آموزشی آشنایی با «راوی غیرقابل اعتماد» در داستان‌ها

[Ghasedak.]

روایتگری که اطلاعات را به شکل کامل برملا نمی‌کند، به مخاطبین دروغ می‌گوید و آن ها را گمراه می‌کند​

نویسندگان به منظور خلق پیچ و خم های داستانی و شخصیت های چندوجهی، آرایه ها و تکنیک های ادبی مختلف را به کار می گیرند. یکی از این تکنیک ها، «راوی غیرقابل اعتماد» است: روایتگری که اطلاعات را به شکل کامل برملا نمی کند، به مخاطبین دروغ می گوید و آن ها را گمراه می کند، و لایه ای از شک و تردید را به داستان می افزاید. نویسندگان با هدف درگیر کردن مخاطبین در سطحی عمیق تر و وادار کردن آن ها به خلق نظرات و نتیجه گیری های مختص به خود، از «راوی غیرقابل اعتماد» در داستان استفاده می کنند.

«راوی غیرقابل اعتماد»...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

چهار گونه از «راوی غیرقابل اعتماد»​

نویسندگان به شکل معمول، ویژگی هایی مشخص را برای یکی راویِ «اول شخص» در نظر می گیرند تا غیر قابل اتکا بودنِ او را به مخاطبین نشان دهند. «راوی های غیرقابل اعتماد» را می توان بر اساس آن ویژگی ها، در چهار دسته ی کلی طبقه بندی کرد.

• «مبالغه گر»: این راوی، شخصیتی است که به مبالغه و اغراق گرایش دارد. «مال فلندرز»، شخصیت اصلی کتابی با همین نام اثر «دانیل دفو»، زمانی به دنیا آمد که مادرش در زندان بود، اما او در مورد جایگاه اجتماعی خود اغراق می کند تا با مردان ثروتمند ازدواج کند و دارایی های آن ها را به دست آورد.

• «دیوانه»: این گونه، غیرقابل اعتماد است چون از نظر...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

پنج نمونه از «راوی غیرقابل اعتماد» در داستان‌ها​

منتقد ادبی «وِین سی. بوث» در سال 1961 عبارت «راوی غیرقابل اعتماد» را به وجود آورد، اما نویسندگان از مدت ها قبل از آن، از این تکنیک ادبی در آثار خود استفاده می کردند. در این بخش، چند نمونه ی شناخته شده از «راوی غیرقابل اعتماد» در داستان ها را با هم مرور می کنیم.

«دختر گمشده» اثر «گیلین فلین»​

وقتی «ایمی دان» در میانه ی داستان «دختر گمشده» وظیفه ی روایت را بر عهده می گیرد، مخاطب تا حدی غافلگیر می شود. مخاطبین به خاطر «راوی غیرقابل اعتمادِ» نخستِ داستان یعنی «نیک» همسر «ایمی»، نیمه ی نخست داستان را با این تصور سپری می کنند...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

«ربه کا» اثر «دافنه دوموریه»​

غیرقابل اعتماد بودن راوی این رمان، از بازگوییِ کاملا ذهنی و شخصی او سرچشمه می گیرد. وقتی «خانم دو وینتر» از بانوی قبلی عمارت و معمای مرگ او صحبت می کند، همه چیز با گمانه زنی و اندکی حسادت آمیخته شده است. دلیل روایت غیرقابل اتکای این شخصیت در نهایت زمانی مشخص می شود که حقیقت تراژیک داستان برملا شده است.

زمان نتوانسته‌ بود آن تقارن عالی دیوارها را در هم کوبد، همچنان که خود محل را نمی توانست. مثل جواهری در یک گودی مشخص بود. تراس به سمت چمن ها شیب می گرفت و چمن زار به سمت دریا گسترده بود. می توانستم ورقه ی نقره ای ساکن زیر نور ماه را ببینم که چمن زار دورش می زد و مانند دریاچه ای...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

«فارست گامپ» اثر «وینستون گروم»​

قصه پردازی های شخصیت «فارست گامپ» در مورد تبدیل شدن به قهرمان پینگ پونگ و فضانورد «ناسا»، کاملا سوال برانگیز هستند اما غیرقابل اعتماد بودنِ صادقانه ی این شخصیت که ناشی از بهره ی هوشی پایین او است، به مخاطبین این اجازه را می دهد که از نقص های احتمالی او در روایت داستان چشم پوشی کنند. «گروم» در این اثر موفق شده یک «راوی غیرقابل اعتمادِ» دوست داشتنی و قابل همذات پنداری را خلق کند.

بذارین این رو بهتون بگم: بعضی شب ها، وقتی که به ستاره ها نگاه می کنم و آسمون پنهاور رو بالای سرم می بینم، خاطره های گذشته به یادم میان. من هنوز مثل هر کس دیگه ای رویا و آرزو دارم، و خیلی وقت ها به...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

«باشگاه مشت زنی» اثر «چاک پالانیک»​

«راویان غیرقابل اعتماد» همیشه در خلق پیچ و خم های داستانی نقش ایفا می کنند و این نکته در کتاب «باشگاه مشت زنی» نمودی آشکار دارد. پس از این که راوی بی نام و بی خواب داستان، شخصیتی اسرارآمیز به نام «تایلِر دِردِن» را ملاقات می کند، این دو شخصیت با هم یک باشگاه مشت زنیِ زیرزمینی را برای مردانی به وجود می آورند که می خواهند هویتشان چیزی بیشتر از فقط شغل و میزان درآمدشان باشد. اما پیچ و خمی در داستان مشخص می کند که هر دوی این شخصیت ها، کاملا غیرقابل اعتماد هستند.

من خسته و دیوانه و عصبی بودم. هر بار که سوار هواپیما می شدم، آرزو می کردم سقوط کنیم. به آدم هایی که داشتند از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

«قلب رازگو» اثر «ادگار آلن پو»​

هیچ وقت به راوی‌ای اعتماد نکنید که قبل از هر چیز، با اصرار بیان می کند که دیوانه نیست! اگرچه «قلب رازگو» یک داستان کوتاه است، اما ماجرای تکان دهنده ی این اثر درباره ی تأثیرات احساس گناه بر روان انسان، تا مدت ها پس از پایان داستان با مخاطبین همراه می ماند. آیا قلب رازگو واقعا در حال تپش است یا قتل، باعث به وجود آمدن جهنمی منحصر به فرد می شود؟

ممکن نیست بتوان گفت نخستین بار چگونه آن فکر به ذهنم رسید؛ اما همین که نطفه اش بسته شد، دیگر شب و روز دست از سرم برنمی داشت. نه غرضی در کار بود و نه غیظی. من پیرمرد را دوست داشتم. او هرگز به من بدی نکرده بود. گمان می کنم به سبب چشمش، آری،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

«زندگی پی» اثر «یان مارتل»​

پس از این که یک کشتی غرق می شود، پسری نوجوان در یک قایق نجات در وسط اقیانوس، با یک ببر بنگال تنها می ماند. چه داستان زیبایی! اما با این حال مخاطبین در انتهای داستان وادار به تصمیم گیری در مورد این موضوع می شوند که چه میزانی از ماجرا واقعی بوده و چه میزانی در تصورات راوی شکل گرفته تا بتواند با تجربه ی عجیب خود—تراژدی و تقلای بی رحمانه برای زنده ماندن—کنار آید. غیرقابل اعتماد بودن راوی داستان «زندگی پی»، احساسات مخاطبین را تحت تأثیر قرار می دهد.

او سعی کرد به پدر و مادرم شنا بیاموزد، ولی هیچ وقت نتوانست به آن ها بیش از راه رفتن در آب ساحلی که تا زانویشان می آمد و حرکت های خنده...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

نمونه‌هایی دیگر از راوی غیرقابل اطمینان در آثار داستانی معروف:​

• راوی داستان باشگاه مشت‌زنی
• راوی داستان دل رسواگر اثر ادگار آلن پو (کسی که عملاً این عنصر داستانی را در ادبیات غربی اختراع کرد) عموماً از این داستان برای معرفی کلی راویان غیرقابلاطمینان به دانش‌آموزان و دانشجویان ادبیات استفاده می‌شود.
• چیف برامدن، راوی کتاب پرواز بر فراز آشیانهی فاخته
• در تعدادی از داستان‌های قصه‌های هزارویک شب («مثل هفت وزیر» و «سه سیب» برای ایجاد حس تعلیق و «حکایت گوژپشت» برای ایجاد حس طنز) از این عنصر استفاده شده است.
• در سری تلویزیونی دکستر، شخصیت اصلی به‌عنوان راوی بارها تاکید می‌کند که احساسات انسانی ندارد، درحالی‌که بسیاری از اتفاقات سریال خلاف این ادعا را ثابت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.