آموزشی چگونه یک داستان علمی تخیلی بنویسیم؟

[roro nei30]

این مطلب مقاله ای است از اینجانب که در مجله دانشمند مهر ماه ۱۳۸۸ به چاپ رسیده است. در این مقاله کوشیده ام تا مشکلات پیش روی داستان نویس ایرانی را برای خلق یک اثر علمی تخیلی بررسی کنم



چگونه یک داستان علمی تخیلی بنویسیم؟



داستان علمی تخیلی چیست؟

ساده ترین تعریف برای یک داستان علمی تخیلی جمله ای است به نقل از یکی از معروفترین نویسندگان در این زمینه یعنی آیزاک آسیموف که می گفت داستان علمی یعنی تخیل بی کران و نوشتن علمی در قالبی زیبا. این تعریف می تواند انواع گوناگونی از داستان را در بر بگیرد. از نمونه های کلاسیک این داستانها نظیر سفر به ماه و سفر به اعماق زمین که نویسنده معروف فرانسوی ژول ورن آنها را به رشته تحریر درآورده، تا نوشته های فلسفی و عمیق سی کلارک، و از داستانهای صرفاً...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[roro nei30]

احتمالا شما هم از دیدن خلاقیت کم نظیر نویسندگانی مانند تالکین، رولینگ یا مارتین در خلق جهانی خیالی لذت برده اید. جهانی که در آن شخصیت هایی عجیب در زمان و مکانی خیالی به نبرد با یکدیگر می پردازند. موجودات و هیولاهایی که همه از تخیل ناب نویسنده زاده شده اند و سرزمین هایی که نمی توانید آنها را روی نقشه های زمین پیدا بکنید. بدون شک نقطه ی حرکت ما برای خلق جهانی خیالی، همین جهان واقعی هست. این قوه ی تخیل نویسنده هست که از ترکیب عناصر واقعی یا اغراق دربرخی از ابعاد این عناصر به موجودات و مکان هایی خیالی می رسد. گاهی نویسنده برای بارور کردن این تخیل به سراغ تاریخ می رود و سر از اساطیر باستانی در می آورد. فرهنگ های کشورهای مختلف را زیر و رو می کند و با افسانه های عجیب غریب مواجه می شود. بعد...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[roro nei30]

بهترین راه برای شناخت جهان واقعی، یعنی همان نقطه ی شروع، مشاهده و مطالعه هست. سفر کردن در دنیای واقعی یا رجوع به کتاب ها. در جهان امروز آسان ترین وسریع ترین راه برای آشنا شدن با سرزمین های دور یا جاهایی که شناختی کمتر از آنها داریم اینترنت هست. سایت هایی که اطلاعات دست اول و تصاویری عالی از هر گوشه ی این جهان در اختیار ما قرار می دهند. شاید بخواهید جهان خیالی شما در جایی مشابه شرق ایران قرار داشته باشد. سرزمین شن های روان. کویرهای تفیده و طوفان های پیاپی شن و هیولایی باستانی در رمان شما از آنجا سر بیاورد و قهرمانی از جنس مردمان آنجا در برابر این هیولا بایستد. حالا می توانید از جهان واقعی شروع کنید. شکل آدم ها، خانه ها، دشت ها و کویرها، درخت ها و رودخانه ها و تالاب ها. گل ها و گیاهان و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[roro nei30]

البته که یک سفر چند روزه یا چند هفته ای کاری می کند کارستان. مشاهده ی بی واسطه و نفس کشیدن در آن فضا. اما در صورت مهیا نشدن این امکان به نظرم اینترنت بهترین منبع برای پیدا کردن اسامی است. به راحتی می توانید به فهرستی از کوه ها و دشت ها و رودها و شهرها و روستاها در کشورهای مختلف دسترسی پیدا بکنید.
یا اینکه سراغ تصاویر و فیلم ها بروید. حتی از طریق شبکه های اجتماعی با مردم بومی آن مناطق صحبت بکنید و از افسانه های شان بپرسید. کافی هست بپرسید که در آن منطقه یا شهر بچه ها را از چه چیزهایی می ترسانند که بخوابند. کلی اسم موجودات عجیب غریب برای تان ردیف می کنند که قوه تخیل شما را به کار می اندازد. البته یادداشت برداری دقیق را فراموش نکنید که بدون یادداشت برداری همه چیز بی حاصل هست. شما بارها به...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[roro nei30]

اما برای اینکه بتوانیم از این اسامی به یکسری اسامی جدید خلاقانه برسیم که مناسب فضای رمان ما و ژانر رمان ما باشد باید چند نکته را مد نظر قرار بدهیم.

نکته اول: در داستان های خیالی یا فانتزی نام مکان ها گاهی نمادین هست. مثلا بسته به اینکه مکان شخصیت های خیر باشد یا شر. شخصیت های شرور از سرزمین هایی تاریک و ترسناک می آیند. برای همین نویسندگان اسامی را طوری انتخاب یا خلق می کنند که این وجه نمادین هم در اسامی لحاظ شود. منظور از نماد یعنی اینکه یک کلمه علاوه بر اینکه معنای خودش را دارد یکسری معانی دیگر را هم می رساند. مثلا کوه، علاوه بر اینکه یک مکان هست، نماد پایداری یا استقامت یا ... هم می تواند باشد. یا دریا، می تواند نماد بخشندگی باشد یا در شرایطی وقتی همیشه طوفانی هست نمادی از خشم و مرگ...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[roro nei30]

نکته دوم: اسامی می توانند بیان کننده ویژگی های مهم آدم های رمان باشند. یعنی یک ویژگی اساسی شخصیت را (بیرونی یا درونی) نشان بدهد. مثلا: ادوارد دست قیچی، جک ششلول بند، ریچارد شیردل ، جو دهان پاره. بنابراین هر چه بیشتر به شخصت های رمان خود احاطه داشته باشید و شناخت دقیقی از او پیدا بکنید می توانید اسم مناسب تر و با مسماتری برای او انتخاب بکنید.

 

[roro nei30]

نکته ی سوم: شاید جالب نباشد که بخواهیم از اسامی واقعی به همان شکل بدون تغییر در رمان فانتزی خود استفاده کنیم. با اضافه کردن کلماتی، ترکیب آنها و یا تغییر شکل آنها می توانیم به اسامی اختصاصی خودمان برسیم. مخصوصا در مورد اسامی مکان ها که می خواهیم مربوط به دوره ی یا سرزمینی خیالی باشد. البته در مواردی ممکن است آن اسمی که از افسانه ها یا اساطیر گرفته ایم آنقدر ناشنیده و ناآشنا باشد که نیازی به تغییر آن پیدا نکنیم و یا اینکه آن اسم بار معنایی ویژه ای داشته باشد که با تغییر ساختار آن، معنایی که نیاز داشتیم از دست برود. پس در چنین مواقعی می توانیم بدون تغییر از آنها استفاده کنیم.

 

[roro nei30]

نکته چهارم: برخی از نویسندگان پا را از این فراتر می گذارند و دست به اختراع زبانی تازه و مختص به جهان داستانی خود می زنند. مثلا اسامی شخصیت ها، هیولاها یا رودها یا جنگل ها یا کوه ها با یک پیشوند یا پسوند ثابت ساخته می شوند. یا برخی از شخصیت ها با دستور زبان خاصی حرف می زنند. همه ی اینها به توانایی و مهارت نویسنده بستگی دارد. باید به این نکته توجه بکنیم که در حدود توانایی و تسلطمان قدم برداریم. چون اگر آنهمه مهارت نداشته باشیم نتیجه ی کار برعکس خواهد بود و ظرافت و دقت کافی را نخواهد داشت و باعث خنده مخاطب خواهد شد. بنابراین کاری است سخت و حساس و از عهده هر کسی بر نمی آید و به مهارتی مثال زدنی و اشراف کامل به زبان نیاز دارد.

 

[roro nei30]

مشکلات نویسندگان ایرانی؟

یکی از مشکلاتی که داستان نویس ایرانی با آن مواجه است، نحوه استفاده از اسامی ایرانی در داستان علمی تخیلی است. به دلیل تبلیغات وسیع غرب در معرفی خود به عنوان پدر و صاحب علم و تکنولوژی نوین و ارایه داستانها و فیلمهای علمی تخیلی با شخصیت های غربی، نوشتن یک داستان با شخصیتهای ایرانی و با نامهای فارسی کمی غریب و دور از ذهن به نظر می رسد و نویسنده به ناچار مجبور می شود از اسامی غربی برای شخصیت های داستانی خود استفاده کند.

نکته ای که در اینجا باید به آن توجه داشت این است که چرخه زمان همیشه به کام یک گروه یا تمدن خاص نمی چرخد و همانگونه که تمدن ایرانی اسلامی ما از روزهای اوج خود فاصله گرفته است، دلیلی نداردکه تمدن غرب نیز صدها سال دیگر به همین شکوفایی باشد. از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[roro nei30]

اصول نوشتن داستان علمی تخیلی
برای نوشتن یک داستان علمی تخیلی، ابتدا باید به اصول داستان نویسی آگاه شد. این کار نیز مثل هر کار دیگری نیاز به داشتن ابزار مناسب دارد. ابزار مناسب این کار، آگاهی به رموز نوشتن صحیح و استفاده از قالب مناسب است.

اگر داستان کوتاه را به عنوان قالب انتخاب کرده اید باید بدانید که این قالب دارای سه قسمت مقدمه، اوج و نتیجه گیری است. در یک داستان کوتاه مجال شخصیت پردازی برای نویسنده وجود ندارد و خواننده با قسمتی کوتاه از زندگی اشخاص موجود در داستان آشنا می شود. در این قالب نمی توان چندین موضوع را به راحتی شرح و بسط داد و بهتر است که تنها یک موضوع علمی، و نه بیشتر، برای ارایه به خواننده مد نظر باشد. در این قالب هرچه گره داستانی پیچیده تر و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.