زندگینامه بیوگرافی منوچهری دامغانی

[Roshanak_QW]

اَبوالنَّجم احمد بن قوس بن احمد منوچهری دامغانی (در گذشته به سال ۴۳۲ هجری) معروف به منوچهری از شعرای طراز اول قرن پنجم هجری و اهل دامغان بود اما دولتشاه مولد او را بلخ دانسته‌است.[۱] در کتب تذکره او را «شصت گله» و «شصت کُله»[۲] لقب داده‌اند. گویا علت اشتهار منوچهری با این لقب در نزد تذکره نویسان، اشتباه این شاعرست با «الدین احمد بن منوچهر شصت کُله[۳]» که از شعرای قرن ششم بود.

تخلص خود را از نام نخستین ممدوح خود فلک‌المعالی منوچهر بن قابوس بن وُشمگیر پنجمین حکمران زیاری گرفته‌است. بازتاب عناصر طبیعی نظیر رنگ، صوت و عناصر بویایی در آثار منوچهری چشمگیر است. هرچند منوچهری اولین سرایندهٔ ایرانی نیست که از سرایندگان عرب متأثر شده‌است، با وجود این، شاید در میان سرایندگان فارسی‌زبانِ...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

زندگی
از کودکی و جوانی منوچهری در دامغان اطلاعات چندانی در دست نیست جز آنکه عوفی نوشته‌است «در ایام کودکی چنان ذکی بود که هر نوع ازو در شعر امتحان کردندی بدیهه بگفتی و خاطر او بمواتات آن مسامحه نکردی»[۵] با توجه به سیاق متداول عصر و با توجه به وجود چندین حوزه علمیه و مدرسه علوم دینی در دامغان که قدمت برخی از آنها به زمانی پیش از عصر منوچهری می‌رسد؛ احتمالاً وی تحصیلات آغازین خود را در یکی از همین مدارس دینی گذرانده باشد که این امر می‌تواند سرآغاز آشنایی منوچهری با زبان و ادبیات عربی باشد. دولتشاه در تذکرت الشعرا و هدایت در مجمع الفصحا به نقل از میر محمد تقی کاشانی در خلاصت الافکار نوشته‌اند که منوچهری شاگرد ابوالفرج سگزی شاعر معروف اواخر قرن چهارم بوده‌است. پس از آن وی به...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

موضوع و قالب شعری
بیشتر شعرهای او دربارهٔ طبیعت است. وی مناظر مختلف طبیعت را مانند بیابان و کوه و جنگل و گلزار و مرغزار و آسمان و ابر و باران موضوع وصف قرار داده. منوچهری علاوه بر آشنایی به زبان عربی، از دانش‌هایی چون نحو، پزشکی، ستاره‌شناسی، و موسیقی آگاهی داشت و او خود به علومی که در آنها تبحر داشت اشاره صریح دارد:

من بدانم علم طبّ و علم دین و علم نحو

تو ندانی دال و ذال و راء و زاء و سین و شین

دیوان منوچهری مشتمل بر اشعاری است که در قالب غزل، قصیده، مسمط، قطعه، و ترکیب‌بند سروده شده و موضوعاتی چون ستایش، وصف و خمریه را در بر می‌گیرد. منوچهری قالب مسمط را برای نخستین بار در شعر پارسی پدیدآورده است زیرا پیش از او در اشعار فارسی اثری از آن نمی‌یابیم. از میان شاعران بعد...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

وضعیت تصحیح و ویرایش دیوان منوچهری
از دیوان منوچهری با همه اشتهار و تداول اشعارش نسخ قدیم در دست نیست و غالب نسخ موجود آن از عهد قاجاریه و قدیم‌ترین آن از دوره صفویه است. در همه این نسخ اشعار شیوا و دشوار شاعر دچار تصرفات نساخ شده و پر از غلط است به جز نسخه ای که توسط محمد دبیرسیاقی منتشر شد که آخرین تجدید نظر وی از این دیوان در سال ۱۳۸۷ به وسیلهٔ انتشارات زوّار چاپ شده‌است.[۹] تصحیح دیگری توسط برات زنجانی توسط مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۷ چاپ شد.[۱۰] در سال ۱۳۹۰ دیوان منوچهری دامغانی به تصحیح عزیزالله علیزاده در تهران توسط انتشارات فردوس در قطع وزیری و ۳۳۶ صفحه شامل قصاید، قطعات، مُسَمّطات، رباعیّات، دوبیتی و ابیات دیگر، کشف الابیات، همراه با وزن و بحر تمام...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

نمونهٔ اشعار
خیزید و خز آرید که هنگام خزان‌ست باد خنک از جانب خوارزم وزان‌ست
آن برگ رزان بین که برآن شاخ رزان‌ست گویی به مثل پیرهن رنگرزان‌ست
دهقان به تعجّب سر انگشت گزان‌ست کاندر چمن و باغ نه گل ماند و نه گلنار
***

کرده گلو پر ز باد قمری سنجاب پوش کبک فرو ریخته مشک به سوراخ گوش
بلبلکان با نشاط، قمریکان با خروش در دهن لاله مشک، در دهن نحل نوش
سوسن کافور بوی، گلبن گوهر فروش وز مه اردیبهشت کرده بهشت برین
شاخ سمن بر گلو بسته بود مخنقه شاخ گل اندر میان بسته بود منطقه
ابر سیه را شمال کرده بود بدرقه بدرقهٔ رایگان بی طمع و مخرقه
باد سحرگاهیان کرده بود تفرقه خرمن در و عقیق بر همه روی زمین
چوک ز شاخ درخت خویشتن آویخته...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.