تاریخ جهان قدرت لباس در یونان و روم باستان

Raha~r · 25/5/21

آیا یونانیان و رومیان باستان اهل مُد بودند؟ ادعای سنتی متخصصان تاریخ پوشاک این است که مُد به معنای امروزین آن در یونان و روم باستان وجود نداشت، ولی مبنای این حکم بر نوعی برداشت نادرست از نگرش‌های نسبتن پیچیده‌ی یونانی – رومی نسبت به ظاهر اشخاص استوار شده، ضمن این‌که دامنه‌ی تعریف دو مفهوم «لباس» و «مُد» نیز بسیار محدود درنظر گرفته شده است.

مردمان باستان، همان‌گونه که از شواهد فراوان موجود در هنر و ادبیات آنان پیداست، اهمیت زیادی برای جلوه‌های آرمانی کمال جسم و به‌طورکلی صورت ظاهر قائل بودند. هم یونانیان و هم رومیان، از همان ابتدای تاریخ خود، نشان دادند که آگاهی فرامعمولی نسبت به توانمندی‌های بدن (و دستکاری‌های گوناگونی که می‌توان روی آن انجام داد) به مثابه ابزار به نمایش گذاشتن...

Raha~r · 25/5/21

«تبها»ی مُد گاهی هم به جان گروهی از مردم می‌افتادند. یک منظره‌ی آشنا در آتن قرن‌های پنجم و چهارم پیش از میلاد منظره‌ی «لاکُنیسِرها»ی مکش‌مرگ‌ما بود، جوانانی که مثل میمون از مُدهای اسپارتی – ریش خیلی خیلی بلند و قبای خیلی خیلی کوتاه – تقلید می‌کردند و این کارشان اغلب به قصد اعلان برائت از دموکراسی و نمایش همدلی با محافظه‌کاری اُلیگارشی انجام می‌شد که اسپارت نماینده‌ی آن بود. شاعر کمدی‌نویس، آریستوفانِس، اسم این پدیده را «لاکُنومانیا» گذاشت، و پیروان این مُد را در نمایشنامه‌ی پرندگان با لقب‌هایی از قبیل «مو-‌ دراز، گشنه‌گدا، و کل‌کثیف» به باد تمسخر گرفت، که «عصای اسپارتی دست می‌گیرند بلکه شکل سقراط فیلسوف بشوند». اما «لاکُنو- زدگی» به هیچ وجه از این مُدهای معصومانه و بی‌غرض نبود. پس از...

Raha~r · 25/5/21

وقتی یونانیان با همه‌ی دشواری‌ها بر تهاجم ایرانیان که آزادی‌شان را به خطر انداخته بود پیروز شدند، واکنشی علیه این الگو‌پذیری‌ از شرق شکل گرفت. ربع دوم قرن پنجم پیش از میلاد شاهد بازگشت هم زنان و هم مردان آتنی به دامان خیتُن پشمی سنتی بود که به‌خاطر پیوند با اسپارت‌ها «دُریایی» (Dorian) نامیده می‌شد (هرچند که خیتُن کتان ظریف «ایونیایی» هیچ‌گاه به‌طور کامل از سکه نیفتاد)؛ مردان نیز کم‌کم به سراغ موی کوتاه رفتند. در حقیقت، موی بلند مردان آتنی با عیب‌های «شرقی» زن‌صفتی و فساد اخلاق گره خورد. آریستوفانِس تصویری تمسخرآمیز از «بچه خوشگل‌ها»ی زن‌صفتی ترسیم کرد که با همان شینیون کردن موها که توکودیدس گفته بود انگار هنوز اصرار داشتند به مُدل‌های شرقی بچسبند. چندان تردیدی نیست که این تغییر در سبک و...

Raha~r · 25/5/21

البته آن جوان‌های سر- درست‌کرده را دیده‌ای که برق ریش و موی‌شان چشم را کور می‌کند – سرتاپا ظاهرسازی و نمایش؛ انتظار هیچ‌چیز قدرتمند یا استواری از آنها نمی‌توان داشت. آداب سخن یعنی «لباس و زیور» (کولتوس) اندیشه: اگر مدل‌دار و رنگ‌کرده و فرخورده باشد، نشان از این دارد که اندیشه سراسر راستی نیست و کژی و کاستی دارد. زرق و برق فراوان زینت مرد نیست.

سنکا با این قیاس بین سخنوریِ پرتکلف و پیرایش مفصلِ مو توضیح می‌دهد که به عقیده‌ی او هردوی این‌ها نشانگر کوته‌اندیشی و ضعف شخصیت هستند.

کوینتیلیان ادیب و سخن‌شناس نیز پیوند تنگاتنگ ظاهر «آراسته»، گفتار و رفتار را در آموزه‌های خود برای خطیبان نوآموز نشان داده است:

چه سود که در پرونده‌های پیش‌پاافتاده سبکی رفیع در سخنوری به‌کار بریم، در پرونده‌های...

Raha~r · 25/5/21

سر و وضع پیزو، به گفته‌ی سیسرون، تقریبن هرکسی را گول می‌زد؛ چون نحوه‌ی لباس پوشیدنش نیز مثل نام خانوادگی او یادآور ارزش‌های کهنه‌ی دوران جمهوری بود. ریش پرپشت، نوار ارغوانی تیره‌ی توگا، و موهای ژولیده در پایان دوره‌ی جمهوری از رده خارج شدند و صورت تیغ‌انداخته و موهای مرتب و شانه‌خورده معمول شد. از نظر سر و وضع ظاهری، تضادی چشم‌گیرتر از این بین دو کنسول مزبور قابل تصور نبود. اما در باطن، همان‌طور که سیسرون به مخاطبان خود خاطرنشان کرده، ظاهر پیزو شخصیت حقیقی او را پنهان نگه می‌داشت، که درست به اندازه‌ی همکارش بد*کاره و فاسد بود.

همه‌ی این نمونه‌ها نشان می‌دهند در جامعه‌ای که قوانین سفت و سخت لباس و ظاهر «آراسته» حاکم بود، انحراف از هنجار معمول یا نمایش سبک شخصی همواره راه بر انتقادهایی از...

Raha~r · 25/5/21

در ادامه‌ی همین فهرست نمونه‌های زیادی را می‌توان برشمرد. پلینی به انتقاد از عطرهایی نیز پرداخته که «افراطی‌ترین تجمل‌ها» به شمار می‌روند، «چرا که مروارید و جواهر به میراث‌بر می‌رسد، و جامه تا مدتی دوام می‌آورد، ولی روغن‌ها عطر خود را بی‌درنگ از دست می‌دهند و هنوز یک ساعت از مصرف‌شان نگذشته که دود شده و به هوا رفته‌اند.» قوانین معاملاتی منع فروش «روغن‌های بیگانه» در سرتاسر تاریخ یونان و روم به چشم می‌خورند و نشانه‌ی بارز این نکته هستند که مصرف آنها، باوجود هزینه‌ی سنگین، رواجی گسترده داشته است.

مدل‌های لباس در روزگار باستان دچار تغییر و تحول‌های دائمی و اغلب هوسبازانه‌ای که مُدهای امروزین مرتب گرفتارشان هستند نمی‌شدند، اما نوآوری در جنس و مواد، رنگ و تزئین‌ها امری معمول بود. نکته‌ای که...

Raha~r · 25/5/21

با این همه، بیشتر یونانیان و رومیان از زن و مرد، برخلاف سنکا و مادرش، عفت و پاکدامنی را به چشم زینت نگاه نمی‌کردند. در عوض تا می‌توانستند به افراط‌هایی شدید و گاه حتا خطرناک دست می‌زدند بلکه قیافه‌ی خدادادی را بهتر از آن‌که بود جلوه بدهند. زِنوفن آتنی در قرن چهارم پیش از میلاد گفتگویی بین سقراط فیلسوف و صاحبخانه‌ای جوان و ثروتمند را نوشته، بدین شرح:

آن‌گاه ایسکوماخوس گفت: “ای سقراط، روزی دیدم همسرم به چهره‌ی خود سراسر سرب سفید مالیده تا رنگ پوستش مهتابی‌تر از حد طبیعی جلوه کند، و چنان سرخابی کرده که گونه‌هایش سرخ‌تر از معمول به چشم آیند، و چکمه‌هایش نیز پاشنه‌بلند بودند تا قد او را کشیده‌تر بنمایند”.

ایسکوماخوس برای سقراط تعریف می‌کند که این فرصت را غنیمت شمرده تا برای همسرش توضیح دهد...

تاریخ جهان قدرت لباس در یونان و روم باستان

گزینه‌های بیشتر

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

Raha~r

مدیر آزمایشی آوا + ناظر داستان

امضا : Raha~r

موضوعات مشابه

کاربران بازدید کننده از موضوع (تعداد: 0)

کاربران در حال مشاهده موضوع (تعداد: 1, کاربر: 0, مهمان: 1)