نماد همه ملت ها | کلاغ یا غراب

[پرینز نوچی]

در آیین‌ها و اسطوره‌های ملت‌های مختلف ردپای #کلاغ مشاهده می‌شود. در اسطوره‌های بسیاری از مردمان آریایی و ایرانی، پرنده‌ای پیام‌آور است و نقش مثبت دارد؛ چنان که مطالعات تطبیقی مراسم و باورهای اقوام گوناگون نیز نشان می‌دهد، در نمادگرایی کلاغ جنبه‌ی منفی وجود ندارد. برای مثال در اساطیر ایران، هنگامی که حیوان، پرنده، گیاه یا هر عنصر دیگر نماد یکی از خدایان می‌شود؛ مقام، منصب، صفات یا وظایف آن خدا را نیز نشان می‌دهد. گاه نیز حیوان یا پرنده‌ای به دلیل دارا بودن ویژگی‌ها یا وظایفی که خاص اوست، در شمار همراهان یک خدا و مورد توجه او قرار می‌گیرد و به دلیل این همراهی و پیوستگی، به تدریج به عنوان نماد، نشانه...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

در آیین #مهرپرستی، در ایران باستان، کلاغ بدین سبب که پیام‌آور و نماد خورشید است، پرنده‌ای مقدس به شمار می‌آید. در بندهش نیز در دسته‌ی مرغان نیک جای داده شده و به دلیل مردارخواری و گندزدا بودن مورد پسند قرار گرفته است. کلاغ از معدود جانورانی است که نوع خوراکش در کارکردهای روایی و باورهای مردمان بسیار تأثیر گذاشته است: چون مردارخوار است، پیوندی میان مرگ و زندگی به حساب می‌آید؛ یعنی جانوری‌ست که میان جانوران گیاه‌خوار (وابسته به کشاورزی و بنابراین به زندگی ازدیدگاه رمز) و جانوران درنده و خون‌خوار (وابسته به جنگ و بنابراین به مرگ) جای دارد و به عبارت دیگر از گوشت حیوانات تغذیه می‌کند؛ ولی آن‌ها را نمی‌کشد. به همین‌خاطر در باورهای کهن ایرانی-شمنی او را پیام‌آور جهان...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

لوی اشتراوس این قهرمان کلاغ شکل بومیان آمریکا را رمزی می‌داند که تضاد میان مفاهیم زندگی و مرگ را کاهش می‌دهد. همچنین در سنت‌های شمنی بومیان آمریکا یکی از تمرین‌های جادویی تبدیل شدن به کلاغ است و شمن‌جادوگر یا مرد و زن دانش‌پژوه باید یاد بگیرند به کلاغ تبدیل شوند و همچون او پرواز کنند. این شمن‌جادوگران کهن آیین پرواز جادویی را با تقلید پرواز غراب اجرا می‌کنند. در فولکلور و اسطوره‌های بومیان آمریکا، کلاغ استاد دگردیسی و تغییر شکل است و بسته به هدفی که دارد، قادر است خود را به هر شکلی (انواع جاندار یا بی‌جان) درآورد.
همچنین، کلاغ نزد یونانیان، بدین سبب که او را قادر به پیشگویی می‌دانستند، مورد پرستش بود و برای آپولو و هرا مقدس به شمار می‌رفت.
در اسطوره‌های اسکاندیناوی و شمال...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

در چین، کلاغ نماد حق‌شناسی از والدین و در ژاپن، نشانه‌ی عشق خانوادگی است و به پیک الهی نیز معروف است. او پیام‌های کامی‌ها (خدایان ژاپنی) را برای دیگر کامی‌ها و انسان‌ها می‌برد. کلاغ در افسانه‌های ژاپنی و روایت‌های تائویی، به رنگ قرمز یا طلایی است، سه پا دارد و در خورشید ساکن است و نماد آن به شمار می‌رود. پیوستگی این پرنده با خورشید در فرهنگ عامه‌ی ژاپن، آن را به نماد یانگ تبدیل کرده و تصویری نیک به آن بخشیده است. سرانجام، تعداد پاهای کلاغ در آیین تائو، با توجه به این نکته توجیه می‌شود که عدد سه نماد نور، آگاهی روحانی و وحدت است. هم‌چنین در آیین مهرپرستی، ایزد #مهر (میترا) هم‌چون غراب بر گردونه‌ی نورانی خورشید سوار است و بر آسمان فرمانروایی می‌کند. در بسیاری از...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

پیشینه‌ی مردارخواری کلاغ که در روایت‌ها و باورهای مردمان بارها تکرار شده، به نخستین حضورش در انجیل بازبسته است و با داستان نوح ارتباط دارد: هنگام طوفان نوح، زمانی که آب کم شد و کشتی نوح بر کوه فرودآمد، نوح زاغ را فرستاد که برود و ببیند چقدر آب در زمین مانده است. زاغ رفت و چون مرداری یافت، به خوردن آن مشغول شد و بازنگشت. هم‌چنین در اسطوره‌ی اتراهاسیس که روایت کهن توفان بزرگ در آکد باستان است اتراهاسیس کلاغ را برای یافتن خشکی می‌فرستد و این کلاغ است که خبر از خشکی می‌دهد. در اسطوره‌ی کهن سومری، گیلگمش داستان توفان بزرگ را از اوتنپیشتیم می‌شنود و او راز پیدا کردن خشکی را به گیلگمش چنین می‌گوید: «پس از ۱۲ روز من (اوتنپیشتیم) پنجره‌ی کشتی را گشودم تا نگاهی به دریاها بیندازم و چشمم به...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

در روایت‌های مرتبط با عمر طولانی کلاغ آمده است: خضر و الیاس مشکی از آب حیات به شاخه‌ای از "خرگ" آویخته بوده، می‌آوردند. کلاغی تشنه بر مشک نوک زد؛ مشک سـوراخ شد و آب بر شاخه‌ی "خرگ" ریخت. ازاین رو، درخت "خرگ" همیشه سبز و عمر کلاغ طولانی است.
کلاغ در داستان قرآنی «ابراهیم و مرغان» نیز حضور دارد و یکی از چهار پرنده (کرکس، طاووس، کلاغ و کبوتر) است که ابراهیم آن‌ها را تکه تکه می‌کند تا بازآفرینی و رستاخیزشان را ببیند.​

 

[پرینز نوچی]

کلاغ در بندهش پرنده‌ی نیکی است و در اوستا آمده است: گوشت کلاغ را به سبب آن‌که برای جسد خوردن و از بین بردن آلودگی آفریده شده، نباید خورد. در کتاب عهد عتیق ذکر شده که کلاغ به فرمان خداوند برای ایلیا در بیابان نان و گوشت می‌آورد و مانند نمادی از نجات خداوندی، او را از مرگ می‌رهاند؛ چنان که در سفر آفرینش نیز نماد هوشیاری است. کلاغ در این نقش بعدها به متون صوفیه نیز راه یافت؛ برای نمونه در حکایت دیدار ابراهیم خواص با اعرابی و اصلی که خداوند هر روز به واسطه‌ی کلاغی قرصی نان برای او می‌فرستد، یا در قصه‌ای دیگر مالک دینار زاغی را می‌بیند که از سوی غیب، مأمور نجات جان مسافر گرفتاری است، یا روایت ابن بزار از قصه‌ی کلاغی که به امر الهی، برای شیخ صفی و مهمانان او خرگوشی شکار می‌کند. نجات...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

حضور و نقش کلاغ در فرهنگ عامه و ادبیات شفاهی نیز بسیار چشم‌گیر است. به گفته‌ی فولکلورشناسان، قصه‌های مردمی اغلب بی‌نویسنده‌اند و به مکان و زمان مشخصی تعلق ندارند. خالق این قصه‌ها روح جمعی مردمان است و این قصه‌ها به قصه‌های مکتوب و قصه‌های شفاهی و ملفوظ طبقه‌بندی می‌شوند. در فرهنگ و ادب عامه، کلاغ بیشتر در قالب باورها، کنایه‌ها و ضرب المثل‌ها نقش آفرینی کرده و به صورت شفاهی سینه به سینه منتقل شده است. ضرب‌المثل‌ها اعتقادات و باورهای جمعی مردمان یک قوم و فرهنگ را بیان می‌کند که اغلب برای هدایت افراد به سوی کارهای نیک و بر حذر داشتن آن‌ها از امور نکوهیده شکل گرفته‌اند. هر چند در ادبیات عامیانه‌ی ایران کلاغ اغلب به خبرآوری شهره است و ضرب‌المثل یک کلاغ چهل کلاغ کردن ناظر بر همین صفت...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[پرینز نوچی]

با این همه، هرچند روایت‌ها و آموزه‌های اسلامی‌عربی بعد از اسلام، در فرهنگ عامه و باورهای مردمی نفوذ کرده و تمام تلاشش را کرده که از کلاغ چهره‌ی بد و شومی بسازد، ولی باز هم، بیشتر ضرب‌المثل‌ها، قصه‌های کهن و کنایه‌هایی که درباره‌ی کلاغ شکل گرفته، با خصیصه‌ی پیشگویی و غیب‌دانی این پرنده ارتباط دارد که به او چهره‌ای روشن و مثبت داده و یادآور نقش مثبتش در اساطیر ایرانی است.
به هرحال این که کلاغ در میان پرندگان به سبب داشتن ویژگی‌های گوناگون و گاه متضاد، پرنده‌ای چندوجهی است. در اساطیر، پرنده‌ی نیک و مقدسی است و نقش یاریگر خدایان و گاه پیام‌آور آنان را بر عهده دارد و واسطه‌ای میان خدایان و انسان است. در روایت‌های دینی، از جهان خدایان جدا شده. در متن‌ها و روایت‌ها این پرنده دو خاستگاه...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.