متفرقه معرفی دستگاه ماهور دستگاه موسیقی سنتی و گوشه هایش

[S.LOTFI]

دستگاه ماهور یکی از معروف ترین دستگاه های موسیقی سنتی ایرانی است که دارای 50 گوشه در ردیف های مختلف می باشد.

آشنایی با ماهور؛ یکی از دستگاه های موسیقی ایرانی​

یکی از گسترده ترین دستگاه های موسیقی ایرانی دستگاه ماهور است و به صورت موسیقی شاد در جشن ها و اعیاد نواخته می شود. این دستگاه دارای 50 گوشه است که تمام آنها به وسیلهٔ فرود به درآمد رجعت می کنند و در سه بخش بم، میانی و زیر اجرا می شود.

ایرانیان قدیم سرودهای ویژه در پرستشهای خود می خواندند و آنها ماه و هور (خورشید) را پرستش می کردند، نام ماهور به این دلیل انتخاب شده که این دستگاه را می توان هم صبح و هم شب اجرا کرد. در این بخش از فرهنگ و هنر شما را با گوشه های مهم دستگاه ماهور در ردیف آوازی و در ردیف سازی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[S.LOTFI]

گوشه جغتایی
در یکی از دهات های نزدیک به سبزواراین نوع ملودی مشهوراست. وزن اشعار این ملودی چهار پاره بوده و روی درجات مختلف گام ماهور ملودی نواخته می شود. در دستگاه ماهور و سگاه این گوشه را می توان اجرا نمود.

 

[S.LOTFI]

گوشه حربی
گوشه حربی متعلق به حرب نام شهرک کوچکی در عراق امروز است در دستگاه ماهور و چهار گاه که حالت رزمی دارد، می نوازند. وزن این قطعه در ردیف موسیقی 2/4 می باشد و بصورت رنگ نواخته می شود. در دستگاه ماهور نت شاهد آن روی درجه اول گام و گستره ملودی تا درجه هشتم می باشد

 

[S.LOTFI]

گوشه کرشمه
گوشه کرشمه قطعه ای سه ضربی می باشد که در تمامی دستگاه های موسیقی ایرانی نواخته می شود. شعر در وزن (مفاعلن فعلاتن ) می باشد و می توان آن را بخاطر سپرد. ملودی این گوشه را در وزن 3/4 اجرا می کنند. نت شاهد این گوشه با شاهد درآمد تفاوتی ندارد و ملودی تا درجه ششم گام ماهور است.

 

[S.LOTFI]

گوشه ساقی نامه
به خواندن این آواز در دستگاه ماهور، ساقی نامه می گویند و زمانی که در دستگاه سه گاه خوانده شود به کشته مرده معروف است و اگر در آواز اصفهان خوانده شود صوفی نامه می گویند.

ساقی نامه در وزن (فعولن فعولن فعولن فعول ) آمده اما بسیاری ازهنرمندان ساقی نامه را مانند صوفی نامه می خوانند در حالی که ساقی نامه در وزن 4/4 خوانده شده است و موارد مشابه به ساقی نامه در ردیف آمده مانند (مثنوی - رباعی - دوبیتی) است.

 

[S.LOTFI]

گوشه نصیرخوانی
وزن شعری در این گوشه (متفاعلن-متفاعلن- متفاعلن-متفاعلن) می با شد و ملودی این گوشه روی درجات مختلف صورت می گیرد نت شاهد روی درجه اول گام و گستره ملودی تا درجه پنجم اما گاهی نیز تا درجه هشتم است.

موسیقی قدیم ایران مخصوص شاهان ناصری بوده است ، افرادی که به دربار رفت و آمد داشته اند این گوشه را منسوب به شخص با نفوذی که در در بار شاهان به نام نصیرخان می دانند.

 

[S.LOTFI]

گوشه طوسی
این گوشه با دستگاه راست پنجگاه سازگار است و متعلق به به محله ای در اطراف طوس است . در دستگاه ماهور این گوشه را نصیرخانی نیز می نامند.

گوشه دوبیتی
گوشه دو بیتی نوعی آواز با اشعار دوبیتی در موسیقی لرستان است که نت شاهد آن در گام ماهور روی درجه سوم گام است و گستره ملودی تا درجه پنجم می رسد.

 

[S.LOTFI]

راک عبدالله​

در زمان قدیم در تعزیه فردی به نقش عبدالله بن حسین وجود داشته که در حین بازی اشعاری با ملودی سوزناک را در پرده راک می خوانده ، مرحوم دوامی و محمود کریمی در ردیفهای خود این گوشه را خواندند و ثبت شده است. در بخش فرهنگ و هنر نمناک توضیح داده ایم که نت شاهد درجه سوم گام ماهور است و گستره ملودی تا درجه چهارم می باشد.

این گوشه پلی است به گوشه های دیگر یعنی می توان از ماهور به اصفهان و همایون رفت. مثلا وقتی بخواهیم از ماهور به چهار گاه برویم، باید اول ربع پرده اول را به وجود آورد و آن هنگامی است که توسط گوشه راک گوش شنوده را به اصفهان نزدیک و آشنا می کنیم بعد در مرحله دوم از همایون به چهار گاه می رویم پس به این آسانی نمی توان تغییر مقام داد چون چهار گاه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[S.LOTFI]

گوشه شکسته
در گوشه شکسته نت شاهد درجه پنجم گام ماهور است و گستره ملودی تا درجه ششم گام ماهور است. این گوشه یک تغییر مقام از ماهور به سه گاه و آواز افشاری است.

آواز ماهور وقتی بخواهیم درجه سوم گام ماهور را ربع پرده کم کنیم حالتی بخود می کیرد که کاملأبا آواز ماهور متفاوت است وبه نام شکسته نامیده می شود زیرا آواز شکسته شده و با آن می توان از آواز ماهور بیرون رفت و یک نوع مرکب خوانی را آغاز کرد.

 

[S.LOTFI]

گوشه فیلی
گوشه فیلی از گوشه های اصلی آواز ماهور است. گوشه فیلی موسیقی است که در نواحی مختلفی مانند هندیجان بخشی از ناحیه خرمشهر و نور بخشی از شهرستان آمل نواخته می شود.

فیلی در دانگ اول ماهور بطور پله کانی به درجه پنجم صعود می کند و سپس به درجه اول گام بر می گردد. نت شاهد این گوشه روی درجه پنجم گام ماهور است و گستره ملودی تا درجه هفتم گام ماهور است و از گام ماهور بیرون نمی رود.