متفرقه جناس

[Arefeh.h]

یکسان بودن دو یا چند واژه در واژه‌های سازنده را گویند، گرچه معنی متفاوتی داشته باشند. در دو واژه هم‌جنس گاه جز معنی تفاوتی ندارند و گاه علاوه بر معنی، در یک مصوت یا همخوان با هم متفاوت‌اند. به دو واژه هم‌جنس ویا هم‌معنی که در یک مصراع یا بیت به کار می‌رود، ارکان جناس گویند. ارزش جناس به موسیقی و آهنگی است که در سخن می‌آفریند و زیبایی جناس در گرو پیوندی است که با معنی سخن دارد. جناس هم در شعر و هم در نثر به کار می‌رود. جناس تام، یکسانی دو واژه در تعداد و ترتیب واج‌هاست؛ بر موسیقی درونی مصراع یا جمله می‌افزاید.

 

[Arefeh.h]

جناس ناقص (ناهمسان) حرکتی​

یکسان نبودن دو یا چند واژه در صامت‌ها (حروف بی‌صدا) و اختلاف آنها در مصوت های (حرف های صدادار) کوتاه نیست. تکرار صامت‌ها، موسیقی درونی مصراع را پدید نمی‌آورد؛ مانند:

• مثال

شکر کند چرخ فلک، از مَلِک و مُلک و مَلَک

کز کرم و بخشش او، روشن و بخشنده شدم

در بیت بالا، سه واژهٔ «مَلِک، مُلک، مَلَک» به کار رفته‌اند؛ صامت‌های هر سه واژه یکسان اما واکه های کوتاه آنان و همچنان معنی‌شان با هم متفاوت است.

• مثال۲

پس طفل کآرزوی ترازوی زر کُنَد

نارنج از آن کَنَد که ترازو کُنَد ز پوست

• مثال

...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.