مباحث متفرقه آشنایی با نقطه نظرهای روایی در داستان ها

[Ghasedak.]

با این که راه های زیادی برای استفاده از نقطه نظرهای روایی در داستان ها وجود دارد، آشنایی با مبانی این عنصر داستانی می تواند برای مخاطبین و نویسندگان بسیار کمک کننده و مفید باشد. نقطه نظر روایی در واقع «چشم» یا صدایی است که داستان را برای مخاطبین روایت می کند. وقتی در حال نوشتن یک داستان هستید، باید تصمیم بگیرید که راوی قصه چه کسی است و داستان را برای چه کسانی تعریف می کند. داستان ممکن است توسط شخصیتی روایت شود که خودش درگیر ماجرا است، و یا نقطه نظری که همه چیز را درباره ی کاراکترها می بیند و می داند اما خودش یکی از آن ها نیست.

 

[Ghasedak.]

3 گونه «نقطه نظر روایی»​

به شکل کلی، 3 گونه ی اصلی در دنیای نقطه نظرها وجود دارد:

نقطه نظر اول شخص
در این گونه از دیدگاه های روایی، یکی از کاراکترها روایت داستان را بر عهده دارد. این نکته به شکل کلی به واسطه ی استفاده از جملاتی با ساختارها و ضمیرهای اول شخص (من) آشکار می شود. («من به محل کار رفتم.») مخاطبین احساس می کنند این شخصیت ارتباطی نزدیک با روند پیشروی داستان دارد، یا یکی از شخصیت های اصلی است و یا کاراکتری نزدیک به پروتاگونیست است.

روایت اول شخص می تواند احساسی از نزدیکی و نگاهی عمیق تر به ذهن شخصیت ها را به داستان اضافه کند، اما همچنین محدودیت هایی نیز دارد از جمله این که یک شخصیت راویِ اول شخص مجبور است تنها اتفاقاتی را روایت کند که...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

نقطه نظر دوم شخص​

ساختار این دیدگاه روایی بر اساس ضمیر دوم شخص (تو) به وجود می آید و در آثار داستانی بلند، معمولا کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. («تو فکر کردی که می توانی این کار را انجام دهی.») نقطه نظر دوم شخص این امکان را به نویسنده می دهد که مخاطبین را وارد داستان کند و این احساس را در خوانندگان پدید آورد که آن ها نیز بخشی از روند پیشروی داستان هستند چرا که راوی در حال صحبت مستقیم با آن ها است.

نوشتن با نقطه نظر دوم شخص، در هر اثری یک چالش به حساب می آید، و توانایی های نویسندگی شما را گسترش می دهد. نویسنده ی آمریکایی «لوری مور» به خاطر استفاده ی مبتکرانه از روایت دوم شخص در مجموعه داستان های کوتاه خود به نام «کمک به خود» شناخته شده است.

 

[Ghasedak.]

نقطه نظر سوم شخص​

در این گونه، خود نویسنده در حال روایت داستان درباره ی شخصیت ها است و با استفاده از ضمیر سوم شخص (او) به آن ها اشاره می کند. («او گرسنه بود.») این نقطه نظر روایی به دو گونه ی «سوم شخص دانای کل» و «سوم شخص محدود» تقسیم می شود.

 

[Ghasedak.]

تفاوت میان «سوم شخص دانای کل» و «سوم شخص محدود»​

راوی دانای کل، همانطور که از نامش مشخص است، همه چیز را درباره ی داستان و کاراکترهای آن می داند. این راوی سوم شخص می تواند وارد ذهن هر کسی بشود، آزادانه در زمان حرکت کند، و علاوه بر آشکار کردن افکار و تجربیات شخصیت ها، نظرات و مشاهدات خودش را نیز با مخاطبین در میان بگذارد. این گونه از راوی همچنین، از شخصیت ها اطلاعات بیشتری دارد. راوی دانای کل را می توان چشمی در رأس قله در نظر گرفت که بر همه چیز احاطه دارد. («او به ویروس آلوده شده بود، اما خودش هنوز نمی دانست.»)

نقطه نظر سوم شخص محدود، زمانی اتفاق می افتد که نویسنده فقط به یک شخصیت می پردازد اما روایت را به صورت سوم شخص نگه می دارد. دیدگاه سوم شخص محدود، این...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

چگونه نقطه نظر روایی مناسب را انتخاب کنیم؟​

تشخیص این که کدام یک از این نقطه نظرها برای اثر شما مناسب تر است، ممکن است سخت به نظر برسد. بهترین راه حل برای این کار، امتحان کردن چند راه مختلف و مقایسه ی آن ها با یکدیگر است. آیا داستان با دیدگاه اول شخص تأثیر بیشتری دارد یا سوم شخص؟ آیا نقطه نظر سوم شخص می تواند ایده های شما را به شکل کامل منتقل کند و یا این که یک راوی دوم شخص بهتر این کار را انجام می دهد؟

 

[Ghasedak.]

نقطه نظرهای مختلف را امتحان کنید.​

پس از امتحان کردن نقطه نظرهای مختلف، به احتمال خیلی زیاد، گونه ی مناسب برای اثرتان را پیدا خواهید کرد چرا که فرآیند نوشتن، سرعت بیشتری به خود می گیرد و ضرباهنگ مناسب خود را پیدا می کند. روایت اول شخص این امکان را به شما می دهد که از طریق دخیل کردن مخاطبین در مونولوگ های درونی شخصیت ها، احساس نزدیکیِ عمیق تری را خلق کنید. روایت دوم شخص بیشتر یک انتخاب تجربی در سبک به حساب می آید؛ این گونه، یک عنصر روایی قدرتمند است که می تواند احساساتی از ابهام و «کلاستروفوبیا» (یا «تنگناهراسی») را در مخاطبین برانگیزد. روایت سوم شخص، انتخاب منعطف تری نسبت به دو گونه ی قبلی است. این گونه به نویسنده اجازه می دهد بین دیدگاه های شخصیت ها جا به جا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Ghasedak.]

پس از انتخاب نقطه نظر، بلافاصله آن را تثبیت کنید.​

صرف نظر از این که کدام گونه را انتخاب کرده اید، این نکته بسیار مهم است که دیدگاه انتخاب شده را تثبیت و مشخص کنید. همیشه و در همه ی صحنه ها باید کاری کنید مخاطبین بدانند داستان از نقطه نظر چه کسی در حال روایت شدن است. اگر از روایت سوم شخص استفاده می کنید، باید نام شخصیت مورد نظر را در همان ابتدا مشخص کنید. حتی جمله ای ساده مثل «رابرت احساس خستگی می کرد» برای انجام این کار کافی است. اگر در حال روایت داستان از نقطه نظر شخصیت قهرمان هستید و ناگهان، در میانه ی یک صحنه، دیدگاه روایی را به شخصیتی دیگر تغییر دهید، این ناپیوستگی باعث گیج شدن مخاطبین و فاصله گرفتن آن ها از داستان می شود.

 

[Ghasedak.]

از محدودیت ها آگاه باشید.​

نقطه نظر، ابزاری ضروری در شخصیت پردازی است: شما در حال توصیف جهان از چشمان کاراکترها، و آگاه کردن مخاطبین از افکار و احساسات آن ها هستید. برای انجام این کار، باید همیشه از محدودیت های شخصیت هایتان آگاه باشید. اثر خود را به شکل پیوسته بازبینی کنید و به دنبال اطلاعات و یا نظراتی باشید که به اشتباه به یک شخصیت داده اید.

 

[Ghasedak.]

تغییر را فراموش نکنید.​

باید بدانید که مجبور نیستید در کل اثرتان، تنها به یک نقطه نظر روایی اکتفا کنید؛ برخی رمان ها نقطه نظر روایی خود را در طول داستان از اول شخص به سوم شخص و یا از اول شخص به دوم شخص تغییر می دهند. اما همانطور که پیشتر نیز گفته شد، به هیچ وجه نباید کاری کنید که مخاطبین ندانند داستان از کدام نقطه نظر در حال روایت شدن است. داشتن پیرنگ های فرعی که از نقطه نظرهای مختلف روایت می شوند، هیچ اشکالی ندارد اما نویسنده باید هر نقطه نظر را به عنوان بخشی منحصر به فرد و متمایز از سایر دیدگاه ها در نظر بگیرد.