ایران معاصر اصلاحات آموزشی دوره ناصرالدین شاه (پس از امیرکبیر)

[Your Pluto]

دوره ناصرالدین شاه با صدارت سه ساله امیرکبیر شروع شد که اصلاحات همه جانبه‌ای را در کشور آغاز کرد اما پس از عزل وی این روند به کندی گرایید. صدراعظم جدید، میرزا آقاخان نوری در دوره ۷ ساله صدارتش مانع بسیاری از اصلاحات شد و حتی سعی در بستن دارالفنون داشت اما شاه مخالفت کرد. در این زمان اعتضادالسلطنه، رئیس دارالفنون تصمیم گرفت شاگردان بیشتری ثبت نام کند، بنابراین اطلاعیه‌ای در وقایع اتفاقیه منتشر کرد و علاوه بر اشراف، از کسبه و تجار هم خواست پسرانشان را به دارالفنون بفرستند. به دانش‌آموزان وعده لباس فرم و ناهار رایگان، مقرری ماهانه و استخدام دولتی داده شد. اما متاسفانه برای معلمی از کارمندان سفارت انگلستان...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Your Pluto]

این روند ادامه داشت تا اینکه ایران به علت ضعف نظامی مجبور به واگذاری هرات به انگلستان شد. این ضربه باعث گردید شاه به ناگزیر بودن اصلاحات پی ببرد. او با عزل میرزا آقاخان، مقام صدارت را هم ملغی کرد و ۱۰ سال بدون صدراعظم به حکومت پرداخت. در این دوره عمده کارهای دولت توسط جعفرخان مشیرالدوله (از دانشجویان تحصیل کرده در انگلستان) انجام می‌شد و او مدام شاه را به انجام اصلاحات ترغیب می‌کرد. در این بازه، بیشترین تعداد اعزام دانشجویان به خارج، از ابتدای دوره قاجار، صورت گرفت. با این حال تا سال ۱۸۷۰ هدف از آموزش نوین تربیت کادر اداری و نظامی برای افزایش کارایی حکومت بود. اما از این زمان، مسئله آموزش با هدف سواد...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Your Pluto]

شاه سرانجام پس از ۱۰ سال حکومت بدون صدراعظم، در سال ۱۸۷۰ میرزا حسین‌خان سپهسالار را به صدارت برگزید. سپهسالار که قبلا وزیر مختار ایران در عثمانی و از طرفداران اصلاحات بود، در دوره سه ساله صدارت خود، اقدامات آموزشی بسیاری انجام داد. ابتدا وضع دارالفنون را که به محلی برای وقت گذرانی تبدیل شده بود بهبود بخشید. همچنین برای نخستین بار مدارسی رایگان ساخت. از جمله مدرسه مشیریه، مدرسه کارآموزی سیاسی برای آموزش قوائد دیپلماسی بین‌المللی و مدرسه دارالترجمه با ۶۰ شاگرد با هدف آموزش زبان‌های انگلیسی، فرانسه، روسی و ترکی. متاسفانه سپهسالار به دلیل مخالفت دربار و برخی علما بر سر قرارداد رویتر، از صدرات عزل شد. اما شاه...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Your Pluto]

به هرحال پس از عزل سپهسالار از صدارت، روند اصلاحات رو به کندی رفت زیرا صدراعظم‌های بعدی، علاقه چندانی به اصلاحات نداشتند. شاه نیز پس از نهضت تنباکو از تهدید اصلاحات برای قدرتش ترسیده بود. خصوصا اینکه دانش‌آموزان مدارس جدید از جمله دارالفنون نقش مهمی در تحریک مردم داشتند. شاه حتی قانون ممنوعیت سفر به خارج از کشور را وضع کرد و اعزام دانشجویان برای تحصیل متوقف شد. البته برخی خانواده‌های نزدیک به دربار، در ماموریت‌های رسمی چند تن از پسران اقوام را برای تحصیل به اروپا می‌بردند.​

 

[Your Pluto]

در واقع ناصرالدین شاه همواره در نوعی دوگانگی به سر می‌برد، از طرفی به اصلاحات علاقه داشت، و نمی‌خواست اروپاییان ایران را کشوری عقب‌مانده بدانند. و از طرف دیگر از بعد آگاهی بخش اصلاحات که باعث آگاهی مردم از ظلم قاجاریان می‌شد و سلطنت را به خطر می‌انداخت نیز می‌ترسید. در نهایت شاه تسلیم ترسش شد و روند اصلاحات تا به سلطنت رسیدن مظفرالدین شاه تقریبا متوقف گردید.​