پزشکی خون چیست؟ — به زبان ساده

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

خون مایع اصلی بدن در انسان و حیوانات دیگر به شمار می‌آید که مواد اولیه مورد نیاز حیات را به سلول‌های بدن منتقل می‌کند. خون گاهی اوقات به عنوان مایع بافتی نیز خوانده می‌شود، زیرا مانند سایر بافت‌های جامد دارای چندین نوع سلول است که عملکردهای پیچیده‌ای را برای بدن انسان انجام می‌دهند.

اجزای خون به طور عمده در مغز استخوان تولید می‌شوند، جایی که سلول‌های ویژه‌ای، گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را تولید می‌کنند. اصطلاح سرطان‌های خون مانند لوکمیا در واقع سرطان‌های سلول‌های مغز استخوان هستند. از آنجا که بافت سرطانی جایگزین بافت سالم در مغز استخوان می‌شود، بنابراین گلبول‌های قرمز و سفید و پلاکت‌های سالم به وجود نمی‌آیند.

خون با وجود این که به نظر...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

خون همچنین عملکردهای مهم دیگری را برای بدن ما انجام می‌دهد، در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:

حذف مواد دفعی خطرناک​

اکثر موجودات زنده در هنگام انجام واکنش‌های سلولی خود ترکیبات دفعی را تولید می‌کنند که این ترکیبات در غلظت مشخصی برای خود سلول‌ها سمی‌ می‌شوند. ارگانیسم‌های چند سلولی که سرعت متابولیسم بالایی دارند، باید راهی را برای مقابله با این ترکیبات زائد بیابند تا تعداد زیادی از سلول‌ها در قالب یک ارگانیسم بتوانند زندگی کنند.

در بدن انسان کبد و کلیه‌های وظیفه دریافت مواد سمی‌ از سراسر بدن را بر عهده دارند و می‌توانند آن‌ها را به مواد بی ضرر تجزیه ‌و سپس این ترکیبات را به شکل ادرار از بدن دفع کنند. در این میان، خون ترکیبات سمی را از همه بافت‌های بدن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

خون علاوه بر انتقال مواد بین سلول‌ها و اندام‌ها، دارای سلول‌هایی در ساختار خود نیز است که هر کدام از این سلول‌ها عملکرد خاصی را در بدن بر عهده دارند. به طور کلی از وظایفی که سلول‌های خونی بر عهده دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

حمل و انتقال فاکتورهای ایمنی​

خون ما حاوی آنتی‌بادی و گلبول‌های سفید است که با ویروس‌ها، باکتری‌ها و مهاجمان دیگر بدن مبارزه می‌کنند. بدون این سلول‌های حیاتی، بدن به سرعت در معرض عفونت‌ها قرار می‌گیرد و سلول‌های آن از بین می‌روند.

تصویر ۲: واکنش ایمنی گلبول‌های سفید در مواجه با پاتوژن‌ها؛ ۱) بلعیدن پاتوژن‌ها ۲) لیزوزوم‌ها برای هضم اجزای پاتوژن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

حمل و انتقال فاکتورهای لخته شدن خون​

یکی از جدی‌ترین خطراتی که بدن انسان ممکن است با آن مواجه باشد، ابتلا به کم خونی است. از آنجا که تمام اندام‌های بدن از جمله مغز برای زنده ماندن به جریان خون ثابتی نیاز دارند، از دست دادن مقادیر زیادی خون می‌تواند مشکلات زیادی را برای کارکرد صحیح تمام اندام‌های بدن به همراه داشته باشد.

خون دارای سیستمی است که در زمان جراحت که بدن در حال از دست دادن خون است، وارد عمل می‌شود و از افزایش خونریزی جلوگیری می‌کند. ترکیبی از قطعات سلولی به نام پلاکت‌ها، مواد شیمیایی به نام فاکتورهای لخته شدن و سایر اجزای خون با هم کار می‌کنند تا در ناحیه زخم و جراحت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

اجزای تشکیل دهنده خون​

مایع یکنواخت خون از ترکیبات و اجزای زیادی تشکیل شده است که هر یک ساختار و عملکرد متفاوتی دارند. زمانی که خون در لوله‌های سانتریفیوژی قرار گیرد و سانتریفیوژ شود، اجزا و ترکیبات آن براساس وزن و اندازه آن‌ها در خون از هم جدا می‌شوند. طرحی مانند تصویر زیر در لوله‌های خونی سانتریفیوژ شده ایجاد می‌شود.

تصویر ۴: لوله سانتریفیوژ شده خون
در این مطلب ما در مورد حیاتی‌ترین اجزای خون از جمله سرم یا پلاسما، گلبول‌های سفید یا لکوسیت‌ها، گلبول‌های قرمز و پلاکت‌ها صحبت خواهیم کرد.

پلاسما​

پلاسما (Plasma) بخش مایعی از خون است که گلبول‌های قرمز،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

سایر ترکیبات موجود در پلاسما خون شامل موارد زیر است:

آنتی بادی‌ها: این ترکیبات پروتئین‌هایی هستند که به پاتوژن‌های مهاجم حمله می‌کنند.
عوامل لخته کننده خون: این سلول‌ها و عوامل خونی از خونریزی در رگ‌ها جلوگیری می‌کنند.
هورمون‌ها: هورمون‌ها در پلاسمای خون پیام‌های شیمیایی هستند که به بافت‌های مختلف بدن ارسال می‌شوند.
الکترولیت‌ها: ترکیباتی مانند انواع نمک‌ها در پلاسمای خون در تنظیم فشار اسمزی و pH بدن نقش دارند.
مواد مغذی: پلاسمای خون شامل ترکیبات مغذی مانند قندها، ویتامین‌ها و مواد معدنی است که آن‌ها را بین سلول‌های مختلف بدن توزیع می‌کند.
لیپیدها: ترکیبات لیپیدی زیادی در پلاسما وجود دارند که در حمل و نقل و جمع‌آوری چربی‌ها در سراسر بدن نقش دارند، از جمله این چربی‌ها می‌توان به انواع...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

گلبول‌های قرمز خون​

از «گلبول‌های قرمز خون» (Red Blood Cell) می‌توان به عنوان محموله‌های بدن استفاده کرد. آن‌ها سلول‌های کوچک و فراوانی در خون هستند که به طور اختصاصی برای انتقال اکسیژن از ریه‌ها به سلول‌ها طراحی شده‌اند و دی‌ اکسید کربن را به ریه‌ها باز می‌گردانند تا هنگام بازدم از ریه‌ها بیرون رانده شوند.

گلبول‌های قرمز حاوی هموگلوبین هستند، هموگلوبین پروتئینی است که ساختاری برای حمل اکسیژن دارد و به طور اختصاصی به اکسیژن در ریه‌ها متصل می‌شود، این پروتئین، اکسیژن خود را با عبور از بافت‌های بدن در جریان گردش خون به سلول‌ها آزاد می‌کند و دی اکسید کربن را با سرعت کم و ثابتی از بافت‌ها برداشت می‌کند.

هموگلوبین به طور کلی یک رنگدانه است که بسته به این که به مولکول...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

گلبول‌های سفید خون​

«گلبول‌های سفید» (White Blood Cell) یکی از سلول‌های سیستم ایمنی به شمار می‌آیند. مانند گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید نیز توسط سلول‌های بنیادی در مغز استخوان ساخته می‌شوند.

گلبول‌های سفید انواع مختلفی دارند که در پاسخ ایمنی به عفونت و جراحت‌های بدن، نقش‌های مختلفی را بر عهده دارند. برخی از انواع گلبول‌های سفید شامل موارد زیر هستند:

• نوتروفیل‌ها: به باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا که وارد بدن می‌شوند حمله کرده و آن‌ها را از بین می‌برند.
• ائوزینوفیل‌ها: این گروه از گلبول‌های سفید، در مبارزه با انگل‌های بیماری‌زا مانند انگل‌های ایجاد کننده مالاریا نقش دارند. علاوه بر این ائوزینوفیل‌ها در پاسخ‌های التهابی آلرژیک نیز وظایفی را...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

پلاکت‌ها​

«پلاکت‌ها» (Platelets) قطعات سلولی هستند که از قسمت‌هایی از سیتوپلاسم متصل به غشای سلولی ساخته شده‌اند و با جمع شدن در کنار هم، خونریزی را متوقف می‌کنند و با ساختن قطعات لخته، زخم‌ها را می‌بندند. مانند گلبول‌های قرمز و سفید، پلاکت‌ها نیز در مغز استخوان ساخته می‌شوند. سرطان سلول‌های مغز استخوان ممکن است از تولید پلاکت‌هایی با عملکرد مناسب جلوگیری کند.

پلاکت‌ها دو حالت دارند: پلاکت‌های فعال که برای ایجاد لخته‌های خون طراحی شده‌اند و پلاکت‌های غیرفعال که در فرایند لخته‌سازی شرکت نمی‌کنند. در شرایط عادی، آندوتلیال رگ‌های خونی سالم، پیام‌های شیمیایی ایجاد می‌کند که به پلاکت‌ها می‌گوید در حالت غیرفعال خود باقی بمانند، به طوری که آن‌ها در رگ‌های خونی سالم لخته...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

انواع گروه‌های خون​

در تاریخ پزشکی اولیه تصور می‌شد که انتقال خون از یک شخص به فرد دیگر غیرممکن است. دلیل این امر این بود که وقتی این اقدام انجام شد، بیشتر افراد مورد آزمون از بین رفتند.

با این حال، دانشمندان با گذشت زمان، وجود «گروه خونی» (Blood Types) را کشف کردند. چندین پروتئین اساسی سطح سلول‌های خونی ما را می‌پوشاند و به سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا بین سلول‌های خونی خودی و خارجی تمایز قایل شوند. این پروتئین‌ها در گروه‌های خونی مختلف متفاوت هستند.

تلاش برای انتقال خون از نوع گروه خونی ناسازگار به فرد می‌تواند باعث ایجاد لخته در خون دریافت کننده شود که همین لخته شدن ممکن است کشنده باشد. خوشبختانه، امروزه پزشكان آزمایش‌های سریعی را برای تعیین نوع گروه خون بیماران...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.