متفرقه معرفی دستگاه ماهور دستگاه موسیقی سنتی و گوشه هایش

[SETAREH LOTFI]

گوشه دلکش
گوشه دلکش نوعی آواز است که با ساختار ملودی که در خویش دارد حالتی دلکش و دل انگیز در فرد ایجاد می کند به همین سبب بدین نام خوانده می شود. در این موسیقی کاملأ گام ماهور عوض می شود و از ماهور به شور می رود و درجه ششم آن ربع پرده تغییر می کند . محل نت شاهد روی درجه پنچم گام ماهور است و گسترش ملودی تا درجه ششم است.

 

[SETAREH LOTFI]

گوشه خاوران
نام یکی از توابع استان خراسان در نزدیکی مشهد خاوران است. خاوران مشرق زمین است و جایی است که خورشید از آنجا طلوع می کند. فضای ملودی این گوشه در گام نوا هم قابل اجراست و به سرودهای زردشتی شبیه است. محل نت شاهد این گوشه درجه پنجم گام ماهور است و ملودی تا درجه هفتم گام بالا می رود.

 

[SETAREH LOTFI]

گوشه صوفی نامه
خواندن ملودی ساقی نامه در آواز اصفهان و شوشتری به صوفی نامه معروف است ملودی شکسته را به بیات اصفهان و شوشتری تبدیل می کنیم و درجه پنجم گام ماهور (شاهد شکسته) قرار داده ، تغییر مقام از گام بزرگ به کوچک است.

گوشه گشایش
دست گاه ماهور از طریق این گوشه باز می شود و به گوشه های دیگر راه پیدا می کند. هر گاه روی درجه دوم گام ماهور توقف کنیم گوشه دیگری را به نام گشایش آغاز می کنیم و در آن ملودی از حالت درآمد ماهور درمی آید.

گوشه ای در مکتب اصفهان به نام راست وجود دارد که از لحاظ ملودی به گوشه گشایش شبیه است. این گوشه بسیار حزن انگیز در آوازهای دیگری ایرانی مثلأ در آواز دشتی و اصفهان با نام های دیگری (جامه درآن ) ثبت شده است . نت شاهد این آواز روی ذرجه چهارم گام ماهور بوده و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[SETAREH LOTFI]

گوشه حصار ماهور
در دستگاه چهار گاه گوشه ای به نام حصار وجود دارد. این گوشه در دستگاه ماهور با حصار در دستگاه چهار گاه شبیه است و به علت شباهت قرار گیری روی درجه ای از گام ماهور به صورتی که ملودی حصار در گام چهار دارا می باشد این ملودی در بیشتر اوقات در هنگام فرود به ماهور استفاده می شود و در پایان اشاره ای به درجه ششم کرده و دوباره به تونیک بر می گردد نت شاهد روی درجه چهارم گام ماهور و گستره ملودی تا درجه ششم گام ماهور است.

این گوشه در بعضی از ردیفها مانند ردیف حسین خان هنگ آفرین با نام ابول آمده است و به آن پس ماهور هم می گویند به این خاطر که گوش شنوده تشنه نت های اولیه گام در این ملودی است.

 

[SETAREH LOTFI]

نام گوشه ماهور صغیر
در موسیقی ایرانی در گوشه های ما اصطلاحات صغیر و کبیر مانند نوروز بزرگ و کوچک و زنگوله صغیر و کبیر و... وجود دارد . هرگاه درآمد ماهور در دانگ اول شروع می شد به آن ماهور صغیر و هرگاه از دانگ دوم شروع و به دانگ اول می رفتند ماهورکبیر می گفتند.

نام گوشه نیشابورک
در کتب قدیم اسم شهری به نام نیوشاپور به معنای شاپور پهلوان آمده که بعد ها به نیشابوردر آمده است . برای احداث این شهر به وسیله موزیکر های آن زمان قطعاتی اجرا می شده که امروزه ما آن را گوشه نیشابورک می خوانیم.

این گوشه در دستگاه ماهور و نوا و آوازهای بیات ترک و افشاری اجرا میشود . در هر گام از اجرای نیشابورک ملودی آن باید به یک نت بالاتر از نت شاهد و فرودی روی نت شاهد آن داشته باشد. در آواز های مختلف نت های...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[SETAREH LOTFI]

گوشه کشته مرده
هرگاه ملودی صوفی نامه را در سگاه خوانده شود به آن کشته مرده می گویند. برای خواندن گوشه کشته مرده که کاری دشوار است باید از صوفی نامه به سه گاه رفته و دوباره باز گردیم به این طریق که ابتدا ساقی نامه را از تونیک ماهور آغاز و سپس به صوفی نامه می رویم و از طریق گوشه شکسته نت آن را شاهد قرار داده و در اینجا نت شاهد شکسسته همان شاهد سه گاه می باشد و می توان براحتی وارد سه گاه شد پس از سه گاه به مویه رفته و از آنجا به مخالف سه گاه وارد می شویم و چون نت شاهد مخالف سه گاه همان نت شاهد ماهور است دوباره می توان به ساقی نامه برگشت.

گوشه عراق
آواز عراق بسیار مهیج و با عظمت است و از این گوشه می توان به سایر دستگاه های ایرانی راه یافت. عراق به نام قدیمی آراک و یا ایراک بخشی از مناطق...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[SETAREH LOTFI]

گوشه حزین
گوشه حزین آنطور که از اسمش پیداست موسیقی غم انگیزوسوزناک است که در پرده های مختلف از دستگاهها نواخته ویا خوانده می شود. به عنوان مثال در اجرای گوشه حزین در پرده بیات محل شاهد نت درجه هشتم گام ماهور و گستره ملودی تا درجه نهم گام ماهور است. در اجرای گوشه حزین در پرده عراق نت شاهد آن منطبق با شاهد عراق است و روند ملودی تا درجه نهم می رود.

محیر
این گوشه را در پرده عراق می خوانند و معنای کلمه محیر ، حیرت انگیز است. محل نت شاهد روی درجه هشتم گام ماهور است و گستره ملودی تا درجه نهم گام می باشد. چنانچه در نمناک می خوانید ملودی از چند نت قبل از شاهد عراق است و به شکل تحریر های پلکانی سه تایی ملودی خود را بر روی شاهد عراق سوار می کند.



گوشه سروش
اجرای این گوشه را می توان زمینه ای...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.