نجوم سلسله مقالات رویت هلال ماه|بخش سوم

[FATYMArr]

قسمت سوم.

همانطور که در سلسله مقالات گذشته گفته شد در این قسمت می خواهیم به معیار های رویت هلال ماه و بخصوص به معیارهای اخیر و جدید بپردازم ودر اخر اگر مجالی بود مختصری نیز راجع به معیاری که خودم به ان رسیده ام بحث کنم.

در دوره اسلامی منجمین مشهوری مانند عبدالرحمان خازنی که من نسبت به ایشان ارادت خاصی دارم که به ان خواهم پرداخت و همچنین عبدالرحمن صوفی – یعقوب ابن طارق – خواجه نصیرالدین طوسی – عبدالله مروزی معروف به حبش حاسب – ابو ریحان بیرونی – محمد بن جابر بتانی – ابن میمون – عمر خیام و......... از مردان بزرگی بودند که نظرات و زیج های مختلفی در مورد ضابطه های رویت هلال ماه ارائه داده اند ، و هم اکنون نیز با توجه به تکنولوژی پیشرفته ومعیارهای جدیدامروزی بازهم معیار افرادی مثل عبدالرحمن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[FATYMArr]

در ان موقع و با ان امکانات و چه امروزه با امکانات موجود از اهمیت و دقت خاصی برخوردارند ، هر چند که می توان نقاط ضعفی را هم درمعیار انها دید اما این نقاط ضعف از عظمت کار انها نخواهد کاست ، باید توجه داشت که امروزه می توان کسوف و خسوف را با دقت بسیار بالا برای سالهای متمادی پیش بینی کرد اما اکثر منجمین قدیم و جدید در این امر هم نظرند که به علت پیچیدگی گردش ماه به دور زمین و سایر مشخصه های ماه پیش بینی رویت هلال ماه می تواند دستخوش حدس و خطا نیز باشد، ویا به عبارت دیگر قرنهاست که در مورد رویت هلال ماه تحقیق شده اما هیچ کسی نمی تواند ادعا کند که معیارهای موجود خالی ازخطا نیستند ویا معیار های که در اینده مطرح می شوند انها نیز خالی از اشکال نباشند ، پر واضح است که با مرور زمان و با مطالعه دقیق...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[FATYMArr]

ابوالفتح عبدالرحمن خازنی منجم و ریاضی دان قرن ششم و صاحب کتاب زیج سنجری بیش از 30 سال از عمر خود را به رصد ستارگان – سیارات – خورشید و بخصوص هلال ماه گذراند ، او علاوه بر تقویم شمسی تسلط خاصی بر تقویم قمری داشت او اولین کسی است که از فاصله زمین تا خورشید و اثر ان بر رویت هلال ماه پرده برداشت ، مطرح کردن احتمال رویت از گفته های اوست ، خازنی مردی با معلومات زیاد ، زاهد و با تقوا بود او هرگز بابت کتاب زیج سنجری که در زمان سلطان سنجر نوشته شد دیناری را نپذیرفت، هم اکنون نسخه خطی زیج الخازنی درموزه انگلیس موجود است. ( استاد صیاد در سالها قبل که اینجانب در خدمتشان تلمذ می کردم و به اتفاق به رصد هلال ماه می پرداختیم در شهر زیبا درجایی که به رصد می پرداختیم اولین رصدگاه را به نام این دانشمند...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[FATYMArr]

معیار رویت با چشم غیر مسلح.

1- معیار بابلی ها

همانطور که گفته شد بشر از سالهای دور به حرکت منظم ماه به دور زمین پی برده و از قرنها پیش به رویت هلال ماه می پرداخته ، بیش از 2500 سال قبل بابلی ها معیاری برای رویت هلال ماه در نظر گرفت بودند که امروزه به همان نام معیار بابلی ها مشهور است در این معیار اینطور بیان شده که هلال ماه پس از غروب خورشید زمانی قابل رویت است که اگر از سن هلال ماه 24 ساعت گذشته باشد و مکث ماه نیز 48 دقیقه باشد هلال ماه قابل رویت است به نظر می رسد این معیار در ان دوران که اکثر توده مردم در عرضهای متوسط زندگی می کرده اند حرف نپخته ای نیست اما باید توجه داشت معیاری مناسب تر است که برای اکثر نقاط ودر عرضهای مختلف شمالی ویا جنوبی نیز مصداق داشته باشد که این معیار نمی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[FATYMArr]

2- معیارفادرینگهام

فادرینگهام از مشخصه،ارتفاع واختلاف سمت استفاده کرده ،که با بررسی به عمل امده در این معیار به این نتیجه می رسیم که می توان در خارج از منحنی هلالهای را با چشم غیر مسلح رصد کرد.لذا این معیار نیز با توجه به رصدهای محدودی که در ان لحاظ شده و تقریبا در مکان خاصی بوده وطول و عرضهای جغرافیایی متفاوتی را نداشته لذا نمی تواند معیار معتبری برای رویت هلال ماه باشد.

به عنوان مثال برای هلال ذی الحجه 1429 که برابر با 28 نوامبر 2008 می باشد این معیار می گوید هلال ماه در شهر کیپ تاون در افریقای جنوبی قابل رویت نیست در صورتی که با مراجعه به مختصات هلال ماه در29ذی القعده1429 در شهر کیپ تاون متوجه می شویم هلال ماه با ارتفاع حدود11 درجه و مکث62 دقیقه،با در صدر روشنایی 1.08 به راحتی با...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[FATYMArr]

3- معیار ماندر

معیار ماندر نیز از مشخصه ارتفاع واختلاف سمت استفاده کرده به صورتی که نقاط رویت پذیری ان از معیار فادرینگهام بیشتر است و تا حدودی معیارفادرینگهام را بهبود بخشیده اما همانطور که ملاحظه می کنیم در معیار ماندر در طول جغرافیایی 60 درجه شرقی و عرض جغرافیایی 30 درجه جنوبی هلال ماه ذی الحجه 1429 با چشم غیر مسلح قابل رویت نیست اما اگربه مشخصه ماه درهمان طول و عرض جغرافیایی توجه کنیم هلال ماه در لحظه غروب خورشید دارای مشخصه های ، ارتفاع 9 درجه و 48 دقیقه، مکثی حدود 50 دقیقه و بخش درخشان ماه 87 صدم درصد است که این هلال در شرایط مناسب رصدی با چشم غیر مسلح قابل رویت می باشد.

 

[FATYMArr]

4- معیار هندی

در این معیار نیز همان مشخصه ارتفاع و اختلاف سمت لحاظ شده ، خط رویت پذیری یا همان منحنی رویت این معیار شباهت بسیار زیادی به معیار اقای یالوپ در رنچ ( ب ) ایشان دارد انهم در قسمت طولی ودر قسمت عرضی تفاوت بیشتر است و این امر نشان دهنده ان است که معیار هندی درعرضهای متوسط تا حدودی می تواند با چشم غیرمسلح قابل قبول باشد هر چند که در مجموع این معیار نیز هما نند سه معیار بالا دارای اشکالاتی است که می باید تصحیح شود.

 

[FATYMArr]

5- معیار بروین

در این معیاربروین در 30 سال پیش از مشخصه ضخامت میانی و ارتفاع استفاده کرده بروین این معیار را برای رویت هلال با چشم غیر مسلح بیان کرده که حد ضخامت میانی هلال را بالا گرفته هرچند این معیار نیز بی شباهت از لحاظ نقاط رویت پذیری به رنج ( ب ) معیار یالوپ نیست و در پاره ای موارد حتی وارد رنج ( سی ) معیار یالوپ می شود ، و جالب اینجاست که این معیار در بعضی موارداز لحاظ نقاط رویت پذیری به معیار رصدخانه افریقای جنوبی نزدیک شده البته ( در زمانی که ماه در حضیض است نه در اوج و زمانی که ماه در اوج قرار دارد تفاوت بیشتر می شود ) ، به هر حال معیار اقای بروین نیز به مانند معیارهای بالا نیاز به تصحیح دارد ، و با کمی تصحیح می تواند معیار نسبتا مناسبی برای رویت با چشم غیر مسلح باشد.

 

[FATYMArr]

6- معیار الیاس1

محمد الیاس منجم مسلمان تحقیقات زیادی را در مورد رویت هلال ماه داشته ،او سه معیار مختلف را در زمان های مختلف ارائه داده، اولین ان با مشخصه ارتفاع و جدایی زاویه ای یا همان کشیدگی در زمان غروب خورشید است ، این معیار تا حدود زیادی به معیار هندی شباهت دارد و نقاط رویت پذیری معیار محمد الیا س با معیار هندی ها بی شباهت نیست ، بدیهی است که این معیار نیز دارای اشکالاتی است که خود اقای الیاس بعدها انرا تصحیح کرد.

 

[FATYMArr]

7- معیار الیاس 2

در این معیار اقای الیاس ازمشخصه مکث ماه و عرض جغرافیای استفاده می کند که به نظر می رسد خود ایشان هم از عدم ناتوانی این معیار در رویت هلال ماه اگاه گشته هر چند که بیان عرض جغرافیای برای اولین بار از ایشان شنیده شد.