متفرقه ویروس چیست؟ — به زبان ساده

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ویروس یک واحد ژنتیکی عفونی است و از میان تمام انواع باکتری‌ها، ساختمانی کوچک‌تر دارد. ویژگی‌های «ویروس‌ها» (Viruses)، آن‌ها را در مرز بین موجود زنده و غیر زنده قرار می‌دهد. ویروس‌ها به طور معمول هر دو سلول‌های یوکاریوت‌ها (مانند حیوانات ، حشرات و گیاهان) و پروکاریوت‌ها (مانند باکتری ها) را آلوده می‌کنند. ماده ژنتیکی ویروس‌ها درون یک پروتئین محافظ جای دارد، همین پوشش محافظ ویروس‌ها را از پریون‌ها (عوامل عفونی که تنها از پروتئین ساخته شده‌اند) و ویروئیدها (عوامل عفونی که نوکلئوتیدهایی از جنس RNA بدون پوشش پروتئینی هستند) متمایز می‌کنند.


ویروس‌ها انگل‌های داخل سلولی هستند، به این معنی که آن‌ها فقط با ورود به سلول میزبان و استفاده از ظرفیت‌ها و امکانات...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ویروس‌ها به طور گسترده در سراسر زمین مانند اقیانوس‌ها، رودخانه‌ها، چشمه‌های آب گرم و در اعماق زیر زمین پراکنده شده‌اند.

منشا ژن‌های ویروسی، مانند ژن syncytin در ژن‌های پستانداران است، این ژن نقش محوری در تشکیل جفت در پروسه بارداری دارد، ژن syncytin در ژنوم بسیاری از ارگانیسم‌ها یافت می‌شود، این امر نشان می‌دهد که ویروس‌ها ممکن است، یکی از منابع تنوع ژنتیکی در دوره تکامل بوده‌اند.

به طور کلی ویروس‌ها موجودات غیر زنده محسوب می‌شوند، زیرا همه معیارهای تعریف معمول و مورد قبول زندگی در آن‌ها دیده نمی‌شود. از میان این معیارها می‌توان به این موارد اشاره کرد که ویروس‌ها غشای سلولی ندارند و به خودی خود نمی‌توانند غشا بسازند یا حتی متابولیسم انجام دهند. پاسخ قطعی به این سوال که آیا ویروس‌ها...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ساختار ویروس‌​

یک ذره ویروسی کامل به نام «ویرون» (Virion) شناخته می‌شود. ویرون‌ها کمی بیشتر از یک انتقال دهنده ژن‌ هستند، به طوری که دارای حداقل میزان نوکلئیک اسید بوده که توسط یک پوشش پروتئینی به نام «کپسید» (Capsid) پوشیده شده است.

کپسید از پروتئینی ایجاد شده که توسط ژنوم ویروس کدگذاری می‌شود و ممکن است ساختار کروی یا مارپیچ داشته باشد. این پروتئین‌ها همراه با اسیدهای نوکلئیک ساختارهایی به نام «نوکلئوپروتئین‌ها» (Nucleoproteins) را می‌سازند. ترکیب نوکلئوپروتئین‌ها و اسیدهای نوکلئیک ساختارهایی را ایجاد می‌کنند که به عنوان «نوکلئوکپسید» (Nucleocapsid) شناخته می‌شوند.

[IMG alt="ساختمان...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

اندازه ژنوم یا به اصطلاح وزن نوکلئوتیدها در بین گونه‌های مختلف می‌تواند متفاوت باشد. کوچک‌ترین ژنوم که تنها ۴ پروتئین را کد می‌کند، وزنی برابر یا ۱۰6 دالتون دارد. در حالی که بزرگ‌ترین ژنوم ویروسی ۱۰۸ دالتون وزن داشته و بالغ بر ۱۰۰ پروتئین را کد می‌کند. برخی از ویروس‌ها نوکلئوتیدهای غیر طبیعی دارند. به عنوان مثال، این ویروس‌ها درون ژنوم خود به جای نوکلئوتید سیتوزین، هیدروکسی متیل سیتوزین دارند.

در ویروس‌هایی که دارای رشته‌های RNA هستند، این رشته‌ها به عنوان رشته مثبت (Plus Strand) یا رشته منفی (Minus Strand) شناخته می‌شوند. رشته مثبت RNA ویروسی با رشته mRNA یکسان است و می‌تواند بلافاصله توسط سلول میزبان به پروتئین ترجمه شود. رشته منفی RNA ویروسی، مکمل رشته mRNA است و بنابراین باید ابتدا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ریخت شناسی یا مورفولوژی​

به طور کلی ویروس‌ها از نظر شکل به ۴ دسته تقسیم می‌شوند. در هر چهار نوع یک کپسید وجود دارد که می‌تواند مارپیچ، بیست وجهی و یا ترکیبی از هر دو آن‌ها باشد. واحدهای پروتئین‌هایی که توسط ژنوم ویروسی کد می‌شوند، «پروتومر» ( Protomers) نام دارند و در کنار هم تجمع یافته و کپسیدها را شکل می‌دهند. تعداد کمی از ویروس‌ها کدهای پروتئین‌هایی که کپسید را می‌سازند، دارند اما این پروتئین‌ها به خودی خود نمی‌توانند با هم به شکل مجموعه‌ای، کپسید را بسازند.

ویروس‌های مارپیچی (Helical Viruses)​

کپسیدهای مارپیچی یک نوع پروتومر محوری ایجاد می‌کنند که حول دایره مرکزی می‌چرخد و توسط لوله‌هایی که مانند پلکان مارپیچ هستند، احاطه می‌شود. این...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ویروس‌های بیست وجهی (Lcosahedral Viruses)​

کپسیدهای بیست وجهی متقارن ظاهری کروی از ویروس‌ها را در بزرگ‌ نمایی کم نشان می‌دهند. این کپسیدها از کپسومرهای آرایش یافته در یک الگوی هندسی منظم تشکیل شده‌اند که مانند توپ فوتبال هستند با این که آن‌ها دقیقا کروی نیستند.

کپسومرها ساختارهای حلقه مانندی هستند که از ۵ یا ۶ کپی از پروتومرها ساخته شده‌اند. این ساختارها از طریق پیوندهای غیر کووالانسی، اسید نوکلئیک هسته را احاطه می‌کنند.

تعداد پروتئین‌های لازم برای تشکیل کپسید ویروس‌های کروی با عبارت عدد T نمایش داده می‌شود که براساس فرمول «60×T» تعداد پروتئین‌ها بدست می‌آید. در مورد ویروس هپاتیت B عدد T برابر با ۴ است، بنابراین پروتئین‌های لازم برای تشکیل کپسید آن برابر با...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ویروس‌های پوشش دار (Enveloped Viruses)​

علاوه بر کپسید برخی از ویروس‌ها می‌توانند غشای پلاسمایی تغییر یافته‌ای از سلول میزبان آلوده شده را در اطراف خود به عنوان غشای محافظ قرار دهند. این غشا دارای یک لایه لیپید بیرونی است که «پاکت ویروسی» (Viral Envelope) نام دارد.



این غشای خارجی با پروتئین‌هایی پوشیده شده که بوسیله ژنوم ویروسی و ژنوم میزبان کد می‌شوند. در حالی که لیپید غشایی و تمام کربوهیدرات‌های موجود در آن از سلول‌ میزبان تهیه شده‌اند. پاکت ویروسی فوایدی برای ویرون دارای پاکت نسبت به ویرون بدون پاکت دارد به عنوان مثال، پاکت ویروسی، از ویرون در برابر آنزیم‌ها و ترکیبات شیمیایی محافظت می‌کند.



پروتئین‌هایی که روی پاکت ویروسی قرار دارند شامل...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ویروس‌های پیچیده​

«ویروس‌های پیچیده» (Complex ‌Viruses)، کپسیدی دارند که نه کاملا مارپیچ و نه کاملا بیست وجهی است، بلکه ممکن است دارای ساختارهای اضافه‌ای مانند دم‌های پروتئینی یا کمپلکس‌های دیواره خارجی باشند. باکتریوفاژها ساختمان پیچیده دارند که شامل یک سر بیست وجهی است که به یک دم مارپیچی توسط یک پروتئین طوقی و یک صفحه پایه‌ای شش ضلعی همراه با فیبرهای پروتئین‌های دمی که از آن بیرون زده‌اند، متصل شده است.

شکل ۵: ساختمان باکتریوفاژ
«ویروس آبله» (Poxviruses) ویروس بزرگ و پیچیده‌ای است که یک ساختار ظاهری غیر عادی دارد. ژنوم ویروسی آن همراه با پروتئین‌های آن درون یک...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

اندازه ویروس​

ویروس‌هایی که تاکنون مورد مطالعه قرار گرفته‌اند، قطرهایی بین 10 تا 400 نانومتر دارند. برای که بتوانید تصور کنید اندازه آن‌ها چقدر است، یک ویروس با اندازه متوسط در کنار حشره کک تقریباً برابر با اندازه انسان در کنار کوهی دو برابر کوه اورست است.
بیشتر ویروس‌ها با میکروسکوپ نوری قابل مشاهده نیستند، بزرگترین آن‌ها تقریباً به اندازه کوچکترین باکتری‌ها هستند. هر دو میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) و عبوری (TEM) معمولاً برای تصویر برداری و مشاهده ذرات ویروسی به کار می‌روند.

طبقه‌بندی ویروس‌ها​

در تاکسونومی، طبقه‌بندی ویروس‌ها به دلیل فقدان سوابق فسیلی و اختلاف نظر در مورد این که آن‌ها موجودات زنده هستند یا غیر زنده، بسیار مشکل است. آن‌ها به...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

ساختار کلی طبقه‌بندی به شرح زیر است.

• رده (virales)
  • خانواده (viridae)
    • زیر خانواده (virinae)
      • جنس (virus)
        • گونه‌ها (virus)

کمیته بین‌المللی طبقه‌بندی ویروس‌ها، سیستم طبقه‌بندی فعلی را توسعه داده و دستورالعمل‌هایی را ارائه داده است که برای حفظ یکنواختی خانواده، به ویژگی‌های خاص ویروس‌ها توجه شود.

به همین منظور، تاکسون‌شناسان باید برای طبقه‌بندی ویروس‌ها موردی مانند نوع اسید نوکلئیک موجود و تعداد رشته‌های آن (اسید نوکلئیک می‌تواند تک رشته‌ای یا دو رشته‌ای باشد) و وجود یا عدم وجود یک پوشش ویروس (پوششی لیپوپروتئینی که بعضی اوقات نوکلوکپسید را احاطه می‌کند) را در نظر بگیرند. پس از این سه ویژگی اصلی،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.