زندگینامه زندگینامه | صائب تبریزی

[~Horzad]

میرزا محمّدعلی صائب فرزند عبدالرحیم تبریزی اصفهانی[۷] در سال ۱۰۰۰ هجری قمری در اصفهان[۸] یا تبریز[۶] زاده شد. پدر او تاجری معتبر بود. عمویش، شمس‌الدین تبریزی معروف به شیرین‌قلم، از خوشنویسان برجستهٔ روزگار خود به‌شمار می‌رفت و به احتمال بسیار صائب که خط خوشی داشت، نزد وی خوشنویسی آموخته بود.[۹] خانوادهٔ صائب جزو هزار خانواری بودند که به دستور شاه عباس اول صفوی از تبریز کوچ کرده و در محله عباس‌آباد اصفهان ساکن شدند،[۱۰] این مردم را تبارزه (تبریزی‌های) اصفهان می‌نامیدند.
صائب در اصفهان به آموختن علوم عصر پرداخت. در جوانی به حج و در بازگشت به مشهد سفر کرد.
صائب در سال ۱۰۳۴ ه‍.ق از اصفهان عازم هندوستان و از آنجا به هرات و کابل رفت. حکمران کابل، خواجه احسن‌الله مشهور به...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[~Horzad]

صائب سبکی را به کمال رساند که چند سده پس از او سبک هندی نامیده شد.[۱۱] او اسلوب معادله یا «مدعا مثل» را بیش از دیگر شاعران هم‌روزگارش به کار برده است. نازکی خیال و لطافت اندیشه و مضمون‌سازی‌های ظریف و معنی‌های بیگانه و باریک در شعر وی دیده می‌شود. ابیات غزل وی، استقلال معنایی دارند و در یک غزل از چندین موضوع سخن گفته است.
صائب را شاعر تک‌بیتها نیز گفته‌اند. از بیت‌های مشهور اوست:
پاکان ستم ز جور فلک بیشتر کشندگندم چو پاک گشت خورَد زخم آسیا
همچو کاغذباد گردون هر سبک‌مغزی که یافتدر تماشاگاه دوران می‌پراند بیشتر
اظهار عجز نزد ستم پیشه ابلهیستاشک کباب موجب طغیان آتش است
به فکر معنی نازک چو مو شدم باریکچه غم ز موی‌شکافان خرده‌بین دارم
پر در...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[~Horzad]

آثار:

مرآت الجمال - ابیاتی در وصف معشوق است
آرایش نگار - ابیاتی مربوط به آینه و شانه
میخانه - اشعاری در باب می و میخانه
واجب الحفظ - برگزیدهٔ غزلهایش

صائب تبریزی در غزلیات خود به مولد (جای ولادت)خود اشاره کرده است:

ز خاک پاک تبریزست صائب مولد پاکماز آن با عشقباز شمس تبریزی سخن دارم
صائب از خاک پاک تبریزستهست سعدی گر از گل شیراز
مدرس تبریزی در ریحانة الادب، صائب را تبریزی الاصل و اصفهانی المولد و المنشأ و المدفن معرفی می‌کند.[۱۸] در اشعار او از اصفهان به عنوان وطن یاد شده است:
صائب از هند مجو عشرت اصفاهان رافیض صبح وطن از شام غریبان مطلب
او همچنین خاستگاه شعر خود را اصفهان می‌داند:
به جای لعل و گوهر از زمین اصفهان صائببه ملک هند خواهد​

 

[~Horzad]

نمونه غزل ها:

آب خضر و می شبانه یکی‌ست
مستی و عمر جاودانه یکی‌ست
بر دل ماست چشم، خوبان را
صد کمان‌دار را نشانه یکی‌ست
پیش آن چشم‌های خواب‌آلود
نالهٔ عاشق و فسانه یکی‌ست
پلهٔ دین و کفر چون میزان
دو نماید، ولی زبانه یکی‌ست
گر هزار است بلبل این باغ
همه را نغمه و ترانه یکی‌ست
پیش مرغ شکسته‌پر صائب
قفس و باغ و آشیانه یکی‌ست

صائب در وصف شهرش اصفهان ابیاتی زیادی سروده:

به جای لعل و گوهر از زمین اصفهان صائب
به ملک هند خواهد برد این اشعار رنگین را
زنده می‌گردند از گفتار او دلمردگان
کلک صائب اصفهان را زنده رود دیگرست
خامه صائب ز بس شیرین زبانی پیشه کرد
سرمه زار اصفهان را شکرستان کرده است
درین غزل به تأمل نگاه کن صائب
که بهترین غزلهای اصفهان من است
یاد بغداد و طواف مرقد شاه...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.