را به کوتاه آمدن و امتياز دادن در منطقه اروپا و مسائل مربوط به تنگه هاي درياي سياه، بسفور و داردانل وادار کرد و شکست هاي پيشين...

Bita · 20/3/21

در 24 آوريل 1906، سفير کبير انگليس در استانبول در نامه محرمانه خود به ادوارد گري (22) مي نويسد:
سفير آلمان در استانبول علاقه خاصي به اختلافات مرزي ايران و عثماني نشان مي دهد و تعيين شخص دانا و پرقابليتي مثل استيمرچ به سمت وزارت مختاري آلمان در تهران نشان مي دهد که آلمان ها در نظر دارند فعاليت هاي مهمي در ايران بنمايند و اگر زودتر روسيه و انگليس در قضيه ايران قراردادي منعقد نسازند، بعيد نيست که عن قريب با دخالت هاي دولت آلمان مواجه شوند. (23)
از سويي، شکست روسيه از ژاپن و گرفتاري روسيه در منچوري، آن دولت را به رفع اختلافاتش با انگليس – در زمينه منافعي که در افغانستان، تبت و ايران داشتند – واداشت. دولت انگليس هم که در افريقا گرفتار جنگ ترانسوال بود، براي حفظ موقعيت خود در تبت و افغانستان و...

Bita · 20/3/21

فصل چهارم
مسلم است که عايدات تمام گمرکات ايران به استثناي گمرکات فارس و خليج فارس يعني عايداتي که به ضمانت وجه اصل و منافع قروض دولت ايران از بانک استقراضي روس تا تاريخ امضاي اين قرارداد حاليه داده شده براي همان منظور کمافي السابق برقرار خواهد بود. نيز مسلم است که عايدات گمرکات ايران در فارس و خليج فارس و همچنين عايدات عمل صيد ماهي سواحل ايران در درياي خزر و همچنين عايدات پست و تلگراف براي اداي قروض دولت ايران از بانک شاهنشاهي که تا تاريخ امضاي اين قرارداد حاليه داده شده است، کما في السابق برقرار خواهد بود.
فصل پنجم
در صورت عدم ترتيب اداي وجه اصل يا پرداخت منافع قروض ايران از بانک استقراضي و بانک شاهنشاهي تا تاريخ امضاي اين قرارداد و در صورتي که براي دولت روس لازم شود در محال عايداتي که...

Bita · 20/3/21

(لرد کرو): حاضر نيستم بگويم که تا چه اندازه لرد کورزن مسئول آن اظهار عقيده بوده است. هر گاه بخواهند که نسخه اي (40) از آن راپورت به پارلمنت داده شود، البته موقعي را براي اين کار به دست خواهيم آورد. (لرد کورزن اظهار رضا و تمجيد نمود). حدي که در آن موقع دولت هند معين نمود، از بعضي جهات بدتر از حد حاليه بود. آن حد، يزد را (که لرد کورزن براي آن اشک ريخت) در جزو داشت و از وسط کرمان به نقطه اي در شمال سيستان مي رفت. پس آن حد نه فقط وسيع تر از حدي بود که حالا براي روس معين شده است، بلکه قسمت بزرگي از سرحد افغان را که حالا جزو دايره انگليس است در جزو داشت. البته لرد کورزن حق دارد بگويد که آن تکليف را دولت هند در صورتي مي نمود که تمام مابقي ايران در دايره انگليس باشد. شايد اين طور باشد، ولي ضمناً...

Bita · 20/3/21

سفارت ايران در لندن در 14 محرم 1326 سخنان وزير امور خارجه انگليس درباره مقاصد و منافع انگليس از قرارداد 1907 و تأکيد در حفظ منطقه سيستان در دست انگليسي ها و نيز لزوم انعقاد قرارداد به منظور جلوگيري از درگيري روس و انگليس در ايران را، به مشيرالدوله، وزير امور خارجه ايران، چنين گزارش کرده است:
استخراج تلگراف رمز از لندن
حضرت مستطاب اجل مشيرالدوله، قرارداد روس و انگليس ديروز در مجلس وکلا مباحثه شد وزير امور خارجه در فقره قرارداد گفت: يکي از جهت هاي (49) ختم قرارداد وضعي بود که در ايران پيش آمده بود؛ وقتي که وزراي حاليه سر کار آمدند اگر قرارداد نبود، يقيناً معارضه بين دولتين مي شد و با اوضاع حاليه ايران يقيناً هر دو دولت در امور ايران مداخله مي کردند. انگليس طمعي به ايران ندارد و اگر داشت،...

Bita · 20/3/21

اما در عرصه سياست خارجي و روابط ديپلماسي ايران، قرارداد 1907م تأثيرات مخربي داشت. دولتمردان وابسته به دو دولت (انگلوفيل ها و روسوفيل ها) بيش از پيش در سايه سار وابستگي قرار گرفتند و اين مسئله در تصميم گيري هاي مهم سياسي نقش بسيار مؤثري داشت؛ آنها بيش از آنکه به منافع کشور بينديشند در طمع جاه و مال به خدمتگزاري هر چه بيشتر به يکي از دو قدرت استعماري تن مي دادند. حضور نظاميان روس در رشت، تبريز، قزوين و ...، وام گرفتن هايي که در اين زمان تنها از روسيه و انگليس مجاز بود، استخدام مستشاران خارجي طبق نظر دو دولت متحد قرارداد و اخراج مستشاران غير روسي و غير انگليسي از ايران - که جريان اولتيماتوم روسيه در برکناري مورگان شوستر قابل توجه ترين آنها به شمار مي رفت – به ويژه در خلال جنگ جهاني اول با...

ایران معاصر قرارداد 1907م زمينه‌ها و پيامدها

گزینه‌های بیشتر

Bita

Bita

Bita

Bita

Bita

Bita

Bita

Bita

موضوعات مشابه

کاربران بازدید کننده از موضوع (تعداد: 0)

کاربران در حال مشاهده موضوع (تعداد: 1, کاربر: 0, مهمان: 1)