سیر تحول مکتب گل ومرغ سازی در نگارگری ایرانی (بخش اول

[Ńªŗí]

نگارگری گل وبوته سازی، یکی از انواع نقاشی های ایرانی است که هنرمند نگارگر با استفاده از نمادهای گل وبوته و پرنده های واقعی و افسانهای خوش آواز با سیر در عالم مثال به دنبال نور و وحدت ازلی و کثرت وجود خویش، به سوی عشق گام برمی دارد. نقاشان گل ومرغ در سده ی دوازدهم و سیزدهم، شیوه های کاری بسیاری را آزموده اند؛ هرچند همه ی آنها در صورت و معنا دارای زبان مشترک و ویژگی های بنیادین یکسانی بوده اند.
در پژوهش پیش رو، سعی بر آن است تا سیر تحول گل ومرغ سازی را به صورت تحلیلی و تطبیقی در نگارگری ایرانی و باتوجه به نگاره های مختلف بررسی کرده، شیوه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ńªŗí]

نقاشی گل ومرغ از شیوه های مرسوم در نگارگری ایرانی است که از دوران سلجوقی و صفوی رواج داشت و در آغاز به صورت مضامینی جزئی در آثار به کار می رفت و از پرندگان برروی شاخه های درختان چنار و سرو و از گل در لباس افراد در نگاره ها استفاده می شد. توجه و علاقه ی هنرمندان به این شکل ها و رابطه ی عرفانی که با مفاهیم آن یافتند، سبب شکل گیری نگاره های تک پرنده یا تک گل شده است؛ البته این پرندگان و گل ها، بیشتر به صورت انتزاعی و به شکل تک رنگ (آب مرکب) به تصویر درمی آمد . استفاده از رنگ و رواج نقاشی لاکی سبب گسترش و پیشرفت این مکتب شد.

مکتب گل وبوته سازی، تنها در دامان قومی پرورده می شود که قادرند در کیفیت ذاتی اشیاء جهان مألوف پیرامون خود غرق شوند؛ زیرا درعین حالی که نقاشی ها به لحاظ گیاهشناسی موثقی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ńªŗí]

فرضیه و اهداف پژوهشی​

هدف اساسی در این پژوهش، بررسی سیر تحولی مکتب گل و مرغ سازی در نگارگری ایرانی است و عواملی که در پیشرفت یا افول این مکتب تأثیر داشته اند یا مسیر آن را تغییر داده اند. فرضیه هایی که در این تحقیق به آنها پرداخته شده، عبارت اند از:

۱. بین معانی و مفاهیم گل ومرغ سازی و سیر تحولی این مکتب، ارتباط وجود دارد.

۲. سیر تحول گل ومرغ سازی و نگاه هنرمند گل ومرغ ساز و روش به کاررفته در آن، با هم ارتباط دارد.

پیشینه ی گلومرغ سازی در ایران​

از هزاره های پیش از میلاد، استفاده از نقوش پرندگان و گلها برروی آثاری چون سفالینه ها و دیوارنگاره ها رایج بوده و نقوش در سیر تحول خود در دوره ی اسلامی، ظرافت و کمال یافته تا گل و مرغ به عنوان طرحی اصیل...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ńªŗí]

در سده ی دهم قمری، نقش تک پرنده از جمله موضوعات اتفاقی هنرهای مصور ایران درآمد . پیش از آن، نقش پرنده در مکتب هرات، به صورت پرستوهای سیاه وسفیدی بود که بر شاخه های درخت چنار و سرو می نشستند یا لک لک هایی که به شیوه ی خاور دور، دنبال هم پرواز می کردند. سلطان محمد از نخستین هنرمندان صفوی، توجه خاصی به این طرح داشت که آن را بر قطعه ی زری دوزی مدادی رنگی ملاحظه می کنیم و طرح آن منسوب به این هنرمند است و از بافته هایی است که بر آستانه ی شیخ صفی الدین اردبیلی به کار رفته است و اکنون در موزه ی ایران باستان نگهداری می شود .

در زمان رضا عباسی، موضوع تک پرنده در یک برگ رایج بوده است. یکی از آثار گرانبهای این مکتب در کاخ گلستان تهران نگهداری می شود: کبوتری با پرهای رنگین به تنه ی درختی آرام...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ńªŗí]

فعل و انفعال سبک عامیانه، ذوق و سلیقه ی باستان گرایانه و تأثیر اروپا در نقاشی دوره ی قاجار و بیش از همه، در نقاشی زیرلاکی و تصویرگری و گل ومرغ سازی در انواع جعبه ها و قلمدان ها و قاب آیینه های لاکی، کمک بسیاری به ترویج این هنر کرد و باعث شد آثار بسیار نفیس و گرانبهایی در این دوره خلق شود .

امروزه هنر گل ومرغ سازی، همچنان ادامه دارد؛ البته با هنرمندانی اندک و به صورت محدود. نکته ی مهم اینکه، این هنر، دیگر کیفیت شاهکارهای آثار گذشته را ندارد.

مفاهیم عرفانی گل ومرغ​

در ادامه مطلب ما در مورد مفاهیم گل و مرغ در نقاشی های عرفانی می پردازیم:

گل​

در عالم طبیعت، گل دل انگیز و مظهر لطافت و صفاست. هرجا سخن از لطافت و ملاحت باشد، شاخصه اش گل و بوی خوش آن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ńªŗí]

مرغ​

مرغ که با واژه های بسیار معنوی همراه است، در مقام عاشق است و فراق گل برای مرغ، کشنده و جانکاه است.

مفهوم گل ومرغ در نگارگری ایرانی​

در نگاه نخست، به نظر می رسد هنرمند با ترسیم تصاویر گل ومرغ، قصد نشان دادن زیبایی های طبیعت و بازنمایی آنها را دارد؛ اما نگارگر ایرانی با الهامات درونی و توجه به نمادهایی از طبیعت اطراف خود توانسته روحش را که مانند مرغی در قفس جسمش اسیر مانده، آزاد سازد و همچون مرغی آزاد به سوی حق پرواز کند و بر گل هایی که نماد زیبایی بهشت و فردوسی برین است، بنشیند و در آنجا به رازو نیاز بپردازد.

انسان که همیشه به دنبال نور و روشنایی است، این نور را در وجود خویش یافته و روحش را مانند مرغی در تکاپوی نور ازلی، به سوی عشق سوق داده...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ńªŗí]

از جمله این هنرمندان می توان محمد زمان، لطفعلی شیرازی و استاد امامی را نام برد. برای توضیح بیشتر این مطلب، چند نمونه از نقاشی های استادان نام برده را با یکدیگر مقایسه و تجزیه و تحلیل می کنیم و به بررسی تفاوت و شباهت سبک هر یک از آنها می پردازیم.

منبع نمناک