روانشناسی اجتماعی تفکر انتقادی | راه های پرورش تفکر انتقادی

[EUROS]

تفکر انتقادی نوعی مهارت است که بهره مندی از آن باعث پیشرفت در زندگی اجتماعی و فردی هر انسانی می‌شود. در واقع تفکر انتقادی توانایی انسان در اندیشیدن به صورت مستقل و منعطف است. این نوع تفکر برخلاف اسمش به معنای انتقاد و یا عیب جویی نیست. کسانی که تفکر انتقادی (critical thinking) را در خود پرورش می‌دهند به افراد موفقی تبدیل خواهند شد. جامعه‌ای که از این افراد برخوردار باشد نیز به پیشرفت و توسعه دست خواهد یافت. تفکر انتقادی شامل مهارت‌ها و تکنیک‌هایی است که در صورت آگاهی و پرورش‌شان می توانید در برابر مسائل گوناگون با دید تفکر انتقادی بنگرید. در ادامه به بررسی اهمیت تفکر انتقادی و راه‌های پرورش آن می‌پردازیم.

 

[EUROS]

تفکر انتقادی​

تفکر انتقادی یا تفکر سنجشگرانه به توانایی و مهارت تفکر مستقل، روشن و منطقی گفته می‌شود. با تفکر انتقادی می‌توانید صحت و واقعیت موضوعات را ارزیابی و آزمایش کنید. این نوع تفکر در استدلال‌ها نقش مهمی دارد؛ باعث کسب دانش، بهبود نظریه‌ها و استدلال‌های قوی شده و همچنین برای ارتقا نهادهای اجتماعی نیز استفاده می‌شود. این نوع تفکر، ذهن شما را برای بررسی مسائل روزمره و تصمیم گیری‌های درست تقویت می‌کند. البته تفکر سنجشگرانه به صورت استعداد بالقوه در آدمی وجود ندارد بلکه باید آن را در خود پرورش دهید و برای کسب آن به تمرین نیاز دارید.


مهم ترین کارکرد تفکر انتقادی این است که به شما کمک می‌کند تا بر پایه یک فرض غلط حرکت نکنید. عدم بهره مندی از این مهارت باعث...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[EUROS]

ابعاد مختلف تفکر انتقادی​

تفکر انتقادی ابعاد مختلفی دارد که عبارتند از:

1. تجزیه و تحلیل اطلاعات و موضوعات​

همانطور که گفتیم تفکر انتقادی مهارت بررسی و ارزیابی داده‌ها و اطلاعاتی است که قصد دارید آن‌ها را برای جلب نظر دیگران ارائه دهید. این اطلاعات می‌توانند وجود یک مشکل، مجموعه‌ای از داده‌ها و یا نوشته یک متن باشند. افرادی که این مهارت را در خود پرورش داده‌اند، می‌توانند تمام اطلاعاتی که وارد مغزشان می‌شود را تجزیه و تحلیل کرده و کاربرد و معنای آن را درک کنند.

 

[EUROS]

. خلاقیت و دید روشنفکرانه​

تفکر سنجشگرانه معمولا با خلاقیت همراه است. پیدا کردن چهارچوب‌های رفتاری مختلف برای یک موضوع خاص یا ارائه راه حل‌های جدید برای بررسی مسائل، نوعی تفکر سنجشگرانه است. برای اینکه بتوانید ادعا کنید که شما دارای تفکر انتقادی هستید، باید نگاه روشنفکرانه‌ای در رفتار و اعمال خود داشته باشید؛ چرا که بخش جدا نشدنی از تفکر انتقادی کنار گذاشتن هر نوع پیش فرض و یا قضاوت در مورد اطلاعات است. پس برای داشتن این مهارت باید هر گونه تعصب و جانبداری در تجزیه و تحلیل داده‌ها و ارائه ایده‌ها را کنار بگذارید.

 

[EUROS]

3. تفکر انتقادی | مهارت حل مسئله​

توانایی حل مسئله یکی دیگر از اساسی ترین ابعاد تفکر انتقادی است که مجموعه‌ای از تحلیل مسئله، ارائه راه حل، پیاده سازی آن و در نهایت ارزیابی طرح نهایی را در برمی‌گیرد. برای پیشش بردن فرآیند تفکر انتقادی به صورت موثر، لازم است تا در مرحلۀ آخر راه حل خود را ارائه دهید و خودتان تولید کننده یک ایده یا راه جدید برای حل مشکل باشید.

 

[EUROS]

4. ارتباط برقرار کردن​

یکی از جنبه‌های تفکر انتقادی ارتباطات است. شاید بخواهید در موارد بسیاری اطلاعات و داده‌های خود را با دیگران (مثلا با کارفرمایان و یا همکاران، دوستان، هم کلاسی‌ها و خانواده) به اشتراک بگذارید؛ باید با آن‌ها ارتباط برقرار کنید تا مفاهیم را انتقال دهید. در نهایت برای کارکرد بهتر تفکر انتقادی و به دنبال آن برای حل مشکلات نیاز به برقراری ارتباط سازنده به دیگران دارید

 

[EUROS]

چگونه مهارت تفکر انتقادی را در خود پرورش دهیم؟​

برای پرورش تفکر انتقادی راهکارهای موثری وجود دارد که عبارتند از:

1. سوال بپرسید​

در مورد موضوعات مختلف ذهنتان سوال‌های اساسی بپرسید. ممکن است در هنگام مواجه با یک مساله خاص، تفسیر پیچیده‌ای از مشکل دریافت کنید، دچار سردرگمی شوید و سوال‌های پیچیده تری برایتان به وجود بیاید. سوال‌های اساسی و اولیه را فراموش نکنید و ذهنتان را به پرسش سوال‌های اساسی مربوط به موضوع تمرین دهید. سعی کنید سر هر مسئله‌ای در مورد جنبه‌های مختلف آن در ذهن خود سوال بپرسید. در این صورت ذهنتان به سوال پرسیدن عادت کرده و علاوه بر آن به صورت ناخوداگاه به دنبال پاسخ آن می‌گردد.

 

[EUROS]

2. در مورد فرضیه ها و باورهایتان تجدید نظر کنید​

نکته‌ای که در تقویت مهارت تفکر انتقادی اهمیت دارد، زیر سوال بردن فرضیه‌های اساسی است. همۀ انسان‌ها نسبت به مسائل گوناگون عقاید و باورهایی دارند. در واقع این شیوۀ ذهن برای پردازش اطلاعات است تا بتواند بر اساس آن عقاید تصمیم بگیرد. اما مغز انسان در بسیاری از موارد دچار خطا و اشتباه می‌شود. پس دید خود را گسترش دهید و در مورد باورهایتان بیشتر فکر کنید. آن‌ها را زیر سوال ببرید و از خود بپرسید که اگر تمام باورهایتان درست و حقیقی نباشند چه می‌شود؟

 

[EUROS]

3. با انسان های موفق و باهوش در ارتباط باشید​

برای افزایش مهارت تفکر انتقادی از انسان‌هایی که این مهارت را دارند، یاد بگیرید. هیچ چیز به اندازۀ یادگیری از دوستان موثر نیست. پس دوستان خود را با احتیاط انتخاب کنید و بیشتر با افراد موفق و باهوش ارتباط داشته باشید. می‌توانید از تجربیات و ماجراهای آنان با خبر شوید و آن‌ها را در ذهن خود تحلیل کنید. افراد باهوش معمولا نظرات هوشمندانه و راه حل‌های موثری بلدند. دوستان شما خواه ناخواه تاثیرات زیادی بر شما به جا می‌گذارند.

 

[EUROS]

4. با تفکر انتقادی از زوایای گوناگون به قضایا فکر کنید​

سعی کنید در مواجه با مسائل گوناگون جای علت و معلول را عوض کنید و از نگاه دیگری قضایا را در نظر بگیرید. در این مورد می‌توان مسئلۀ معروف مرغ و تخم مرغ را در نظر گرفت. این موضوع نمونه‌ای از وارونه فکر کردن است. (مرغ تخم می‌گذارد، پس ابتدا مرغ وجود داشته است اما خود مرغ چگونه به وجود آمده؟ از تخم مرغ؟ پس اول تخم مرغ به وجود آمده؟) در مورد مسائل مختلف این مثال را در نظر داشته باشید؛ هر چیزی می‌تواند هم علت و هم معلول باشد.


پس اندیشیدن به مسائل از زوایای مختلف آن‌ها می‌تواند شما را در زمینۀ تقویت مهارت تفکر انتقادی یاری دهد.