تفسیر شعر شرح و تفسیر غزل شماره 6 دیوان حافظ شیرازی

[سَنا]

"به نام الله"​

​

شاعر : شمس الدین محمد حافظ شیرازی​

کتاب : دیوان اشعار​

قالب شعر : غزل​

آدرس شعر : دیوان اشعار حافظ شیرازی غزل شماره 6​

 

[سَنا]

به ملازمان سلطان که رساند این دعا را / که به شکر پادشاهی ز نظر مران گدا را​

ز رقیب دیو سیرت به خدای خود پناهم / مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را​

مژه سیاهت ار کرد به خون ما اشارت / ز فریب او بیندیش و غلط مکنم نگارا​

دل عالمی بسوزی چو عذار بر فروزی / تو از این چه سود دازی که نمیکنی مدارا​

همه شب در این امیدم که نسیمِ صبحگاهی / به پیامِ آشنایان بنوازد آشنا را​

چه قیامت است جانا که به عاشقان نمودی / دل و جان فدای رویت بنما عذارِ ما را​

به خدا که جرعه ای ده تو به حافظِ سحرخیز / که دعای صبحگاهی اثری کند شما را​

 

[سَنا]

به ملازمان سلطان که رساند این دعا را / که به شکر پادشاهی ز نظر مران گدا را​

به مصاحبان جانان این تقاضا و تمنا را چه کسی می رساند که به شکرانه سلطنت یعنی شکرانه زیبایی ، عاشق مسکینی چون مرا از نظر دور مدار .

*مراد از «که» در مصراع اول اسم است به معنی چه کسی و «که» در مصراع دوم حرف بیان است .
*مراد از «سلطان» جانان است و مراد از «ملازمان» مصاحبان می باشد . کلمه «دعا» مدعا و مطلوب را می رساند

 

[سَنا]

ز رقیب دیو سیرت به خدای خود پناهم / مگر آن شهاب ثاقب مددی دهد خدا را​

از رقیب دیو سیرت یعنی رقیبی که خوی شیطانی دارد به سرور و آقای خود پناه می برم یعنی به جانان خود پناهنده می شوم . شاید که آن شهاب ثاقب یعنی جانان ، کمکی به من بنماید و محض رضای خدا با شراره های خود ، رقیب را بسوزاند و محو نماید .

دیو = شیطان .
سیرت = خُلق و خوی .
پناهم = التجا می برم .
مگر = شاید .
شهاب = آتش پاره ای مشتعل است از کرۀ نار که در نزدیکی فلک قرار دارد بعضی افراد از روی بی اطلاعی شهاب را ستاره تصور کرده اند و گویند ستاره ای افتاد .
ثاقب = مشتعل و سوزان که شهاب ثاقب به...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

مژه سیاهت ار کرد به خون ما اشارت / ز فریب او بیندیش و غلط مکن نگارا​

اگر مژگان سیاهت به ریختن خون ما اشاره کرد . مواظب گول و فریب او باش و کار غلط مکن ای نگار . یعنی اگر مژگان سیاهت برای ریختن خون ما ، مکر و حیله بکار برده و فریبت داد. گول او را مخور و از فریبش غافل مشو ، چه اگر ما را بکشی بعد از کشتن ما پشیمان می شوی زیرا عاشقی چون ما دیگر پیدا نمی کنی .

 

[سَنا]

دل عالمی بسوزی چو عذار برفروزی / تو از این چه سود داری که نمیکنی مدارا​

دل عشاق بسیاری را می سوزانی وقتی گونه های خود را می افروزی . یعنی وقتی سرخ می شوی نمی دانم از این کار چه فایده می بری که مدارا نمی کنی . حاصل اینکه از زیبا ساختن خود و از سوزاندن دل عشاق چه سود و چه نفعی به تو می رسد که با آنان مدارا نمی کنی و هر کدام را به خدمت نمی گماری .

عذار = اکثر شعرا آن را به معنای رخ بکار می برند و کلمه برفروزی قرینه است برای همین معنا . چون سرخ شدن در رخ است

 

[سَنا]

همه شب در این امیدم که نسیمِ صبحگاهی / به پیامِ آشنایان بنوازد آشنا را​

تمامی شب را به این امید می گذرانم که نسیمِ صبح از آشنایی برایم پیامِ محبت بیاورد تا مایه نوازش و تسلای خاطرم گردد .

 

[سَنا]

چه قیامت است جانا که به عاشقان نمودی / دل و جان فدای رویت بنما عذارِ ما را​

هولِ دشوار رستاخیز را با هجران خود در دل های مهرورزان پدید آوردی ، جان و دل فدای رخسار تو باد . روی نهان مکن .

نمودی = نمودار مکن

 

[سَنا]

به خدا که جرعه ای ده تو به حافظ سحرخیز / که دعای صبحگاهی اثری کند شما را​

برای خاطر خدا به حافظ سحرخیز از باده وصل ات و یا از باده حُسن ات جرعه ای بده تا دعایی که هنگام صبح می کند برای شما اثری داشته باشد . زیرا برای مستجاب شدن دعاها ، وقت سحر اشرف اوقات است .