نقد لایحه تأمین امنیت زنان؛‌ نگرانی از نگاه کیفری به روابط زوجین و احتمال افزایش پرونده‌ها

[ꜱᴀʜᴇʟ]

اواخر شهریور امسال و بالاخره پس از سال‌ها انتظار لایحه‌ای که قرار بود نقش حمایت‌گری از زنان داشته باشد بالاخره از سوی قوه قضاییه تدوین و به دولت اعطا شد و«صیانت، کرامت و تأمین امنیت بانوان در برابر خشونت» عنوان یاست که برای این لایحه انتخاب شده است.
بسیاری از صاحبنظران، حقوقدانان و فعالان حقوق به خصوص در حوزه زنان بر این عقیده‌اند این لایحه، نوید بهبود کلی شرایط اجتماعی زنان در جامعه و ملحوظ داشتن مواردی است که تا پیش از این اهمیتی به آنان داده نمی‌شد. اما به نظر می‌رسد همچنان مواردی در این لایحه نیازمند دقت نظر و توجه برای اصلاح و بهبود است. از همین رو ضروری است ضمن تبیین مفاد این لایحه و جنبه‌های مثبت این لایحه، به نقد علمی و منصفانه آن نیز توجه شود تا درآینده شاهد بار منفی بی‌توجهی به...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*به عنوان سوال اول اساس این لایحه بر چه اساسی تدوین شده است؟ آیا تکیه اصلی حمایت صرف از حقوق زنان در جامعه است یا تاثیر اجرای چنین لایحه و قانونی به تحکیم بنیان خانواده و حتی کنترل تربیت فرزندان کمک خواهد کرد؟
ما باید در ابتدا بپرسیم چرا خانم‌ها نیازمند حمایت ویژه هستند؟ توجه به زاویه دید برای نگاه حمایتی از زن از اهمیت زیادی برخوردار است زیرا تعیین‌کننده رویکرد اصلی در تدوین مقررات این لایحه بوده است. یک زمان ما از زنان حمایت می‌کنیم چراکه روند جامعه نیازمند فعالیت کارگری و کارمندی زنان و در این راستا در صدد حفظ و یا افزایش حقوق زنان است تا نیروی کار خوب خود را از دست ندهد. در این صورت نوع حمایت از زن باید به گونه‌ای باشد که او به نیروی کارآمد از حیث اقتصادی تبدیل شود. در این...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*برخی نقدها علاوه بر همین عنوان لایحه به واژه بانوان بر می‌گردد، که گفته می شود اساسا در همه قوانین به زنان اشاره شده است! نظر شما در ارتباط با این ایراد شکلی چیست؟
بله. یکی دیگر از اشکالات بر می‌گردد به همین موضوع که قطعا نگارندگان این لایحه با هدف محترمانه‌تر کردن تعبیر، اقدام به استفاده از واژه بانوان به جای زنان کرده‌اند؛ این در حالی است که عدم تعریف دقیق این واژه می‌تواند قانون را از حیث قلمرو آن قابل مناقشه کند یا لااقل عنوان با محتوای آن ناسازگار به نظر برسد چرا که معمولا واژه بانو (و جمع آن بانوان) در عرف ما برای دختران به کار نمی‌رود یا لااقل کاربرد آن برای آنها می‌تواند با تردید مواجه شود.
*آیا در لایحه‌ای که امروز ما آن را می‌بینیم همه حقوق زنان رعایت شده است و یک زن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*آیا این نقش حمایتگر در لایحه فعلی تبیین شده است؟
به نظر می‌رسد توجه به جنسیت زنانه فارغ از موقعیت آسیب‌پذیر زن در این لایحه مسیر نامناسبی را برای مفاد آن ترسیم کرده است؛ مسیری که منجر به جرم‌انگاری‌های متعدد حتی برای روابط میان زوجین شده است. برای مثال تبصره ماده 36 این لایحه که تحقیر مکرر زن از سوی شوهرش را جرم‌انگاری کرده است، در تقابل با هدف مذکور در ماده اول همین لایحه است. وقتی شما از زن از حیث جنسیت زنانه او حمایت می‌کنید به طور طبیعی مجبورید نقش خانواده را در نظر نگیرید زیرا حمایت از زنانگی در اولویت قرار می‌گیرد. اما اگر بخواهید نقش‌هایی را که زن در جامعه ایفا می‌کند در نظر داشته باشید و حمایت شما از موقعیت آسیب‌پذیر زن در قبول این نقش‌ها محور قانونگذاری باشد، مجبورید نهادی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*در اینجا منظور از تحقیر چیست؟ آیا تحقیر تعریف مشخصی دارد؟
لااقل در این ماده دقیقا تعریف نشده است. این در حالی است که اصل قانون بودن جرم اقتضا دارد عناوین مجرمانه به شکلی دقیق تعریف شوند.
افزون بر این یک خانم با چه ادله اثباتی در مقابل قاضی تحقیر خود توسط مرد را اثبات کند؟! معمولا تحقیر و توهین در جمع اتفاق نمی‌افتد یا لااقل چنین مقرره‌ای انگیزه مرد برای تحقیر همسرش در مقابل جمع را از بین می‌برد زیرا می‌داند که در این صورت جرم فوق‌الذکر قابل اثبات از طریق مراجعه به آن جمع خواهد بود. اما دقیقا در جایی که زن نیازمند حمایت بیشتری است، دیگر چنین مقرره‌ای ناکارآمد خواهد شد؛ منظورم تحقیر زن در جایی است که آن دو تنها هستند و زن نمی‌تواند رفتار تحقیرآمیز مرد را برای قاضی اثبات کند. چنین...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*لایحه فعلی فارغ از بحث‌های شکلی و ماهیتی آیا به لحاظ نهادسازی نیز ایراداتی دارد؟ به تعبیر دیگر آیا نهادها لازم برای حمایت از زنان و اجرای این قانون به درستی پیش‌بینی‌شده اند؟
به نظر می‌رسد نهاد‌های پیش‌بینی‌شده در این لایحه برای حمایت از زن هزینه‌ساز و ناکارآمد هستند. هزنیه کردن برای اجرای یک قانون و حمایت از موقعیت آسیب‌پذیر زن قابل دفاع و ضروری است. ولی اگر هزینه‌ساز باشد ولی ناکارآمد آنگاه هدف از قانونگذاری حاصل نخواهد شد و این با حکمت قانونگذار در تنافی است. برای مثال طبق ماده چهار این لایحه به منظور پیگیری تکالیف مندرج در این قانون و هماهنگی در اجرای آن، کمیته ملی «صیانت، کرامت و تأمین امنیت بانوان» زیرمجموعه شورای عالی پیشگیری از وقوع جرم، موضوع قانون پیشگیری از وقوع جرم،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*نکته قابل توجه دیگر بر می‌گردد به این موضوع که آیا نگارش چنین بند و تبصره‌هایی از حقوق یک زن روستایی هم دفاع خواهد کرد؟ آیا زنانی که در روستاهای کشور و سایر نقاط کشور از یک سری محرومیت‌های ابتدایی رنج می‌برند، از تبیین چنین لایحه‌ای سودی خواهند برد؟
دقیقا نکته دیگر اینجاست که این بند و تبصره‌ها بیشتر برای کسانی که موقعیت اجتماعی خوبی دارند موثر خواهد بود. استفاده از ضمانت اجراهای مدنی و کیفری این لایحه بسیار هزینه‌بر است: نیازمند دانش لازم از حقوق و تکالیف و توانایی اقتصادی و مالی و اجتماعی است. چنین موقعیتی در اختیار آن بخش از زنان جامعه است که بدون چنین قانونگذاری‌هایی نیز از توانایی و اعتماد به نفس لازم برای حمایت از خود برخورداند. متن لایحه به خوبی نشان می‌دهد که صرفاً از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

*همان طور که مستحضر هستید، از طرفی آمار طلاق رو به افزایش است و بنیان خانواده هر روز به دلایل مختلف تضعیف می‌شود و از طرف دیگر سن ازدواج بالا رفته است. آیا اساسا با تدوین چنین مواردی هیچ مردی علاقه‌مند و ترغیب به ازدواج خواهد شد؟
به نکته درستی اشاره کردید. پیشتر نیز به همین نکته اشاره شد. یکی از اشکالات این لایحه غفلت از واقعیت‌هایی است که جامعه به آن سمت پیش می‌رود. باید پرسید آیا این نوع قانونگذاری موقعیت‌های آسیب‌پذیر زن را به موقعیت قدرتمند تبدیل می‌کند؟! آیا با جرم‌انگاری وسیع، موقعیت آسیب‌پذیر زن از میان می‌رود؟ به نظر می‌رسد به جای جرم‌انگاری‌های وسیع باید بستر وقوع رفتارهای تبعیض‌آمیز یا ظالمانه علیه زنان را کم کرد. امیدواریم با تلاش مجدد همه اندیشمندان و صاحب نظران، متن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.