خط ادبیات فاسیهود (فارسی به خط عبری) / مهرداد نغزگوی کهن

[Rigina]

یهودیان از ادوار کهن در ایران می‌زیسته‌اند و تا آن‌جا که می‌دانیم، افزایش جمعیت آن‌ها در ایران از سال 586 قبل از میلاد در زمان بخت‌النصر آغاز می‌شود. اولین اشارت در مورد سکونت یهودیان در ایران مربوط به متون مذهبی آنان است که در مورد پراکنده شدن قوم یهود در شهرهای ماد سخن گفته است (رک. کتاب دوم پادشاهان 6،17). گرچه ورود یهودیان به ایران با غم و اندوه حاصل از تبعید همراه بود، ولی هم‌‌چنان که آسموسن (Asmussen 1379:1 ) می‌گوید، تسامح و مهمان‌نوازی ایرانیان (به خصوص در دوران هخامنشیان) آینده درخشان‌تری را فراروی یهودیان قرار داد.

یهودیان با سکنی گزیدن در مناطق مختلف ایران، زبان محل سکونت جدید خود را نیز اتخاذ می‌نمودند و موادی از زبان‌های آرامی و عبری به آن می‌افزودند. اگر زبان یهودیان...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Rigina]

2- فارسی میانه (قرن 3 تا 8 بعد از میلاد) : فارسی میانه در جنوب غربی ایران (در فارس امروزی) تکلم می‌شد. آثار باقیمانده از فارسی میانه، بیش‌تر است و به لحاظ محتوا نیز متنوع‌تر می‌باشد. فارسی میانه، زبان رسمی دولت ساسانی و موبدان زرتشتی حاکم بود. الفبای آرامی اساس نگارش این زبان است.

3- فارسی نو: این دوره با تصرف ایران توسط سپاهیان اسلام آغاز می‌شود. ظهور اسلام تأثیر زیادی بر زبان فارسی گذاشت. خط عربی با کمی جرح و تعدیل برای نوشتن زبان فارسی به کار رفت و کلمات زیادی از عربی وارد فارسی شد و پس از چند قرن، فارسی نو کم کم زبان زبان رسمی و ادبی ایرانیان شد. آثار مهم و معتبر فارسی، به همین خط عربی – فارسی نوشته شده است، ولی قدیمی‌ترین این گونه متون، به قبل از قرن چهارم هجری نمی‌رسد. برای این که...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Rigina]

هر دو دسته‌ی فوق، دارای خصوصیات زبانی منحصر به فردی هستند که آن‌ها را از سایر متون که به خط عربی – فارسی نوشته شده‌اند، متمایز می‌کنند. در متون اولیه‌ای که بعد از قرن چهارم هجری، (تقریباً تا قرن ششم) به خط عربی – فارسی نوشته شده‌اند، به خصوص متونی که جنبه‌ی ادبی کمتری دارند، کاربرد صور گویشی و گفتاری فراوان دیده می‌شود. این امر در تفسیرها و ترجمه‌های قرآنی، بسیار بارزتر است. (رک. آدرنوش 1375). بعد از این که در ایران کم‌کم حکومت‌های مرکزی قدرتمند پا گرفتند، زبان فارسی با آن پشتوانه‌ی ادبی قوی به تدریج به صورت معیار در آمد و ایرانیان ساکن مناطق مختلف علی‌رغم اختلافات احتمالی گویشی خود، کاربرد صورت معیار زبانی را پذیرفتند و نویسندگان تقریبا از قرون هفتم و هشتم هجری، کم‌تر از صورت‌های...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Rigina]

در حال حاضر، این گونه لهجه‌ها با مهاجرت یهودیان به شهرهای بزرگ (به خصوص تهران) یا کشورهای خارجی در حال نابودی کامل است و بعضی نیز، کاملاً از بین رفته است. جمع‌آوری و حفظ متون فارسی – یهودی و ثبت و ضبط گونه‌های گفتاری یهودیان (علاوه بر فواید فرهنگی و تاریخی) به لحاظ زبان‌شناسی و بازسازی تاریخی زبان فارسی نیز، بسیار با اهمیت است. زیرا همان‌طور که گفتیم، در آن‌ها می‌توانیم خصوصیات کهنی را مشاهده کنیم که قبلا در فارسی نو وجود داشته ولی دیگر از بین رفته است. توصیف لهجه‌های ایرانی – یهودی نیز می‌تواند به ما اطلاعات ذیقیمتی در مورد گذشته‌ی لهجه‌های مناطق مختلف بدهد. تا آن جا که نگارنده این سطور اطلاع دارد، لهجه‌های یهودی زیر ثبت و ضبط شده است:

لهجه‌های اصفهانی (کلباسی 1373 و Abrahamian 1936 )،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.