کمیک کمیک | افراد ایکس و فلسفه « قسمت اول: خودکشی جین‌گری از نظرگاه اخلاق»

Rigina · 22/6/23

عنوان «حماسه‌ی ققنوس سیاه» گل سرسبد داستان‎‌هایی است که در رانِ کلاسیک «کریس کلرمونت» و «جان برن» خلق شدند، ران موفقی که در دهه‌ی هفتاد و هشتاد میلادی، «افراد ایکس» را به یکی از موفق‌ترین فرنچایز‌های تاریخ کمیک‌بوک بدل کرد. می‌گوییم گل سرسبد، زیرا این کمیک، جدا از اینکه یکی از بهترین داستان‌های تاریخ افراد ایکس است، دو تن از مهم‌ترین شخصیت‌های این فرنچایز، «کیتی پراید» و «اما فراست»، را نیز برای نخستین بار به طرفدارن معرفی کرد. این خط داستانی به دگرگونی و خودکشی یکی از اعضای اصلی این گروه، «جین گری»، می‌پردازد. بیشتر ما، به دلایل مختلف، خودکشی را عملی اخلاقاً بد پنداشته و آن را نکوهش می‌کنیم. فرض را بر این بگذاریم که خودکشی، ‌به‌واقع، عملی ناپسندیده است، اما آیا در هر شرایطی می‌توان این...

Rigina · 22/6/23

پس در برابر این معضل چه باید کرد؟
صبر کنید. هنوز برای قضاوت زود است. مکتب دیگری در فلسفه‌ی اخلاق است که هنوز به آن نپرداخته‌ایم: وظیفه‌گرایی اخلاقی. این مکتب بیان دارد که ذات یک عملْ اخلاقی بودن یا غیراخلاقی بودن آن را مشخص می‌کند. کردار انسان فضیلت‌مدار و پیامد یک عمل، هیچکدام، قادر به تغییر ذات عمل نیستند. مشهورترین وظیفه‌گرای تاریخ امانوئل کانتِ آلمانی (۱۷۲۴-۱۸۰۴) است که شرافت ذاتی انسانِ عقل‌بنیاد‌ را خشت‌بنای نظام‌اخلاقی‌اش قرار داد. از دیدگاه کانت، انجام دادن کار درست یعنی پیروی از «امر مطلق»، موازین اخلاقیِ جهان‌شمولی که درباره‌ی همه‌ی افراد، صرف نظر از نژاد، ملیت، جایگاه‌ و زمانه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، صدق می‌کنند و هیچ استثنایی در آن‌ها وجود ندارد. امر مطلق کانتی چندین رهنما...

Rigina · 22/6/23

نان رفتار کن که بشریت را، چه در خود و چه در دیگری، غایت [هدف] به‌شمار آوری و نه همچون وسیله.
این فرمول، برخلاف فرمول خشک و قانون‌مدار پیشین، مستقیم به سراغ شرافت انسانی می‌رود و به ما هشدار می‌دهد که نباید دیگران را وسیله‌‌ای برای رسیدن به اهداف شخصی‌مان قرار دهیم. اسکات این حق را ندارد که از اعتماد جین به خودش سوءاستفاده کند؛ یعنی از این اعتماد همچون وسیله‌ای برای رسیدن به هدفش (خوش‌گذارنی با اما) بهره ببرد. طبق این قاعده، حتی این حق را ندارید که خودتان را وسیله قرار دهید. اسکات اسم و سابقه‌ی نیک خودش را وسیله‌ی رسیدن به هدفش قرار داده و از این منظر نیز کاری خلاف اخلاق انجام داده است.

حال به مسئله خودکشی بازمی‌گردیم. خوشبختانه، کانت در کتاب بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق به این پرسش فلسفی...

Rigina · 22/6/23

عمیق‌تر شدن در فلسفه‌ی پروفسور کِی (کانت)
نظام اخلاقی کانت بایدها و نباید‌های زیادی را جلوی راهمان قرار می‌دهد: «خودت را نکش»، «دروغ نگو»، «خ**یا*نت نکن» و… . اما اخلاق کانتی عمیق‌تر و مفصل‌تر از چیزیست که به‌نظر می‌رسد. برای مثال، وقتی کانت می‌گوید «دروغ نگو»، لزوماً منظورش این نیست که در هر شرایطی ملزم به گفتن حقیقت هستی. گاه، تا زمانی که دروغ نگفته‌ای، این امکان برایت وجود دارد که ساکت بمانی، از پاسخ دادن طفره بروی، و یا موضوع بحث را عوض کنی. اما خودکشی چطور؟ چگونه می‌توان از آن طفره رفت یا راهی برای فرار کردن از بار اخلاقی‌اش پیدا کرد؟ کانت در «اخلاق مابعد‌الطبیعه» چندین مسئله‌ی اخلاقی را مطرح می‌کند که در آن‌ها، خودکشی جایز شمرده می‌شود. یکی از این موارد اینچنین است: مردی را در نظر...

Rigina · 22/6/23

مسلماً، او [خودکشی‌کننده] طول عمری را که ممکن بود در آن، همچون عاملی عقلانی و خودمختار بزید کوتاه می‌کند. اما عمل او تجلی خودمختاری‌اش است، تصمیمی سرنوشت‌ساز از سوی نویسنده‌ای که داستان زندگی‌اش را با بیان مقتدرانه‌ی آرمان‌هایش به سرانجام می‌رساند، آرمان‌هایی که اساس زندگی‌اش را تشکیل داده‌اند.
شکی نیست که همه‌ی ما امیدواریم فرد گرفتار شده در چنین تنگنایی دست به خودکشی نزند، اما گاه راهی دیگری پیش پای او وجود ندارد. هیل می‌نویسد:

اگر شما خود را نویسنده‌‌ی زندگی‌تان می‌دانید و تنها یک داستان برای نوشتن دارید، هرگز برای به پایان رساندن آن [خودکشی] عجله نکنید. اما گاهی اوقات، پیش از تباهی و ضایع شدن زندگی، باید آن را به پایان رساند تا [زندگی] همان معنا و ارزشی را داشته باشد که شما خواهانش...

Rigina · 22/6/23

داستان زندگی جین گری
می‌دانم که جین گری تاکنون چندین بار از مرگ بازگشته است و دوباره مرده است، اما این موضوع ذره‌ای از اهمیت فداکاری‌اش نمی‌کاهد. درست است که از منظر اخلاق، به راحتی می‌توان از خودشکی فداکارانه دفاع کرد، امری که در انواع دیگر خودکشی ناممکن یا بسیار سخت است، اما فراموش نکنیم که شیوه‌ی بیان دفاعیه‌ی اخلاقی نیز اهمیت دارد. اخلاق فضیلت‌مدار، در بیشتر موارد، خودکشی را جایز نمی‌داند. اما، به احتمال، برای خودکشی فداکارانه استثنا قائل شود. به هر حال، هر شخصِ فضیلت‌مندی، در این موقعیت خاص، جان خودش را برای نجات دیگران فدا می‌کرد. پیامدگرایی هم که چشمش به عواقب کار دوخته شده و با خودکشی فداکارانه موافق است. مشکل اینجاست که وقتی پای جان انسان در میان است، چرتکه انداختن ظاهر خوشایندی...

کمیک کمیک | افراد ایکس و فلسفه « قسمت اول: خودکشی جین‌گری از نظرگاه اخلاق»

گزینه‌های بیشتر

Rigina

امضا : Rigina

Rigina

امضا : Rigina

Rigina

امضا : Rigina

Rigina

امضا : Rigina

Rigina

امضا : Rigina

Rigina

امضا : Rigina

موضوعات مشابه

کاربران بازدید کننده از موضوع (تعداد: 0)