تفسیر شعر شرح و تفسیر غزل شماره 2 دیوان حافظ شیرازی

[سَنا]

شاعر : شمس الدین محمد حافظ شیرازی​

کتاب : دیوان اشعار​

قالب شعر : غزل​

آدرس شعر : دیوان اشعار حافظ شیرازی غزل شماره 2​

 

[سَنا]

صلاح کار کجا و من خراب کجا / ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا​

دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس / کجاست دیر مغان و ش*ر..اب ناب کجا​

چه نسبت است به رندی صلاح و تقوی را / سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا​

ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد / چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا​

چو کحل بینش ما خاک آستان شماست / کجا رویم بفرما از این جناب کجا​

مبین سیب زنخدان که چاه در راه است / کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا​

بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال / خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا​

قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست / قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

صلاح کار کجا و من خراب کجا/ ببین تفاوت ره از کجاست تا به کجا​

یار به فکر آرایش و اصلاح خود است ام من به فکر باده نوشی و مستی . هیچ مناسبتی بین من و یار نیست . مصراع دوم همین معنی را تایید می کند و می گوید : بین طریق عشق و طریق زهد تنافی وجود دارد .

صلاح کار = عمل صالح و نیک
خراب = سرخوش و م**س.ت

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

دلم از صومعه بگرفت و خرقه سالوس / کجاست دیر مغان و ش*ر..اب ناب کجا​

دلم از صومعه و از خرقه ریا زده شد یعنی از هر دو این ها بیزارم . کجاست دیر مغان ؟ یعنی میخانه و ش*ر..اب خالص و صاف کجاست . یعنی این که از زرق و ریا بیزارم و از ظاهر سازی نفرت دارم . سلوک طریق عشق و رندی را می خواهم .

صومعه = در اصل عبادتگاه نصارا بوده ولی بعدها مطلقاََ به عبادتگاه اطلاق شد
دلم بگرفت = متنفرم و بیزارم
خرقه سالوس = خرقه ریا
ناب = خالص و صافی

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

چه نسبت است به رندی صلاح و تقوی را / سماع وعظ کجا نغمه رباب کجا​

این بیت مضمون بیت اول را تایید می کند و می گوید : چه مناسبت دارد باده نوشی با صلاح و تقوی . استماع وعظ کجا و شنیدن ساز کجا . چون این دو با هم سازگار نیستند.

 

[سَنا]

ز روی دوست دل دشمنان چه دریابد / چراغ مرده کجا شمع آفتاب کجا​

از روی دوست ، خاطر دشمنان چه دریابد یعنی دشمنان از روی دوست نور و صفا کسب نمی کنند . مصراع دوم را مثل قرار داده و می فرماید : آتش خاموش شمع کجا و شمع آفتاب کجا . یعنی همانطور که شمع خاموش از خورشید نور و ضیا کسب نمی کند . دل افسرده دشمنان هم از روی جانان کسب نور و ضیا نکند .

دریابد = فهمیدن ، یابیدن و یافتن مطلقاََ به معنای پیدا کردن است ولی اگر به اول هر یک از آنها ، پیشوند «در» اضافه گردد . معنای فهمیدن می دهند
چراغ = آتش پاره ای که در فتیله شمع می سوزد و لفظ مرده اگر در مورد آتش بکار...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

چو کحل بینش ما خاک آستان شماست / کجا رویم بفرما از این جناب کجا​

چون خاک آستان شما سُرمه چشم ما است . بفرمایید که از این پیشگاه کجا رویم . یعنی تا چشم باز کردیم این پیشگاه را دیدیم و تا روز مرگ هم ملازم همین درگاهیم و غیر از این جا به جای دیگر نمی رویم .

کحل = سُرمه
بینش = دیدن و بصر
آستان = درگاه

 

[سَنا]

مبین سیب زنخدان که چاه در راه است/ کجا همی روی ای دل بدین شتاب کجا​

ای دل به سیب زنخدان جانان فریفته مشو که آن در سر راهش چاهی است . خطاب به دل گوید : ای دل با این عجله کجا می روی . شتاب مکن و با تمکین و تأمل برو که به چاه نیفتی والّا زندانی ابد می شوی . چون زنجیرهای زلف جانان زندان و حبس خانه دل هاست . هر کس که گرفتار شد دیگر خلاصی ندارد پس اگر می خواهی گرفتار نشوی و اسیر عشق جانان نگردی به آن چیزها التفات و توجه نداشته باش .

سیب زنخدان = زقن را گویند ، گودی در چانه که شعرا آن را به سیب و به ، تشبیه کرده اند
چاه = در اینجا به معنای چاه عمیق واقعی نیست

 

[سَنا]

بشد که یاد خوشش باد روزگار وصال / خود آن کرشمه کجا رفت و آن عتاب کجا​

روزگار وصال رفت . ذکرش به خیر باد . آن حرکات موزون و آن شیوه های مقبول و مطبوع جانان کجا رفت و آن عتاب های محبوبانه آن زمان چطور شد .

بشد = رفت
یاد = ذکر و به خاطر آوردن
کرشمه = حرکات موزونی که از چشم و ابرو صادر مشود ، ناز و عشوه
عتاب = سرزنش

 

[سَنا]

قرار و خواب ز حافظ طمع مدار ای دوست / قرار چیست صبوری کدام و خواب کجا​

ای جانان از حافظ طمع و توقع قرار و صبر و خواب نداشته باش . قرار چیست و خواب کدام است و صبر کجاست ؟ مراد این است که خواب و آرامش در مقام صبر است . در مقام عشق این ها مفهومی ندارد . یعنی عاشق از این ها برکنار است .

طمع مدار = آرزو مکن