سیاست باعث می‌شود "کودک با مادر ایرانی" خود را متعلق به ایران نداند

[ꜱᴀʜᴇʟ]

مساله فرزندان با مادر ایرانی حل نشده و رشد یک جمعیت غیررسمی و محروم از حقوق شهروندی پیامدهای خطرناکی برای جامعه خواهد داشت؛ موضوع امنیت ملی دغدغه مهمی است؛ مخالفان، شاید هنوز قانع نشده‌اند که مزایای اصلاح این قانون بیشتر از مضرات آن است؛ موافقان این لایحه در مورد پیامدهای مثبت امنیتی استدلالهای محکمی دارند اما گفتگو میان دو طرف کمتر شکل گرفته است.
در ارتباط با همین موضوع، گفت‌وگویی با دکتر آرش نصراصفهانی، دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران و مدیرکل دفتر مطالعات اجتماعی شهرداری تهران، توسط تسنیم انجام شده است که در ادامه می‌خوانیم:

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

شما چقدر در مورد لایحه اعطای تابعیت به فرزندان مادر ایرانی اطلاع دارید؟
رساله دکتری من در مورد افغانستانی‌های ساکن ایران بود و بخشی از کار من به بررسی اسناد تاریخی مرتبط با حضور افغانستانی‌ها در ایرانی اختصاص داشت که به بحث ازدواج زنان ایرانی با مردان افغانستانی مرتبط می‌شد. در بحث بهبود وضعیت زندگی افغانستانی‌ها در ایران، معتقدم بهترین نقطه شروع، مسئله اعطای تابعیت به کودکان حاصل از ازدواج زنان ایرانی و مردان افغانستانی است؛ اگر این مسئله در ایران حل شود، گام بعد حل مشکل، تابعیت نسل دوم و سوم افغانستانیهای ساکن ایران است که ابعاد اجتماعی و امنیتی آن موضوع هم کمتر از وضعیت کودکان دارای مادر ایرانی نیست.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

نظر شما در مورد این لایحه چیست و فکر می‌کنید چه اتفاقی می‌افتد؟
در برابر اعطای تابعیت به این کودکان، موانع مختلفی قابل شناسایی است اما به نظرم مهمترین عاملی که تاکنون این فرایند را به تاخیر انداخته، نگرانی‌های امنیتی در بخشی از حاکمیت است؛ اگر دقیق‌تر بخواهم بگوییم، تغییر بافت جمعیتی و توازن مذهبی در نقاط مرزی در شرق کشور، شاید مهم‌ترین دغدغه‌ایست که مطرح می‌شود و پیامدهای امنیتی متصور از آن، مانع اعطای حقوق بیشتر به این گروه می‌شود؛ در سنوات گذشته هم که لایحه به مجلس رفته و در تصویب شکست خورده، عملا همین عامل تاثیرگذار بوده است؛ ائتلافی میان گروه‌های ذی‌نفع، چه در دولت و چه بیرون دولت، باعث شدند که چنین اصلاحی در قوانین مدنی هیچ وقت تصویب نشود.
به نظرم امروز هم موضوع اصلی همین...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

نگرانی که در مورد مشکلات امنیتی این لایحه وجود دارد تا چه اندازه مبتنی بر واقعیت است؟
به نظرم موضوع امنیت دغدغه مهمی است و نمی توان آن را نادیده گرفت؛ بخشی از کسانی که از این نگاه دفاع می‌کنند، شاید هنوز قانع نشده‌اند که این اصلاح در قانون، مزایایی بیشتر از مضرات متصور بر آن دارد؛ به نظرم ما تا این مساله را حل نکنیم، این طرح‌ها و لایحه‌ها به بن‌بست می‌خورد؛ نکته اینجاست که موافقان این لایحه هم در مورد پیامدهای مثبت امنیتی این لایحه استدلالهای محکمی دارند اما گفتگو میان دو طرف کمتر شکل گرفته است.
مساله اصلی به اعتقاد من این است که وضعیت این کودکان به موضوع گفتگوی عمومی جامعه تبدیل نشده است؛ تصور مدافعان این لایحه این بوده است که با اصلاح قوانین در مجلس با همراهی بخشی از دولت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

چطور می‌شود به این نگرانی در مورد امنیت جامعه پاسخ داد؟
مهمترین نگرانی مخالفان این است که اعطای تابعیت، باعث افزایش ازدواج زنان ایرانی و مردان خارجی و خصوصا افغانستانی یا پاکستانی می‌شود و در نتیجه جمعیت این گروه به شدت رشد خواهد کرد؛ وفاداری آن‌ها برای ایران، محل سوال است و این یک نگرانی امنیتی محسوب می‌شود اما مسئله را می‌توان از منظر دیگری نگاه کرد؛ سیاست‌های ادغام اجتماعی و نحوه پذیرش در جامعه ماست که تعیین‌کننده‌ترین عامل در احساس تعلق افراد است؛ امروز بسیاری از این کودکان بدون شناسنامه در مناطق مختلف زندگی می‌کنند و چون شناسنامه ندارند، نمی‌توانند به مدرسه بروند و از خیلی از خدمات اجتماعی برخوردار نیستند.
این سیاست است که باعث می‌شود این کودک خود را متعلق به این سرزمین...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

مخالفان خیلی این نکته را مطرح می‌کنند که شناسنامه دادن، باعث افزایش این نوع ازدواج‌ها می‌شود، شما چه فکر می‌کنید؟
ما در وهله اول، باید به این فکر کنیم که از افزایش این ازدواج چه ضرری متوجه ما می‌شود؛ اگر قوانین به نحوی باشد که از زن ایران و فرزندش حمایت کند، طبیعتا نتیجه افزایش این ازدواج‌ها اضافه شدن به جمعیت وفادار به این کشور است؛ ضمن اینکه مساله دیگری هم که کم‌تر به آن توجه شده، نزدیکی فرهنگی در شرق ایران بین ساکنان دو طرف مرز است؛ مثلا یک بخش از یک طایفه این طرف مرز زندگی می‌کند و بخش دیگری آن طرف مرز؛ این خط و مرز را ما در دوران مدرن کشیده‌ایم که اینجا ایران و اینجا افغانستان است.
اگر ما فکر می‌کنیم که این نوع ازدواج‌ها در آن مناطق به ضرر زن ایرانی است، این ضرر، نه ناشی از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

یکی از حرف‌هایی که مخالفان در این مورد می‌زنند، این است که با تصویب این لایحه، آسیب‌های اجتماعی زیادتر می‌شود و در واقع ما داریم به یک‌سری آدم که آسیب‌زا هستند، شناسنامه می‌دهیم، نظر شما چیست؟
اگر من بخواهم به این سوال پاسخ دهم که مهم‌ترین مساله اجتماعی ما در رابطه با کودکان بدون شناسنامه چیست، پاسخم این است که مساله اجتماعی ما این تعداد کودک بی‌شناسنامه و بلاتکلیف است که در این کشور زندگی می‌کنند؛ این شرایط می‌تواند مولد جرم باشد اما راه‌حل آن شناسنامه ندادن نیست، اتفاقا به رسمیت شناختن و تعیین تکلیف هویت این افراد است؛ چگونه ممکن است که ما به یک نفر بگوییم نمی‌توانی شغل رسمی داشته باشی، بچه‌ات هم نمی‌تواند شناسنامه داشته باشد و مدرسه برود، بیمه نداری، بازنشستگی نداری، مالکیت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

نکته دیگری که مخالفان دست می‌گذارند در راستای وفاداری است که خودتان هم به آن اشاره کردید، یعنی مساله دوتابعیتی و می‌گویند این لایحه باعث به وجود آمدن جمعیت دوتابعیتی می‌شود، نظر شما در مورد این نکته چیست؟
به نظرم سوال اینجاست که چرا ما از داشتن جمعیت دوتابعیتی وحشت داریم؟ چرا نگرانیم که یک نفر ایرانی-آلمانی باشد؟ چرا نگرانیم یک نفر افغانستانی-ایرانی باشد؟ به اعتقاد من مدل شهروندی در ایران مطابق با واقعیتهای جهان جدید نیست؛ قوانین مدنی ما در مورد تابعیت، زمانی نوشته شده‌اند که چنین جابه‌جایی‌های گسترده جمعیتی در جهان وجود نداشت؛ انتقال تابعیت در ایران و اساسا الگوی اعطای شهروندی خویشاوندی و قبیله‌ای است، یعنی تنها از طریق خون پدر منتقل می‌شود و جز کسی که پدرش ایرانی باشد، کسی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

آیا شما نظرتان این است که افراد مشمول این لایحه مثل بقیه مهاجران هستند و ما باید آن‌ها را بپذیریم یا اینکه این‌ها در اصل ایرانی هستند، چرا که کسی که پدر ایرانی دارد، ایرانیست و کسی که مادر ایرانی دارد هم باید ایرانی باشد؟
به این مسئله اعطای شناسنامه به کودکان مادر ایرانی، از دو منظر می شود وارد شد؛ یکی اینکه بحث انتقال تابعیت از مادر مطرح شود، یعنی اساس استدلال را بر حق زنان ایرانی بر انتقال تابعیت استوار کنیم؛ ما جز 5، 6 کشوری هستیم که انتقال تابعیت از مادر را به رسمیت نمی‌شناسیم و این موضوع باید به عنوان یکی از حقوق زنان ایرانی اصلاح شود؛ یک زاویه دیگر ورود به بحث تغییر در قوانین تابعیت، پذیرش تابعیت چندگانه و اعطای تابعیت به افرادی است که در این خاک به دنیا می‌‌آیند؛ من شخصا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

برخی از مخالفان، این مساله را مطرح می‌کنند که تصویب این لایحه، باعث افزایش مهاجرت به ایران می‌شود، نظر شما چیست؟
مگر سیاست کلان ما افزایش جمعیت نیست؟ اگر سیاست ما افزایش جمعیت است در همه جای دنیا، جذب مهاجر یکی از شیوه‌های افزایش جمعیت است؛ پس قاعدتا ما نمی‌توانیم در سیاست کلان‌ افزایش جمعیت را دنبال کنیم و از این طرف نگران جذب مهاجر باشیم؛ امروز جمع‌بندی ما این است که هر چه نیروی انسانی بیش‌تری داشته باشیم، برای‌مان مزیت است، پس ترس از مهاجرت به نظرم بی‌معنی است؛ اگر هم نگرانی ما وفاداری این جمعیت است که همانطور که قبلا عرض کردم به سیاست‌های ادغام اجتماعی ما باز می‌گردد.