آموزشی انواع خط در خوشنویسی

[__Miss.senator]

کوفی تزئینی

از شیوۀ ایرانی کوفی به عنوان پیرآموز نیز یاد می‌شود، رواج کوفی تا قرن پنجم هجری قمری ادامه پیدامی‌کند اما برخی از منابع آغاز انحطاط آن را نیمۀ قرن دوم دانسته‌اند.

خط کوفی تا قرن‌های هفتم و هشتم هجری قمری معمول بود و در قرن یازدهم به دست فراموشی سپرده شد، هرچند هرگز کاربرد تزئینی خود را از دست نداد. سبک معقلی یا بنایی شکل ساده‌ای از خط کوفی است، شامل خطوطی مستقیم و صاف که حالت افقی و یا در زاویۀ 180 درجه یا زوایای تندی ردیف شده‌اند.

خط کوفی، دو سبک برجسته دارد: یکی از خطوطی که در کتب خطی مورد استفاده قرار می‌گرفت که شکلی بسیار ساده داشت که بیشتر آن را دوایر و بقیۀ آن را خطوط صاف و یکنواخت شامل...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[__Miss.senator]

قلم ریحان :

ریحان را مشتق از نسخ دانسته‌اند اما بر اساس شکل حروف و ترکیبات آن به محقق نزدیک‌تر و حتی ظریف‌تر از آن است.

ریحان از اقلامی است که ابن مقله آن را در شمار اقلام سته آورده است و ریحانی هم نامیده می‌شود و برگرفته از محقق است. اما برخی نیز ابن‌بواب را مبتکر آن دانسته‌اند. ریحان در واقع برگرفته از محقق است اما با مختصاتی متفاوت در اندازۀ حروف و در جهت تناسب با قلمی که برای کتابت مناسب باشد.

خط ریحان

این خط بسیاری از ویژگی‌های خاص خط محقق را دارد، امام حرکات قلم و شکل حروفش نازکتر و برازنده‌تر است و حرکات افقی کوتاه‌تری در آنها دیده می‌شود. خط محقق و ریحان در اولین نظر همانند خط ثلث است، اما در...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[__Miss.senator]

قلم ثلث:

این خط برگرفته از سبکی به نام خط جلیل و خطی شاهانه است که برگرفته از خط کوفی بود. ثلث ام‌الخطوط از اقلامی است که از قرن دوم هجری از جمله قلم‌های رایج قلمداد می‌شده است و در زمان ابن مقله به عنوان قلم طومار یا سجلات، برگرفته از قلم جلیل بوده و در دستگاه دیوانی برای نوشتن فرمان‌های پادشاهی کاربرد داشته، شناخته می‌شده است. ریشۀ ثلث را قلم نسخ نیز دانسته‌اند که به نظر صحیح نمی‌آید. همچنین به‌عنوان مخترع این خط از ابراهیم شجری یا سگزی، هم‌دورۀ خلافت منصور یاد می‌شود.

خط ثلث

دربارۀ اینکه چرا خط ثلث به‌معنای یک سوم نامیده شد، اظهار نظر فراوان شده است اما قابل قبول‌ترین آنها نظر ابن مقله است که چنین...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[__Miss.senator]

قلم توقیع:

این خط برگرفته از خط ثلث است و نامش را به معنای امضا به این دلیل توقیع نهاده‌اند که در قرون وسطی از این خط برای نوشتن فرمان‌ها، ارسال پیغام‌ها و گواهی‌نامه‌ها استفاده می‌کردند.

توقیع عبارت از فرمان کوتاه شاه بود که در پاسخ نامه‌ها به‌وسیلۀ دبیر دربار نوشته می‌شد. این رسم در دستگاه خلافت راج بوده، نوشته را توقیع و نویسنده را صاحب توقیع می‌گفتند، خط توقیع از مشتقات ثلث است و پیش از قرن سوم هجری قمری رواج داشته است، قلم توقیع برگرفته از خط ریاسی خلفای عباسی است و گفته‌اند محمبن خازن آن را بنیاد کرده است.

خط توقیع

توقیع در نوشتن فرمان‌ها بیشتر از اقلام دیگر در دربار فاطمی‌ها رایج بوده است.

 

[__Miss.senator]

خط نستعلیق دومین خط خاص ایرانیان است که پس از خط تعلیق در اواخر سده هشتم و اوایل سده نهم هجری یعنی در عهد تیموری پا به عرصه وجود گذاشت. این خط در ایران شکل گرفت و بیشتر هم در ایران رواج داشت و خوشنویسان ایرانی بیشتر با این خط به هنرنمایی می ‌پردازند. خط نستعلیق معرف روح و فرهنگ ایرانی بوده و از آن در نوشتن متن ‌های ادبی و غیرمذهبی فارسی، اردو و به ندرت عربی استفاده می ‌شود.
خط نستعلیق نشانه‌ ای بارز از طبع و سلیقۀ زیبایی شناختی ایرانیان بوده و بی‌ شک زیباترین و ظریف‌ ترین خط در میان خطوط اسلامی است تا جایی که آن را به ‌حق «عروس خطوط اسلامی» لقب داده ‌اند.
اگر چه میر¬علی تبریزی (درگذشت ۸۵۰ ه‍. ق) را واضع این خط معرفی کرده ‌اند، اما به نظر می ‌رسد که خط نستعلیق پیش از او نیز وجود داشته و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[__Miss.senator]

خط تَعلیق یا ترسل اولین شیوه از خوشنویسی فارسی بوده که خاص ایرانیان پدید آمده است. به نظر می‌ رسد این شیوه از خوشنویسی در اواسط سدۀ هفتم از ترکیب و توسعۀ دو خط توقیع و رقاع و تحت تأثیر خطوط ایرانی پیش از اسلام و با توجه به ذوق و روحیه ایرانی به ‌وجود آمده باشد. خط تعلیق را می‌ توان نخستین خط کاملاً ایرانی دانست. در واقع این شیوه، اولین نوع خوشنویسی بود که برای خط پارسی که از عربی منشعب شده بود، ابداع گشت و در آن علامت ‌های زیر و زبر و پیش به‌ کار نمی ‌رفت. تعلیق خطی تودرتو و متصل به ‌هم است و کلمات و حروف در آن یکنواخت نوشته نمی ‌شوند، یعنی گاهی بزرگ و گاهی ریزند. خط تعلیق دوایر زیاد، حروف مدور و قابلیت فراوان در ارائۀ ترکیب‌ های متنوع را دارد. به همین سبب بیشتر در بین افرادی رواج داشت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.