متن با فونت FarhangBlack

در پاییز، نغمه‌های نوشتن در آسمان معلق‌اند. داستان‌هایی که با هر دم سردی از باد، جان می‌گیرند و دل‌ها را می‌نوازند.

جاوا اسکریپت غیر فعال است برای تجربه بهتر، قبل از ادامه، جاوا اسکریپت را در مرورگر خود فعال کنید.

شتر دوکوهانه

mrywm · 2018-12-10T17:50:51+00:00

نام علمی آرایهشناسی وضعیت بقا شتر دوکوهانه شتر دوکوهانه در معرض انقراض (IUCN 3.1) فرمانرو: جانوران شاخه: طنابداران رده: پستانداران راسته: جفتسمان تیره: شُتُرسانان سرده: شترها Species: C. bactrianus شتر دوکوهانه کارل لینه٬ ۱۷۵۸ گستره پراکندگی شتر دو کوهانه شتر دوکوهانه یا شتر بلخی گونهایی از شترسانان است که در خاور دور، آسیای میانه وخاورمیانه زندگی میکند. دانشمندان معتقدند که برخلاف شتر یککوهانه که در جنوب عربستان اهلی شدهاست، شتر دوکوهانه توسط عشایر کوچ نشین آسیای مرکزی، مغولستان و شمال چین اهلی شدهاند و این کوچنشینان شتر دوکوهانه را به منظور حمل و نقل و کارهای سخت اهلی کردهاند. بعدها بر اثر پیشرفت تمدن و به وجود آمدن روستاها و دهکدهها و استقرار عشایر کوچرو، از شتر دوکوهانه برای شخمزنی و لشکرکشی و استفاده از پشم و گوشت و پوست نیز استفاده شدهاست. تاریخچه پرورش شتر دوکوهانه در چین به قرنها قبل از میلاد باز میگردد و سلسلههای مختلف پادشاهی چین از این حیوان برای مقاصد گوناگون استفاده میکردهاند. تاریخچه حضور شتر دوکوهانه در ایران روشن نیست، هرچند که در اوستا کتاب مقدسزرتشتیان که بین سالهای ۵۳۰ تا ۵۷۰ پیش از میلاد نوشته شدهاست اشارهای فراوان به شتر شدهاست اما مشخص نیست که منظور از شتر کدام گونه آن است. برخی معتقدند که منظور از شتر در اوستا شتر دوکوهانه بوده و شتر یک کوهانه سالها بعد و همزمان با فتوحات ایرانیان در بین النهرین، فلسطین و مصر به ایران وارد شدهاست. این فرضیه مبتنی بر نقشهایی که بر روی دیوارهای تخت جمشید، که در فاصله زمانی بین قرن ۶ یا ۷ پیش از میلاد ساخته شده میباشد. در جاده ابریشم که نقش بسیار مهمی را در تجارت دنیای قدیم بازی میکرد، از شتر دوکوهانه جهت حمل و نقل ابریشم و سایر محصولات تجاری استفاده میشد. استفاده وسیع از شتر یک کوهانه برای مقاصد عمومی، بارکشی ومیزان تولید سریع گوشت و شیر منجر به عقب نشینی تدریجی شتر دوکوهانه به طرف مناطق شمالی و کشورهائی نظیر قزاقستان ازبکستان مغولستان و غیره گردید جایی که شرایط آب و هوایی و دیگر شرایط اقلیمی برای شتر یککوهانه بسیار دشوار بوده و ناچار بودهاند که از شتر دوکوهانه استفاده کنند. زیرا شترهای دوکوهانه دارای سمهای مقاومی برای راه رفتن در زمینهای سنگلاخی بودهاند و همچنین به علت پشم و کرک زیادی که در بدن داشتهاند در هوای سرد و باد و طوفانهایی که معمولاً در مناطق سرد و خشک مغولستان و دامنه کوههای هیمالیا وجود داشته حفاظت میشدهاند و بنابراین احتمال میرود نسل شترهای دوکوهانه موجود درایران از نسل شترهای ترددی فوق باشد. تعداد فعلی شترهای دوکوهانه در جهان حدود ۲ میلیون نفر میباشند که در کشورهای چین، مغولستان و افغانستان و آسیای مرکزی و به میزان کمتر در ایران وترکیه و آذربایجان پراکندهاند. تعداد شترهای دوکوهانه در ایران کمتر از یکصد نفر برآورد گردیدهاست که در مناطق شمال غربی و شرق کشور (استان اردبیل و گلستان) زیست میکنند که به علت عدم حمایت در تأمین آب و نهادههای دامی (علوفه و...) و اعتبارات بانکی شترداران در خطر جدی انقراض هستند. خصوصیات نژادیویرایش یک شتر دوکوهانه از سرامیک چینی، متعلق به گوربُردههای دودمان تانگ. شترهای دوکوهانه دارای استخوانهای بزرگ و قوی، پاهای نسبتاً کوتاه، کوهان گرد، لبهای بزرگ، پوشش پشمی ضخیم، کف پاهای بزرگ و مسطح میباشند. میانگین محصول پشم وکرک آنها سالیانه پنج کیلوگرم و در حیوانات نر بالغ، بیش از هشت کیلوگرم و در نرهای اخته شده به ده کیلوگرم میرسد. رنگ شترهای دوکوهانه، اغلب قهوهای تیره بوده و وزن زنده آنها به ۷۵۰ تا ۸۵۰ کیلوگرم میرسد که در نتیجه وزن لاشه آنها ۳۷۵ تا ۴۲۵ کیلوگرم میباشد. دوره شیردهی آنها ۱۶۰ روز بوده و در یک دوره شیردهی ۷۰۰ تا ۸۰۰ لیتر شیر تولید میکنند که از این مقدار ۳۰۰ لیتر برای مصرف انسان و بقیه به خوراک دیلاقها میرسد. شیر آنها از لحاظ ویتامین C خیلی غنی بوده و میتوان از آن به راحتی فراوردههای لبنی تهیه نمود که این امر در شترهای یککوهانه نیاز به افزودن بعضی مواد از جمله کلرید کلسیم دارد. بلوغ آنها در چهار سالگی بوده و جفتگیری آنها فصلی میباشند. دوره آبستنی آنها ۱۳ ماه طول میکشد. به ازای هر ۱۶ تا ۲۵ نفر شتر ماده دوکوهانه، یک نفر شتر نر دوکوهانه بسته به توان شتر نر و تغذیه آن جهت جفتگیری نیاز میباشد. میانگین وزن دیلاقهای آنها در بدو تولد به ۳۵ کیلوگرم میرسد. هر نفر شتر دوکوهانه روزانه در حدود ۱۴ کیلوگرم ماده و خشک مصرف میکند. شتر ماده دوکوهانه روزانه در فصل تابستان ۳۵ تا ۴۰ لیتر و در فصل زمستان ۲۰ تا ۲۵ لیتر و شتر نر دوکوهانه در فصل تابستان ۴۰ تا ۵۵ لیتر و در فصل زمستان ۲۰ تا ۳۵ لیتر آب میآشامد. شتر دوکوهانه با توجه به ساختمان بدنی خاص خود به شرایط آب و هوای سرد خشک تطابق یافتهاست و قادر است در راههای کوهستانی و پربرف رفتوآمد نماید. شتر دوکوهانه میتواند در تابستان تا درجه حرارت ۳۰ درجه سانتی گراد و در زمستان تا درجه حرارت ۳۰ درجه سانتیگراد را به خوبی تحمل نماید. متوسط باری را که شتر دوکوهانه میتواند حمل نماید ۱۰۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم میباشد که این موضوع مستقیماً با وضع جسمانی و مسافتی را که باید طی نماید بستگی دارد و در مسافتهای کوتاه (۱۵۵ کیلومتر) میتوان مقدار بار را تا ۲۵۰ و حتی ۳۰۰ کیلوگرم افزایش داد. Konrashov (۱۹۵۸) اندازههای متوسط بدن شتر دوکوهانه در چین را بدین شرح گزارش نمودهاست: ارتفاع شتر تا بین دو کوهان، در شتر ماده ۱۸۰ سانتیمتر و در شتر نر ۱۸۵ سانتیمتر و طول بدن در شتر ماده ۱۶۳ سانتیمتر و در شتر نر ۱۶۸ سانتیمتر است. بلندی شترهای دوکوهانه مغولستان بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر و وزن متوسط زنده آنها ۴۶۰ کیلوگرم است. قطر کوهانها بین ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر است که در شترهای فربه دو کوهان مجموعاً بیش از ۱۰۰ کیلوگرم چربی دارند. شترهای مغولستان سری کوچک، سینهای پهن و پاهایی تقریباً مستقیم دارند. شترهای دوکوهانه در ایرانویرایش یک شتردوکوهانه در پارک ملی کویر بعضی از عشایر ایران شترهای دوکوهانه نر را با شترهای ماده یک کوهانه تلاقی میدهند که شترهای دورگ حاصله در نسل اول یک کوهانه بوده و کوهان آن کشیده تر از کوهان شترهای یک کوهانه میباشد و در مجموع خوشاندام و دارای سرکوچک، گردن کلفت و کشیده، دم کوتاه، پشم بلند و مجعد روی پیشانی، پس سر و زیر چانه بوده و یکی از خصوصیات مشخص آنها در نسل اول این است که همیشه سنگینتر از پدر و مادر خود بوده و وزن آنها به نهصد تا نهصد و پنجاه کیلوگرم میرسد و دارای ظرفیت انجام کارهای سخت تری نسبت به شتر دوکوهانه میباشد. عشایر کشورمان از این دورگها جهت حمل بار بیشتر و عبور از مناطق سختگذر که شتر دوکوهانه قادر به رفتن از آنجا نمیباشد استفاده میکنند. البته این تلاقی بین اولاد نسل اول به بعد به لحاظ ضعیف و غیرطبیعی بودن و مرگ و میر زیاد نتاج آنها توصیه نمیشود. به نظر میرسد که در شرایط فعلی به علت قلت جمعیت آنها، وجود همخونی باعث خواهد گردید که انقراض نسل این نوع شتر شدیدتر گردد که راه از بین بردن آن وارد نمودن خون جدید در گله میباشد. بنا به تجربه شترداران یکی از راههای تکثیر شترهای دوکوهانه در کشور وارد نمودن خون جدید در گله، انجام تلاقی تدریجی بین دورگهای حاصله از تلاقی شتر نر دوکوهانه با ماده یک کوهانه و شتر ماده یککوهانه با شتر نر دوکوهانه در طی سه نسل میباشد که نتایج حاصله در تلاقی تدریجی در نسل سوم (F۳)، شتر دوکوهانه با درجه خلوص خونی ۹۴ درصد است.