مصـاحبه مصاحبه با اردشیر کامکار | نوازنده

[.REIHANEH.]

بیوگرافی اردشیر کامکار: اردشیر کامکار متولد ۲۸ آبان ۱۳۴۱ در سنندج و نوازنده‌ی ساز‌های کمانچه، قیچک و ویولن است. اردشیر کامکار ویلن را نزد پدر خود (حسن کامکار) فرا گرفت و پس از آن ردیف موسیقی ایرانی را نزد محمدرضا لطفی و پشنگ کامکار، داوود گنجه‌ای، محمدرضا شجریان و اصغر بهاری آموخت.

 

[.REIHANEH.]

صحبت را با «بی غبار عادت» آغاز کنیم؛ از این مجموعه و چگونگی شکل گیری ایده‌های اولیه اش بگویید؟
ازگذشته تا امروز کار‌های مختلفی با کمانچه اجرا شده که به صورت تکنوازی در موسیقی سنتی بوده‌اند. من هم از مدت‌ها قبل در نظر داشتم که کاری برای کمانچه به صورت تکنوازی یا دو نوازی انجام بدهم، فضا‌های زیادی هم در ذهن داشتم. ولی برای این کار نمی‌خواستم خیلی سنتی کار کنم و تصمیم گرفتم که به صورت دو‌نوازی کار کنیم و از توانایی‌هایی که در این ساز هست استفاده کنم و در نهایت «بی‌غبار عادت» شکل جدیدتری داشته باشد. چون قبلاً اتود‌هایی هم با آقای مهاجر زده بودیم که به صورت کنسرت در کاخ نیاوران، شیراز و کرمانشاه اجرا شد و تاثیر خوبی داشت (یعنی شنونده‌ها استقبال کرده بودند)، تصمیم گرفتم این را به صورت یک...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

پس ایده‌های اولیه‌اش در همنوازی‌های قبلی‌تان با شروین مهاجرشکل گرفت؟
تقریباً. چون دقیقاً نمی‌شود این طور گفت. من سال‌هاست که در کلاس برای شاگردانم قطعات زیادی را به صورت بداهه نوازی درس می‌دهم و سعی می‌کنم هرکدام که نتیجه‌ی بهتر داشته باشد، بسط و گسترش بدهم و بیشتر روی آن کار کنم. در واقع عمدتاً از آن چه در نواخته‌هایم در خلوت خودم با ساز تجربه می‌کنم، مطالب و تکنیک‌هایی در می‌آید که آن‌ها را به عنوان طرح اولیه، مبنای بداهه‌نوازی‌ها قرار می‌دهم و به شاگردانم هم سعی می‌کنم منتقل کنم؛ بنابراین خیلی از ایده‌ها سرکلاس‌ها شکل گرفته و بعد پرورش پیدا کرده و نتیجه این شده است.

 

[.REIHANEH.]

به هر حال بسیاری از این تجربه‌هایی که اشاره کردید – و بخشی از ماحصل آن‌ها در این مجموعه آمده – قبلاً اجرا نشدند؟
بله، خیلی از تکنیک‌هایی که من استفاده کردم قبلاً در ایران و حتی کشور‌های دیگر (مثل اذربایجان) و جا‌های دیگر کمتر استفاده شده و یا اصلاً استفاده نشده است.

در مورد تنظیم قطعات، روال کار چگونه بود؟ نقش شروین در این زمینه چقدر بوده است؟
بخشی از آن ایده‌ی خودم بوده، البته اصل این ایده چندان بی‌سابقه نیست. همه‌ی ما در خیلی از موسیقی‌ها (از مناطق مختلف) شنیده‌ایم که مثلاً یک ساز نقش همراهی کننده‌ی ساز اصلی را بر عهده دارد. مثلاً در بسیاری از اجرا‌های کمانچه‌ی آذری (آذربایجان) ساز دیگری (البته غیر از کمانچه؛ معمولاً یک ساز بادی مثل گارمون یا بالابان) به عنوان همراهی کننده‌ی ساز...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

خود شما به عنوان آهنگساز و نوازنده‌ی این کار، چه نکات تکنیکی، فنی یا احتمالاً زیبایی‌شناسیِ خاصی را مد نظر داشتید؟ یا شاید بهتر باشد بپرسم تا چه اندازه به هدف یا نتیجه‌ای که می‌خواستید رسیده‌اید؟
به هر حال من در این کار سعی کردم از قابلیت‌هایی که کمانچه دارد، ولی روی این ساز کمتر اجرا شده مانند حرکت‌های خیلی ریز و سرعتی آرشه، و یا حرکت‌ها و حالت‌های کششی یا مالشی و حتی ملودی‌های سرعتی استفاده کنم. این‌ها اولین چیزی است که دوست دارم مخصوصاً از جانب بچه‌هایی که خودشان نوازنده هستند، مورد توجه قرار بگیرد. از این لحاظ (جنبه تکنیکی وامکانات صوتی ساز) که بیشتر مورد نظر خودم بوده خوشبختانه بازتاب خوبی هم داشته و من از نتیجه‌ی این کار راضی‌ام. اما به نظر من مسئله‌ی آهنگسازی و ملودی‌ها در درجه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

به نظر می‌رسد برخی از این افکت های صوتیِ اجرا شده با کمانچه در «بی غبارعادت» برای گوش خیلی از نوازندگان و احتمالاً عموم شنونده‌های عادی موسیقی ایرانی که این کار را می‌شنوند چندان مسبوق به سابقه نباشد. شاید نام‌گذاری اثر نیز تلویحاً به همین نکته اشاره دارد…
بله دقیقاً. البته همان طور که گفتم چند سال است که ما داریم تجربه می‌کنیم. حتی نمی‌شود گفت: این اولین کار است. چون پیش از این در خیلی از تکنوازی‌هایم و یا در آثار منتشر شده‌ی خودم مثل «تال» یا «زهی عشق» و دیگر کار‌ها که انجام داده‌ام ویژگی‌هایی وجود داشته که در نوع خودش جدید بوده. به نظر من باید این یک آغاز باشد، آغاز یک خطی باشد که کمانچه و کمانچه‌نوازی به بالندگی و اوج برسد. من فکر می‌کنم الان جوان‌ها و بچه‌هایی هستند (نمی‌خواهم اسم...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

از «زهی عشق» و «تال» نام بردید؛ قبلاً هم در کارهایتان دونوازی و همنوازی کمانچه داشته اید؟
اتفاقاً خیلی‌ها به من می‌گویند چرا تکنوازی کمانچه نمی‌کنم! در حالی که من در جا‌هایی از همین «بی‌غبار عادت» به عنوان آوازی یا بداهه‌نوازی، تکی ساز زده‌ام. من می‌گویم تکنوازی به این شکل را همیشه می‌توان انجام داد که البته ساز تنها خیلی هم زیباست و اگر می‌خواستم من هم می‌توانستم مثل بقیه، یک ساز تنها کار کنم. اما همان طور که قبلاً هم گفته‌ام همیشه یکی از آرمان‌های من این بوده که صدای کمانچه در تکنوازی طوری شود که به تنهایی کششِ یک کاست کامل یا سی‌دی را داشته باشد.

در این کار شرایط کار طوری بود که ترجیح دادم به نوعی برای تنوعِ بیشتر و جلوگیری از یکنواختی به این صورت کار کنم. در «تال» هم که موسیقی لری...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

حالا به نظرتان ممکن است زمانی هم یک مجموعه‌ی کامل، ساز تنها کار کنید؟
بله. هیچ بعید نیست. بستگی به حال هوایم دارد (با لبخند) ممکن است یک روزی هم از چند نوازیِ کمانچه خسته شوم…

از «برتارک سپیده» بگویید، از تهیه و تنظیم آن تا اجرا با ارکستر سمفونیک و …
بر تارک سپیده؛ در واقع یک کنسرتینو برای کمانچه و ارکستر است، ملودیِ آن از خودم و کار ارکسترش از ارسلان بود. چندین بار هم این قطعه را با ارکستر سنفونیک تهران در تهران، و همین‌طور در مالرموی سوئد هم با ارکستر مالرمو، اخیراً هم که دوباره با ارکستر سنفونیک تهران اجرا کردیم. به هر حال آن کار هم در زمان خودش و شرایط خاص خودش انجام شد. همان طور که گفتم این ایده‌ها همیشه در ذهنم بوده که برای کمانچه از این دست کار‌ها هم انجام بدهم. همواره سعی‌ام بر...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

اجرای اخیرتان از این قطعه به رهبری درک گلیسون چطور بود؟
من از اجرای خودم راضی بودم، چون بعد از این همه سال از این قطعه شناخت کافی و لازم را داشتم. اما برایم خیلی جالب و خوشایند بود رهبری که این قطعه به هر حال برایش ناآشناست در انتها، هم اجرای قطعه و هم از اجرای من خیلی راضی بود. خودم هر بار که این قطعه را اجرا می‌کنم حس تازه‌ای دارم و اجرای جدیدی می‌کنم. به طور طبیعی این اتفاق همه جا می‌افتد مثلاً قطعاتی از ویوالدی یا موتسارت یا آهنگسازان دیگر، که زیاد هم اجرا می‌شوند هر بار با حس جدیدی اجرا می‌شوند. البته من دوست دارم که قطعاتم را دیگران هم اجرا کنند تا هم خودشان و هم شنوندگان، اجرا‌های دیگری را تجربه کنند. ضمن آن که بسیار مایلم کار دیگری هم به این صورت انجام دهم و در فکرِ اثری متفاوت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[.REIHANEH.]

در پایان اگر صحبتی باقی مانده بفرمایید.
نکته‌ی خاصی نیست، جز این که بگویم همه‌ی این کار‌ها در نهایت، فقط عشق است. من نیامده‌ام که خودنمایی کنم و بی دلیل خودم را مطرح کنم. البته به نظر من که هر کسی کار خوب انجام دهد، طبیعی است که مطرح هم می‌شود. ولی در مورد خودم باید بگویم بیشتر هدفم آن عشق درونی خودم بوده وتا جایی هم که آن عشق در من جاری و شعله ور باشد دوست دارم کار کنم. دوست دارم تا آخر زندگی ام یاد بگیرم، حتی ممکن است از شاگردم هم چیزی یاد بگیرم… به هر حال انشااله که بتوانم کار‌های بهتر از این هم در آینده انجام بدهم. همین طور لازم می‌دانم در اینجا از عوامل این اثر (بی غبار عادت) کامبیز گنجه‌ای، شروین مهاجر و همایون نصیری که مرا در این کار همراهی کردند تشکر کنم.

منبع ستاره