مباحث متفرقه تحول ‌«امانوئل کانت» در فلسفه

[Armita.sh]

«امانوئل کانت» در سال 1781، یافته های خود را در مورد این که ما انسان ها چگونه دنیای پیرامون را درک می کنیم، ارائه کرد؛ این یافته ها، به عقیده‌ی او، درست به اندازه‌ی «انقلاب کوپرنیکی» دگرگون‌کننده بود—مانند زمانی که «کوپرنیک» متوجه شد این زمین نیست که در مرکز جهان هستی قرار دارد، و نظریه‌ی «خورشید-محوری» را به وجود آورد.

 

[Armita.sh]

«کانت» استدلال کرد که ما هیچ وقت نمی توانیم ماهیت واقعی دنیا را درک کنیم، و فقط به واسطه‌ی ساختارهایی که در ذهن‌مان وجود دارد، تصویری را از آن شکل می دهیم. این ایده که جهان پیرامون به ذهن انسان وابسته است، یکی از بزرگ‌ترین مشارکت های «کانت» در فلسفه به شمار می رود و همچنان موضوعی مهم و بحث‌برانگیز در نظر گرفته می شود.

«کانت» با «علمِ نیوتُنی» آشنایی کامل داشت و می خواست بداند چگونه می توان یافته های علمیِ «آیزاک نیوتن» را با موضوعات مربوط به «متافیزیک» ترکیب کرد و در هم آمیخت. او می خواست بداند که مفاهیمی سنتی همچون فضا، زمان، ماده، و علت و معلول، چگونه می توانند با یافته های علمیِ ارزشمندِ نوابغی همچون «گالیله» و «نیوتن» ارتباط برقرار کنند و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Armita.sh]

جدالی قدیمی در تاریخ فلسفه وجود داشت درباره‌ی این که تا چه میزان می توانیم از قوه‌ی منطق، یا «عقل محض»، برای کشف حقایقِ جهان هستی بهره ببریم. این جدال، فیلسوفان را به دو گروه تقسیم می کرد: «عقل‌گرایان» در مقابل «تجربه‌گرایان».

«عقل‌گرایان»، همچون «رنه دکارت»، فیلسوفانی هستند که اعتقاد دارند با استفاده از قوه‌ی منطق و «عقل محض»، می توان روی صندلیِ راحتیِ خود نشست و ژرف‌ترین حقایق در مورد جهان هستی را کشف کرد. به عنوان نمونه «دکارت» در کتاب «تأملات در فلسفه اولی» اعتقاد دارد که توانسته وجود خدا و جاودانگی روح را به اثبات برساند. «دکارت» به عنوان یک فیلسوفِ عقل‌گرا، معتقد است که تمام این نتیجه‌گیری های بزرگ را می توان فقط با استفاده از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Armita.sh]

در طرف مقابل، «تجربه‌گرایان» به این ایده که می توانیم فقط با استفاده از عقل و منطق—و بدون تجربه و انجام آزمایش—به چنین یافته های بزرگی دست یابیم، کاملا با شک و تردید می نگرند. آن ها معتقدند برای کشف حقیقت درباره‌ی موضوعاتی که «عقل‌گرایان»—چهره های برجسته‌ای همچون «دکارت»، «لایبنیتس»، و «اسپینوزا»—در موردشان صحبت می کنند، به «تجربه» و تعامل با دنیای پیرامون نیاز داریم.

یکی از مهم‌ترین فیلسوفان در گروه «تجربه‌گرایان»، کسی نیست جز «دیوید هیوم»—اندیشمندی که اعتقاد داشت درنهایت همه‌چیز باید با معیارِ «تجربه» سنجیده شود. «کانت» در دوره‌ای آثار «هیوم» را مطالعه کرد و به شدت تحت تأثیر استدلال های او قرار گرفت.

 

[Armita.sh]

«عقل‌گرایان» می گفتند کشف حقایق جهان با به‌کارگیریِ «عقل محض» امکان‌پذیر است، و «تجربه‌گرایان» می گفتند این کار ممکن نیست. «کانت» در میانه‌ی این جدال، تصمیم می گیرد به عنوان یک «میانجی» وارد عمل شود. او می خواهد روشی قاعده‌مند را به وجود آورد که از طریق آن تصمیم بگیریم چه زمان هایی می توانیم برای کشف حقایق از «عقل محض» بهره ببریم و چه زمان هایی «عقل محض» قادر به انجام این کار نیست.

شاید بتوان گفت «کانت» قصد داشت با این کار، بهترین جنبه های هر دو گروه را با هم ترکیب کند. او معتقد بود این ایده که می توانیم با استفاده از قوه‌ی تعقل به یافته هایی ژرف درباره‌ی جهان برسیم، موضوعی بسیار مهم است؛ «کانت» اما از طرف دیگر، نمی توانست «تجربه‌گرایانی» را نادیده...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Armita.sh]

موضوع اصلی در این نقد از «کانت» را می توان این‌گونه خلاصه کرد: ذهن، ساختارهایی مشخص را بر تجربه تحمیل می کند، اما ماده یا محتوای تجربه را نمی آفریند؛ بنابراین، اشیا و هستیِ آن ها، آفریده‌ی ذهن نیست؛ با این حال، هیچ نوعی از واقعیتِ قابل‌درک نمی توانست وجود داشته باشد اگر داده هایی مشخص از طرف ذهن، آن واقعیت را ساختاربندی نمی کرد.

«کانت»، مقایسه با «کوپرنیک» را در نسخه‌ی دوم کتاب «نقد عقل محض» در سال 1787 مطرح می کند. هدف او از ارائه‌ی این قیاس، نشان دادن این نکته به مخاطبین است که روش جدید او، با روش های به کار گرفته شده توسط برجسته‌ترین دانشمندان در طول هزار سال پیش، کاملا همسو بوده است.

 

[Armita.sh]

«کانت» از «اقلیدس»، «گالیله»، و بعد «کوپرنیک» نام می برد و به وجه اشتراک میان آن ها اشاره می کند: اول این که آن ها همگی تئوری های منحصر‌به‌فرد خودشان را از جهان «ذهن»، به جهانِ «تجربه» وارد کردند—به عنوان نمونه، «اقلیدس» برای کشف خصوصیات مثلث ها، نیازی به بیرون رفتن و اندازه گرفتن اشیا نداشت، و صرفا قواعد و دلایلی منطقی را در ذهنش شکل داد. اما بعد از شکل دادن به این قواعد ذهنی، توانست از آن ها استفاده کند تا دنیای فیزیکیِ پیرامون را بهتر بشناسد.

وجه اشتراک دوم میان این دانشمندان بزرگ، به عقیده‌ی «کانت»، به وجود آوردن تغییراتی بزرگ در «زاویه‌ی دید»، یا خلقِ یک روش تفکرِ کاملا جدید در کنار تئوری هایشان بود. وقتی به آسمان نگاه می کنیم، به نظر می رسد که...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Armita.sh]

تمایز «تحلیلی/ترکیبی»​

علاقه‌مندان به فلسفه می دانند که زبان به کار گرفته شده توسط «کانت» در آثارش، ثقیل و دشوار است و احتمالا یکی از موانع اصلی در درک برخی از ایده های او به شمار می آید. تمایزِ «تحلیلی/ترکیبی» که «کانت» به آن می پردازد، یکی از ایده های مهم در آثار او به شمار می آید. برای درک بهترِ تفاوت میان «قضیه های تحلیلی» و «قضیه های ترکیبی»، می توانیم به تفاوت میان «حقایق تعریفی» و «حقایق غیرتعریفی» توجه کنیم. «حقایق تعریفی»، حقایقی هستند که فقط به تعریف و معنای کلمات خود وابستگی دارند؛ و «حقایق غیرتعریفی»، از تعریف و معنای کلمات خود فراتر می روند.

به عنوان نمونه، این دو جمله را در نظر بگیریم: «همه‌ی اشیای سرخ، قرمز...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.