نقد نقد فیلم «حکایت دریا»

[MONTE CRISTO]

«حکایتِ دریا» روایتگر دنیای پر آشوب ذهنیِ روشنفکری تنها و عصیانگر است که نمی‌تواند خود را از میان جنگل‌های کابوس و اوهام به ساحل آرامش بیداری برساند. همراه نقد فیلم باشید.

یکی از حلقه‌های مفقوده سینمای ایران، عدم دسترسی و نبود نویسندگان خلاق و روشنفکری است که جریانی متفاوت را رقم بزنند. جریانی که در دهه چهل با حضور بزرگانی در ادبیات و سینما شکل گرفت و نسلی روشنفکر و نخبه را به تاریخ ایران اضافه کرد. دراین‌میان نقش نویسندگانی همچون جلال آل‌احمد، ابراهیم گلستان، صادق هدایت، صادق چوبک، هوشنگ گلشیری و به‌خصوص غلامحسین ساعدی در ایجاد موج نوی سینمای ایران نقشی تاثیر گذار و بسزاست.

فقدان این بزرگان اکنون عمیقا احساس می‌شود. عدم تولید آثار اقتباسی در سینمای ایران این سال‌ها بیشتر از همیشه جایش...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

«شازده احتجاب» به سبک جریان سیال ذهن، روشی که ویلیام جیمز نخستین بار در کتاب اصول روانشناسی مطرح کرد، به نقد جریان قدرت پرداخت و این نگاه منتقدانه در فیلم نمادگرایانه‌ی «سایه‌های بلند باد» و دیگر آثار فرمان آرا ادامه یافت.

فیلم «سایه‌های بلند باد» به‌دلیل محتوا و خوانش‌های چپ‌گرایانه (برداشت‌هایی از مترسک و ساواک و کمونیست‌ها) توقیف شد و بعد از انقلاب به نمایش درآمد. اما بعد از انقلاب نیز بعد از سه روز نمایش دوباره توقیف شد. در این فیلم تقریبا همه عناصر موجود در فیلم در خدمت ساخت فضایی رمزآمیز و تمثیلی است. داستان مترسک معمولی که صاحب دِه می‌شود و به یک نوعی با سکانس قیام و اعتراض کفن‌پوشان فانوس به‌دست علیه مترسک‌ها، انقلاب ۵۷ را پیش‌بینی می‌کرد. در این فیلم رنگی طی طول فیلم رنگ کم کم...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

بهمن فرمان آرا طی چند دهه فعالیت سینمایی همواره بر قواعدش ایستادگی کرد و از معدود سینماگران ایران است که فیلم‌های ساخته‌شده توسط وی هم‌تراز فیلم‌هایی که تهیه‌کرده است قرار می‌گیرد.

او تهیه فیلم را با وسواس و تسلط کامل به امور انجام می‌داد. به‌عنوان مثال، تهیه فیلم «شطرنج باد» فیلمی متفاوت از کارگردانی متفاوت به نام محمدرضا اصلانی در آن زمان که فیلمفارسی سینما و مخاطب را در اختیار داشت، جسارت بزرگی می‌خواست که فرمان آرا به عهده گرفت. فیلمنامه «شطرنج باد» با اینکه شباهتی به «شیطان صفتان» ژرژ کلوزو داشت، اما کاملا ایرانی بود و لایه‌های عمیقی را در بر‌می‌گرفت. فرمان آرا در این فیلم برای...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

پیام فرمان‌آرا در «بوی کافور،عطر یاس»، حفظ عزت نفس هنرمندان قدیمی است. قهرمان فیلم با فعالیت خود هر چند به‌صورت ساختن فیلم مستند، سعی دارد به هم قطاران خود بفهماند که در این فضا هم می‌شود، کار کرد و کارکردن در هر زمینه از فیلمسازی ارزشمندتر از بیهوده زیستن است. شاید موفقیت در گرفتن مجوز برای فیلمسازی، خود نشانه‌ای از امید است که در اپیزود "سنگی در آب بیانداز" به وضوح به چشم می‌آید. این موج‌ها و فضای پر شور سکانس پایانی فیلم که دیگر شخصیت فیلم «فرجامی» می‌خواهد صبر کند تا مرگ خود به نزد او آید و مشتاقانه به سوی مرگ درشتاب نیست، همان عطر یاس و نمادی است از جامعه‌ای آزاد که فرصتی دوباره به فعالیت هنرمندان خواهد داد.

[IMG alt="حکایت دریا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

فرمان آرا در آخرین فیلم از تریولوژی مرگ خود سراغ تقابل دو نویسنده و دو دنیای داخل و خارج ایران در مقابل هم و در مقابل مرگ می‌رود فیلم «یک بوس کوچولو». مرگی به شیرینی یك بوسه، از همان سکانس‌های ابتدایی فیلم درمی‌یابیم این اثر نیز درباره مرگ است. پارچه‌ی سیاه معلق در هوا و لبی که بوسه‌اش مرگ است. اما این بارمرگ، زندگی دو نویسنده پیر را نشانه گرفته است.

شخصیت‌های اصلی فیلم نویسندگانی از گذشته‌ای دور هستند که اینک به افرادی کهنسال و البته تنها مبدل گشته‌اند. دو نمونه دیگر از همان هنرمندانی که در «بوی کافور، عطر یاس» با مسائل آن‌ها آشنا شدیم. یکی از آن‌ها پس از سال‌ها دوری، به وطن بازگشته(سعدی) و دیگری پس از سال‌ها فعالیت ادبی در وطن به روزهای پایانی عمر خود نزدیک‌می‌شود(اسماعیل شبلی). اگر...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

«من ماهی خسته از آبم، تن می‌دهم به تور با علامت سؤال بزرگی که در دهانم گیر کرده است…»

«حکایت دریا» آخرین ساخته بهمن فرمان‌آرا با بازی خودِ کارگردان به‌عنوان نقش اصلی و بازیگران مطرحی چون «فاطمه معتمد‌آریا»، «لیلا حاتمی»، «صابر ابر»، «علی مصفا»، «رؤیا نونهالی» و «علی نصیریان» تولید شده است. فیلم به کارگردان بزرگ سینمای ایران «عباس کیارستمی» تقدیم شده است. حسی غمین از اینکه او دیگر بین ما نیست ولی نامش تا ابد در سینمای ایران و جهان زنده است.

فرمان آرا به قول خودش همیشه نقش فردی را داشته است که سنگی به آب انداخته و باعث ایجاد موجی در جامعه شده است. «کافکا» در جایی گفته است یک اتفاق بزرگ یکدفعه نمی‌افتد، بلکه چیزهای کوچک جمع‌ می‌شود و روی هم اثر‌ می‌گذارد تا اتفاقی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

طاهر (فرمان‌آرا) دچار بیماری شیزوفرنی است،‌ به معنای مسخ ذهنی واقعیت که علائم آن توهم، تصورات واهی و دگرگونی‌های رفتاری است

در سکانس بعدی «طاهر» خود را در میان جنگلی تاریک میان درختان سرگشته می‌یابد که راه دریا را پیدا نمی‌کند تا درنهایت در مواجهه با ترس خود در تور و گرفتار کابوس بیدار می‌شود. طاهر به مدت سه سال است در بیمارستان روانی بستری بوده و دکتر «علی مصفا» وضعیت او را به بیماری اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) شبیه می‌داند. اسکیزوفرنی یا روان گسیختگی، یک بیماری روانی است که در آن مرز میان خیال و واقعیت مخدوش می‌شود. فرد مبتلا معمولا خودش از بیماریش آگاهی ندارد و این امر باعث دشواری معالجه می‌شود؛ این روان‌پریشی به معنای مسخ ذهنی واقعیت است که علائم آن توهم، تصورات...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

فرم فیلم، دیالوگ محور و سوار بر گفت‌وگو است و دیالوگ‌ها اغلب تأثیرگذار. فرمی که نمونه درخشانش را در فیلم‌های «نوری بیگله جیلان» و «وودی آلن» می‌توان به خوبی دید. جیلان و آلن حرف‌های فلسفی، مذهبی و انتقادهای سیاسی فرهنگی خود را در گفتگوهای شخصیت اصلی با دیگر کاراکترها قرار‌ می‌دهند

همین سبک فرمی و نشان دادن پارادوکس‌ها، فیلم او را از ملودرام‌های رایج فیلم‌فارسی جدا می‌کند و به جرگه فیلم‌های تأمل‌برانگیز می‌کشاند. سبک فیلم، دیالوگ محور و سوار بر گفت‌وگو است و دیالوگ‌ها اغلب درخشان. فرمی که نمونه درخشانش را در فیلم‌های «نوری بیگله جیلان» و «وودی آلن» می‌توان به خوبی دید. جیلان و آلن حرف‌های فلسفی، مذهبی و انتقادهای سیاسی فرهنگی خود را در گفتگوهای شخصیت اصلی با دیگر...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

«فرمان آرا» با استفاده از طراحی لباس و نور و رنگ، نگاه سرد خود به جهان پیرامون را تصویر‌ می‌کند. نگاهی که علاوه‌بر سردی، ترس سا‌لهای پیری و مرگ هم در آن مستتر است

خوشبختانه نمادگرایی فیلم‌های قبلی فرمان آرا در این فیلم کمتر شده و دوربین ثابت و فیلم‌برداری ساده فیلم فضای حسی را برای ارتباط با مخاطب ایجاد کرده است. با اینحال فیلم هنوز لحظه‌ها و صحنه‌های تاثیرگذاری دارد و پر از عناصر چشمگیر است. از موسیقی متن پیمان یزدانیان گرفته تا فیلمنامه که تا حدی تئاتری است، که بروز آن در دیالوگهای تیز و نیش‌دار به‌شدت قابل درک است. فرمان آرا با استفاده از طراحی لباس و نور و رنگ، نگاه سرد خود به جهان پیرامون را تصویر‌ می‌کند. نگاهی که علاوه‌بر سردی، ترس سا‌لهای پیری و مرگ هم در...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[MONTE CRISTO]

ارجاع به دو کتاب «خانواده‌ی تیبو» و «نون نوشتن»، بستر مناسبی برای درک بیشتر شرایط «طاهر» فراهم می‌کند، وضعیتی گمگشته در انزوا و افسردگی

او در حال خواندن دو کتاب دیگر در فیلم نیز است. یکی کتاب «خانواده‌ی تیبو» نوشته روژه مارتن دوگار که فرزند کوچک این خانواده، ژاک تیبو با روح سرکش و رام نشدنی‌اش سرنوشت خود را در دنیای پیرامونش می‌جوید و خانواده را ترک می‌گوید. او در تعامل با اندیشه‌های سوسیالیستی‌اش به تضاد با خوشبختی و زندگی ایده‌آل درکنار کسی که دوستش دارد می‌رسد. کتاب دیگری که به موازات روایت فیلم توسط طاهر خوانده می‌شود «نون نوشتن» اثر محمود دولت آبادی است. کتابی که شامل مجموعه‌ای از یادداشت‌هاست؛ یادداشت‌هایی که از سال ۵۹ تا ۷۴ دولت آبادی درباره‌ی زندگی کاری و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.