مکان تاریخی بازار تبریز

[NASTrr]

بازار تبریز بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار سرپوشیده در سطح جهان به‌شمار می‌رود که در شهر تبریز در ایران واقع شده‌است. این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است. بازار تبریز در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است. این بازار از بازارچه‌ها ،دالان‌ها، تیمچه‌ها ،سراها و کاروانسراهای متعددی تشکیل یافته‌است. پیش‌تر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده‌است.[۱]

اطلاعات ثبت ملی
تاریخچه
اطلاعات اثر

...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

این بازار حدود ۳ سدهٔ پیش و پس از وقوع زمین‌لرزهٔ تاریخی تبریز در سال ۱۱۹۳ قمری توسط نجفقلی خان دنبلی حاکم وقت تبریز بازسازی شده‌است. بازار تبریز در سال ۱۳۵۴ خورشیدی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است. تاریخ بنای این مجموعه مشخص نیست؛ ولی بسیاری از جهان‌گردانی که از سدهٔ چهارم هجری تا دورهٔ قاجاریان از این بازار بازدید کرده‌اند، دربارهٔ آن اطلاعاتی ارائه داده‌اند.[۲]

بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت‌رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند.[۲][۳] این بازار با داشتن حدود ۵٬۵۰۰ باب حجره، مغازه و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

از نیمهٔ دوم سدهٔ سیزدهم، تاجران انگلیسی‌تبار از طریق جادهٔ ابریشم و پس از عبور از شهرهای استانبول و طرابوزان، کالاهای تجاری خود را به بازار تبریز منتقل می‌کردند. این بازار در زمان عباس میرزا به مرکز تجارت انگلیسی‌ها مبدل شده بود.[۴]

تبریز پس از سدهٔ سیزدهم، پایگاه اصلی تجارت اروپا با مناطق شمالی ایران به‌شمار می‌رفت؛ به گونه‌ای که در سال ۱۲۵۶ خورشیدی، این شهر ۲۵ تا ۳۳ درصد از کل مراودات تجاری کشور را عهده‌دار بود و از این حیث برتر از تهران محسوب می‌شد. هم‌چنین تا سال ۱۲۸۵ خورشیدی، تبریز مرکز اصلی تجارت ایران با آسیای میانه شناخته می‌شد.[۴]

اروپاییان آینه، انواع پارچه‌های ابریشمی، مخملی و نخی، پنبه، چلوار، چیت موصلی، شکر، شیشه، فلز، قند و سایر محصولات ماشینی را وارد تبریز می‌کردند...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

هستهٔ مرکزی شهر تبریز در داخل یک چهارضلعی قرار گرفته و بازار تبریز در مرکز این چهارضلعی واقع شده‌است. این بازار از سمت شرق به عالی‌قاپو (مجموعهٔ کاخ‌های ولی‌عهدنشین) و از سمت غرب به مسجد جامع محدود شده و از سمت شمال، بخش‌هایی از شمال رودخانهٔ میدان چایی (مهران‌رود) را شامل می‌شود و این دو بخش به وسیلهٔ پل‌های چوبی که در امتداد راسته‌بازار قرار دارند، به هم متصل می‌شوند. رودخانه میدان چایی دو قسمت بازار قدیمی تبریز را از هم جدا می‌کند. بخش شمالی بازار به دلیل جدا ماندن از کل مجموعه و انتقال تجارت و داد و ستد به خیابان‌ها، به تدریج اهمیت خود را از دست داده است. قسمت اعظم مساحت بازار در جنوب میدان چایی در حد فاصلی خیابان‌های دارایی، شهدا، فردوسی، شهید مطهری (راسته کوچه)، چای‌کنار و جمهوری...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

اغلب تیمچه‌ها و سرای‌ها بازار دارای سه طبقه‌می‌باشند که طبقهٔ زیرین مخصوص انبار کالا، طبقهٔ دوم تجارتخانه و محل کار و طبقهٔ سوم جهت استراحت و آسایش طراحی شده‌است. راسته‌های اصلی توسط راسته‌های فرعی به هم متصل شده‌اند و در فضاهای بین آن‌ها تیمچه‌ها و سراها بنا شده‌است. تقاطع راسته‌ها در سه راهی‌ها و چهار راهی‌ها را طاق‌های آجری گنبدی پوشانده است که بزرگترین گنبد بازار، گنبد تیمچه امیر و زیباترین نوع معماری آن تیمچهٔ مظفریه است.

راسته‌بازار
راسته بازارها و بازارهای بزرگ تبریز به معابر عمومی مسقف گفته می‌شود که فاقد در ورودی هستند و به عنوان معابر اصلی بازار عمل می‌کنند. از مهم‌ترین راسته‌های بازار تبریز عبارتند از راسته بازار جدید، راسته بازار قدیم، بازار کفاشان، بازار صفی، بازار جمعه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

بازار امیر یکی از مهم‌ترین و پررونق‌ترین بازارهای تبریز است. میرزا محمدخان امیرنظام، فرزند شیخ علی‌خان وزیر شاه سلیمان و نوهٔ میرآخور شیخ صفی‌الدین اردبیلی، این بازار را بنا نهاده‌است. وی در زمان ولی‌عهدی عباس میرزای نایب‌السلطنه وارد تبریز شده و به‌جهت حمایت‌های او به سمت امیرنظامی رسیده‌است.[۳]

بازار بلورفروشان
بازار بلورفروشان (قیزبستی) پیش‌تر مکان فروش وسایل شیشه‌ای از جمله بلور در سطح تبریز بوده‌است. تیمچه‌ها و سراهای آن شامل «تیمچهٔ قندفروشان»، «تیمچهٔ مظفریه»، «دالان بادامچی‌لر»، «دالان حاج شیخ»، «دالان میرزا محمد»، «سرای میرزا محمد» و «سرای گرجیلر (جورجیلر)» می‌شود.[۸]

بازار حرمخانه
نوشتار اصلی: کوچه حرمخانه
از تیمچه‌ها و سراهای بازار حرمخانه می‌توان به «تیمچهٔ سعدیه»، «تیمچهٔ...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

نقاط مختلف بازار تبریز بیشتر به دلیل نام سازندگان بنای دالان‌ها، تیمچه‌ها، کاروانسراها یا اتفاقاتی که از نظر تاریخی روی داده یا به جهت اینکه مرکز عمده تجارت کالاهای خاصی محسوب می‌شده ،به این اسم و نام مشهور شده‌اند. مثل بازار صادقیه که توسط میرزا صادق خان پسر صدرالدین محمد، مستوفی در سال ۱۰۶۸ هجری قمری جهت احداث مسجد و مدرسه و یخچال صادقیه وقف گردید. بازار و تیمچه و کاروانسرای بزرگ امیر که مهم‌ترین و ارزشمندترین بخش بازار تبریز محسوب می‌شود و در حال حاضر مراکز عمده تجارت و صادرات فرش و صنایع دستی و مرکز بورس طلا و جواهرات و منسوجات است، توسط میرزا محمدخان امیرنظام زنگنه در سال ۱۲۵۵ قمری احداث شده‌است. تیمچهٔ مظفریه که معروف‌ترین بخش بازار تبریز محسوب می‌شود در زمان ولی عهدی مظفرالدین...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

هوتم شیندلر
آلبرت هوتوم-شیندلر در سال ۱۳۲۸ خورشیدی دربارهٔ تبریز و بازارهای آن می‌نویسد:[۴]

شهر بسیار گسترده‌است و احتمالاً از این بابت بر تهران برتری دارد. بازارهای آن بسیار زیبا و بزرگ‌تر از بازارهای تهران است. تبریز صرف‌نظر از معاملات مالی و وسیلهٔ پرداخت که از این‌جهت تهران بر آن تفوق دارد، مرکز واقعی بازرگانی ایران است. با این‌که در منتهی‌الیه شمال غربی کشور قرار گرفته‌است، تقریباً در سراسر ایران نفوذ دارد.

ژان یونیر
ژان یونیر جهانگرد فرانسوی در این رابطه می‌نویسد:[۳]

زمانی تبریز نسبت به تهران یک شهر متجدد به‌شمار می‌آمد و مردم تبریز از زمان‌های قدیم حتی پیش از دوران صفویان با اروپاییان در ارتباط بودند و با آن‌ها داد و ستد می‌کردند. در حالی که در همان موقع در پایتخت کشور اصناف...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[NASTrr]

پروژه نوسازی بازار تبریز به عنوان یکی از پنج طرح برگزیده هیئت داوران جایزه معماری آقاخان در سال ۲۰۱۳ شد. جایزه به «سازمان میراث فرهنگی ایران، دفتر آذربایجان شرقی» به عنوان مجری این طرح تعلق گرفت و سید محمد بهشتی شیرازی، مشاور رئیس سازمان میراث فرهنگی، از طرف ایران این جایزه را دریافت کرد.[۱۳]

در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ سرای ایکی قاپیلارِ بازار تبریز در آتش سوخت. این آتش‌سوزی که تا ۲ صبح ۱۹ اردیبهشت ادامه یافت، ۲ کشته و ۲۹ مجروح بر جای گذاشت. علت وقوع آتش‌سوزی از سوی روابط عمومی آتش‌نشانی آذربایجان شرقی اتصال برق اعلام شده‌است.[۱۴]