زندگینامه زندگینامه | بساطی سمرقندی

[.Mobina.]

بِساطیِ سمرقندی، سراج الدّین، از شاعران نیمه دوم قرن هشتم و اوایل قرن نهم است.

۱ - معرفی بساطی​

---

در سمرقند به دنیا آمد
و به نوشته صفا ۸۸ سال عمر کرد.
وفات او را برخی در ۸۱۵ در سمرقند
و برخی در هفده رجب ۸۱۴ در ری نوشته‌اند.
با استناد به تاریخ وفات و مدت عمر او، می توان سال ولادتش را حدود ۷۲۶و۷۲۷ تخمین زد. او از شاگردان خواجه عصمت بخارایی ، متخلص به «نصیری»،
و خواجه عبدالملک سمرقندی ، متخلص به «عصامی»
بود. در ابتدای شاعری به حصیربافی اشتغال داشت، ازینرو «حصیری» تخلص می‌کرد، اما با پیشنهادِ استادش خواجه عصمت، تخلصِ «بساطی» را برگزید.

 

[.Mobina.]

۱.۱ - بساطی در مجلس سلطان خلیل​

بساطی در مجلس سلطان خلیل (حک :۸۰۷ ـ ۸۱۲)، فرزند میرانشاه و نواده تیمور، حاضر می‌شد و گاه او را مدح می‌نمود، سلطان نیز از او حمایت می‌کرد؛ به عنوان مثال برای مطلع غزلی، هزار دینار صله به او داد که همان موجب شهرت بساطی شد.
مطلع این غزل را علی ابراهیم خلیل ، امین احمد رازی ، و دولتشاه سمرقندی
آورده‌اند: دل شیشه و چشمان تو هر گوشه برندش‌/ مَست‌اند، مبادا که به شوخی شکنندش‌.

 

[.Mobina.]

۱.۲ - ضعف بساطی در علوم و فنون ادبی​

بساطی به علوم و فنون ادبی آگاهی چندانی نداشت، جامی
درباره او گفته است : «شعر وی خالی از لطافتی نیست اما از فضائل مکتسبه بسیار عاری بوده است، چنانچه از اشعار وی ظاهر است» و امیر علیشیر نوائی
نیز او را «به غایت عامی» معرفی کرده است.
او در شمار کسانی است که در غزلیات آن‌ها جنبه عشقی بر جنبه عرفانی، و تقلید و اقتباس در مضامین بر ابداع و ابتکار غلبه دارد.
در انواع قالبها از جمله قصیده ، غزل ، قطعه ، مُخمّس ، و رباعی شعر می‌سرود.
او با شاعرانی چون خیالی بخارایی ، برندق بخارایی ، خواجه رستم خوریانی ، طاهر ابیوردی و کمال خجندی
معاصر بوده و بعضی از قصاید و غزلهای شاعران معاصر و پیشین خود را پاسخ گفته است.
با کمال مشاعره داشته ولی سبک او...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.Mobina.]

۱.۳ - اشعار بساطی
بساطی در مدح، تغزل ، عرفان ، لغز و معما ، و اخلاق شعر سروده است.
او در اشعارش به پاره ای از اساطیر و قصه‌ها اشاره کرده است
و همچنین اصطلاحات علوم و فنون گوناگون، از جمله نجوم، تصوف ، موسیقی ، شطرنج و نرد ، در دیوان او به چشم می‌خورد.
نسخه‌ای خطی از دیوان قصاید و غزلیات و مقطعات و رباعیات و معمّیات او در کتابخانه ملی پاریس، همراه دیوان خیالی وجود دارد.
نسخه‌ای دیگر از دیوانش نیز در کتابخانه آصفیه موجود است که ۶۶ صفحه و در هر صفحه دوازده بیت دارد
و مجموعاً دیوانی ۷۹۲ بیتی و مختصر است.
در فهرست نسخه‌های خطی فارسی
نام و نشان ده نسخه از اشعار او ذکر شده است.
بساطی در ستایش دیوان خود شعری سروده که در مرقوم پنجم کتاب سلّم السموات انصاری کازرونی مضبوط است‌.
منبع: ویکی فقه