آموزشی طرح داستان یا پیرنگ چیست؟

[ZARY MOSLEH]

طرح داستان یا پیرنگ (plot) بدون شک مهم‌ترین عنصر یک داستان است. پیرنگ در واقع مجموعه‌ای از رویدادهایی است که توسط این رویدادها با شخصیت‌های داستان، فضاسازی و هدف داستان آشنا می شویم. در واقع پیرنگ بدنه‌ای است که سایر عناصر داستان بر روی آن رشد می‌کنند.

 

[ZARY MOSLEH]

طرح داستان یا پیرنگ چگونه کار می‌کند؟

پیرنگ یک ساختار مشخص دارد و از فرمت خاصی پیروی می‌کند تا بتواند خوانندگان را به خود جذب کند، معرفی و رشد شخصیت‌ها را با سرعتی ارائه می‌دهد که خوانندگان را به خواندن بیشتر تشویق کند و به سوالات پاسخ دهد و در خواننده حس رضایت به وجود آورد. پیرنگ باید علت و معلولی باشد، اما از همه مهم‌تر پیرنگ در رابطه با انتخاب است. انتخاب‌های یک شخصیت.
به بیان دیگر فقط بیان یک سری اتفاقات نیست. هر چیزی که در پیرنگ می‌گنجانید باید یک هدف داشته باشد. شخصیت داستان خود را در موقعیتی قرار دهید که مجبور باشد تصمیمی بگیرد و داستان را به سمت نتیجه نهایی آن سوق دهد.

 

[ZARY MOSLEH]

فرق داستان و پیرنگ در چیست؟

داستان فقط یک سری اتفاقات است اما از طرف دیگر پیرنگ رابطه علت و معلولی دارد. به عنوان مثال "پادشاه مرد و سپس ملکه مرد" یک داستان است اما "پادشاه مرد و سپس ملکه از ناراحتی مرد" یک پیرنگ یا طرح داستانی است چون دارای علت و معلول است و با هم در ارتباط است.
داستان 6 کلمه ای همینگوی مثال بارزی از یک پیرنگ است." برای فروش: کفش نوزاد، پوشیده نشده" چرا برای فروش است؟ چون نوزاد هیچ وقت آن را نپوشیده است (داستان غمگینی است). این‌ها از هم جدا نیستند، در واقع این یک پیرنگ بسیار کوچک است.

 

[ZARY MOSLEH]

عناصر پیرنگ

حال سوالی که پیش می‌آید این است که چطور این حالت علت و معلولی را در داستان ایجاد کنیم. خوشبختانه جواب آن ساده است: پیرنگ را باید به بخش‌های کوچک تقسیم کرد.
بخش‌های یک پیرنگ مانند قطعات پازل هستند. اگر می‌خواهید خوانندگان شما تصویر نهایی را ببینند، باید بتوانید شکل هر بخش را ببینید و آن را در جای مناسب آن قرار دهید.
مقدمه چینی، کنش صعودی، نقطه اوج، کنش نزولی و گره‌گشایی از عناصر پیرنگ هستند.

 

[ZARY MOSLEH]

1. مقدمه چینی (exposition)

در این بخش شخصیت‌ها و فضاسازی مشخص می‌شود. لازم نیست که اطلاعات جهان داستان خود را در این بخش یک‌جا ارائه کنید، اما این‌جا جاییست که به خوانندگان خود نشان می‌دهید نرمال و عادی برای شخصیت‌های داستان شما چگونه تعریف می‌شود. به عنوان مثال شخصیت اصلی داستان شما تازه به کشوری جدید مهاجرت کرده است و در حال نوشتن اولین کتاب خود است.

 

[ZARY MOSLEH]

2. واقعه اوج گیرنده یا کنش صعودی

در این مرحله کشمکش (confliction) داستان آشکار می‌شود و به نقطه اوج داستان می‌انجامد. این مرحله‌ای است که یک سری اتفاقات رخ می‌دهد. داستانی که همه چیز در آن به خوبی پیش برود جذاب نیست و به کشمکش نیاز دارد. کشمش به گونه‌های مختلفی می‌تواند ظاهر شود. مثلاً شخصیت داستانی ما که به کشوری دیگر مهاجرت کرده است ممکن است با مسائل درونی دست به گریبان باشد. ممکن است نسبت به تصمیم خود مردد باشد و یا کتابی که نوشته است را نتواند به چاپ برساند. بنابراین در این مرحله خوانندگان شما باید بدانند که شخصیت‌ها با چه کشمکش‌ها و ریسکی روبرو هستند.

 

[ZARY MOSLEH]

3. نقطه اوج (climax)

تمام داستان برای رسیدن به این نقطه چیده شده است. این لحظه‌ای است که از بقیه اهمیت بیشتری دارد. لحظه‌ای که تصمیم شخصیت داستان نتیجه کشمکش را مشخص می‌کند. کشمکش اصلی باید در این‌جا ارائه شود. اگر به خوبی انجام شود، این همان لحظه‌ای است که خوانندگان را به هیجان می‌آورد. به عنوان مثال شخصیت داستان ممکن است با یک شخص جدید آشنا شود که نقش مادرانه‌ای بتواند برای او ایفا کند و از شک و دودلی شخصیت داستان نسبت به مهاجرت کم کند و یا نسخه اصلاح شده کتاب خود را بتواند به چاپ برساند.

 

[ZARY MOSLEH]

4. واقعه فرودآینده یا کنش نزولی

وقت این است که از اوج پایین بیایید. این همان بخشی است که به بقیه مشکلات می‌پردازید و به سوال‌هایی که قبلا در داستان مطرح شده پاسخ می‌دهید و نقاط تاریک داستان را روشن می‌کنید. از همه مهم‌تر این‌که نتیجه انتخاب‌های شخصیت‌ها در این‌جا مشخص می‌شود. به عنوان مثال شخصیت داستان ما و دوست جدیدش به ثبات رسیده‌اند و منتظر چاپ بعدی کتابش است.

 

[ZARY MOSLEH]

5. گره‌گشایی

حال در این مرحله با توجه به تغییرات و تجربه‌های شخصیت‌هایتان داستان به روند عادی و نرمال خود باز می‌گردد. خوانندگان می‌توانند با شخصیت‌های داستان شما اندکی وقت بگذرانند و از نظر احساسی به پذیرش برسند. خاتمه داستان باید با آن‌چنان قطعیتی همراه باشد که سزاوار کلمه پایان باشد. داستان‌های کوتاه حتماً باید دارای این قطعیت در پایان باشند. اما کتاب‌ها را می‌توان به صورت پایان باز نیز خاتمه داد. مثلاً شخصیت داستان ما از سود حاصل از فروش کتابش خانه‌ای را خریداری می‌کند و یا حتی به کشور خود برمی‌گردد.

 

[ZARY MOSLEH]

سوالاتی که برای نوشتن پیرنگ از خود می‌توانیم بپرسیم

مقدمه چینی: در اول داستان از خود بپرسید که چه مسائلی عادی و نرمال است. به یاد داشته باشید که شخصیت داستان شما باید رشد و تغییر کند.
گره گشایی: برای پایان داستان چه چیزی عادی و نرمال است؟ چه چیزهایی با گذشت اتفاقات داستان تغییر یافته است؟ اگر در حال نوشتن یک سری مجموعه کتاب هستید این بخش در واقع مقدمه چینی برای کتاب بعدی است.
واقعه اوج گیرنده: چه چیزهایی در خطر است؟ اگر قهرمان داستان شکست بخورد چه نتیجه‌ای در بردارد؟ اگر قادر به پاسخ...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.