آموزشی آموزشی | آرایه ترصیع و موازنه

[وانیا؛]

هر گاه اجزای دو بخش از یک بیت یا عبارت، نظیر به نظیر، هم‌وزن و در حرف آخر مشترک باشند. البته منظور از حروف آخر حروف اصلی و انتهایی است.[۶]

ای منّور به تو نجوم جلالوی مقّرر به تو رسوم کمال
در مثال بالا ای و وی، منوّر و مقّرر، نجوم و رسوم و جلال و کمال هم وزن و در حرف آخر یکسان هستند، کلمات تو و به هم عیناً تکرار شده‌اند.

ما برون را ننگریم و قال راما درون را بنگریم و حال را
بر ظاهرش عیب نمی‌بینم و در باطنش غیب نمی‌دانم

 

[وانیا؛]

موازنه :

تقابل سجع های متوازن ( یكسانی كلمه های دو مصراع یا دو جمله در وزن ) یا انواع سجع در برابر هم است .

مثال 1 : الهی ، جان ما را صفای خود ده و دل ما را هوای خود ده .

جان ، دل = سجع متوازن / صفا ،هوا = سجع متوازی / كاربرد دو سجع متوازن و متوازی در كنار هم آرایه ی موازنه ایجاد كرد .

مثال 2 :

این لطایف كز لب لعل تو من گفتم كه گفت ؟ وین تطاول كز سر زلف تو من دیدم كه دید؟

تقابل سجع های متوازن در برابر هم آرایه ی موازنه ایجاد كرد .
منبع: نسیم ادبیات