تفسیر شعر شرح و تفسیر غزل شماره 8 دیوان حافظ شیرازی

[سَنا]

"به نام خداوند شعر و سخن
نخستین سخن در همه انجمن"

​

شاعر : شمس الدین محمد حافظ شیرازی​

کتاب : دیوان اشعار​

قالب شعر : غزل​

آدرس شعر : دیوان اشعار حافظ شیرازی غزل شماره 8​

 

[سَنا]

ساقیا برخیز و در ده جام را / خاک بر سر کن غم ایام را​

ساغر می در کفم نه تا ز بر / بر کشم این دلق ارزق فام را​

گرچه بد نامی است نزد عاقلان / ما نمی خواهیم ننگ و نام را​

باده در ده چند از این باد غرور / خاک بر سر نفس نافرجام را​

دود آه سینه نالان من / سوخت این افسردگان خام را​

محرم راز دل شیدای خود / کس نمی بینم ز خاص و عام را​

با دلارامی مرا خاطر خوشست / کز دلم یکباره برد آرام را​

ننگرد دیگر به سرو اندر چمن / هر که دید آن سرو سیم اندام را​

صبر کن حافظ به سختی روز و شب / عاقبت روزی بیابی کام را​

 

[سَنا]

ساقیا برخیز و در ده جام را / خاک بر سر کن غم ایام را​

ای ساقی برخیز و جام می را بدستم ده و خاک بر سرِ ایام کن . یعنی باده بنوشیم و م**س.ت شویم و غم ایام را چنان فراموش کنیم که انگار زیر خاک مدفون است

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

ساغر می بر کفم نه تا ز بر / برکشم این دلق ارزق فام را​

ای ساقی ، ساغر می را بر کفم نِه . یعنی به دستم ده تا این خرقۀ ازرق یعنی کبود رنگ را از تن بیرون آورم . یعنی م**س.ت شوم و خرقه را چاک زنم و از تن به درآرم و دور اندازم . این بیت تعریض است به شیخ حسن ازرق پوش و پیروانش . چه این گروه همگی جامۀ کبود رنگ پوشند.

ساغر = قدح
زِ بَر = از تنم
دلق = خرقه
ازرق فام = کبود رنگ

*ازرق پوشان خلفاء و مریدان حسن ازرق پوش است . این ازرق پوشان همگی از صوفیان خلوتی اند و به مناسبت لباس کبود رنگی که به تن می کردند به این اسم مشهور شده اند . این فرقه از صوفیه با اصحاب پیرِ گلرنگ...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

گرچه بدنامی است نزد عاقلان / ما نمی خواهیم ننگ و نام را​

ای ساقی ، اگر چه باده نوشیدن و م**س.ت گشتن و جامه چاک زدن و بیرون انداختن آن نزد عاقلان بدنامی است اما ما مقید نام و ناموس و ننگ و عار نیستیم . زیرا ما مریدان رِندِ مخموریم

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[سَنا]

باده در ده چند از این باد غرور / خاک بر سر نفس نافرجام را​

ای ساقی ، باده بده تاکی از این بادِ غرور یعنی با غرور ، عُمر ضایع کردن تا کی . خاک بر نَفسِ بدفرجام یعنی نفسی که هرگز اصلاح پذیر نبوده و نیست . یعنی غیر از باده نوشی ، تابع مقتضیات نفس بودن ، تضییع عمر است

 

[سَنا]

دود آه سینه نالان من / سوخت این افسردگان خام را​

دود آه سینۀ سوزان من این افسردگان بی تجربه را سوزاند،یعنی این ازرق پوشان را

افسردگان خام = تعبیری است از اشخاص ناقابل زیرا این دو نوع صفت در هر شیی مذموم است علی الخصوص در انسان

 

[سَنا]

محرم راز دل شبهای خود / کس نمی بینم ز خاص و عام را​

از خاص و عام کسی را محرمِ رازِ دلِ دیوانه خود نمی بینم . یعنی در تمام عالم یک همراز پیدا نمی شود که آدمی اسرار دل خود را برایش فاش نماید تا که اندکی بارِ غمِ دل تخفیف یابد


*مَثَلِ مشهوری می گوید : « اگر نگویم می میرم و اگر بگویم اسرار فاش می شود »

 

[سَنا]

با دلارامی مرا خاطر خوشست / کز دلم یکباره برد آرام من​

دلم با دلآرامی خوش است، با دلآرامی که یکباره قرار و راحت را از من سلب نمود

دلآرام = باعث آرامش دل ، مراد از دلآرام در اینجا ممکن است جانانِ خواجه باشد و شاید اشاره است به شیخ محمود که مرید خواجه بود

 

[سَنا]

ننگرد دیگر به سرو اندر چمن / هر که دید آن سرو سیم اندام را​

هرگز در چمن به سرو ننگرد هر که آن سرو و سیم اندام را دید . یعنی کسی که زیبای بشری را ببیند . هرگز یک بار دیگر به زیبای ناتراشیده نظر نمی کند

سیم اندام = دارای اندام نقره ای که مراد شکل و سیما است