هورمون چیست | انواع، عملکرد و ناهنجاری‌ها

[FATYMArr]

پرولاکتین​

این هورمون پس از زایمان برای شیردهی، توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود، که به زنان امکان شیر دادن را می‌دهد. سطح هورمون پرولاکتین در دوران بارداری افزایش می‌یابد، یعنی با مهار هورمون محرک فولیکول (FSH) و هورمون آزادکننده گنادوتروپین (GnRH) نیز نقش مهمی در باروری ایفا می‌کند.

 

[FATYMArr]

تستسترون​

تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه است. ذاتاً استروئیدی است و به ساخت عضلات بدن کمک می‌کند. در مردان، نقش مهمی در رشد و نمو بافت‌های تولیدمثل مردانه، یعنی بیضه و پروستات دارد. همچنین ویژگی‌های جنسی ثانویه مانند افزایش توده ماهیچه‌ها و استخوان‌ها، رشد موهای بدن و را افزایش می‌دهد. اگر تستوسترون در مردان به‌اندازه کافی ترشح نشود، ممکن است منجر به ناهنجاری‌هایی ازجمله شکنندگی و تحلیل استخوان شود.

​

 

[FATYMArr]

سروتونین​

سروتونین هم یک نوروترانسمیتر و هم یک هورمون دارای اثر تقویت‌کننده خلق‌وخو است که به‌عنوان ماده شیمیایی حس خوب طبیعت نیز شناخته می‌شود. همچنین سروتونین با یادگیری و حافظه، تنظیم خواب، هضم غذا، تنظیم خلق‌وخو، برخی از عملکردهای عضلانی و غیره نیز مرتبط است. گفتنی است که گاهی به دلیل عدم تعادل سروتونین در بدن، مغز هورمون کافی برای تنظیم خلق‌وخو یا سطح استرس تولید نمی‌کند که در این‌صورت با دو حالت روبرو هستیم:

• سطح پایین سروتونین باعث افسردگی، میگرن، افزایش وزن، بی‌خوابی، میل به کربوهیدرات و غیره می‌شود.
• سطح بالای سروتونین در بدن باعث بی‌قراری، گیجی، تسکین و آرامش و می‌گردد.

 

[FATYMArr]

کورتیزول​

این هورمون توسط غده فوق کلیوی تولید می‌شودسطح بالای کورتیزول به‌طور مداوم باعث زخم، فشارخون بالا، اضطراب، سطوح بالای کلسترول و غیره می‌شود. به‌طور مشابه، سطح پایین کورتیزول در بدن باعث اعتیاد به الکل، وضعیتی که مسئول سندرم خستگی مزمن است و غیره می‌شود.

​

 

[FATYMArr]

آدرنالین​

هورمون آدرنالین در بصل النخاع، غده فوق کلیوی و همچنین برخی از نورون‌های دستگاه عصبی مرکزی ترشح می‌شود. این هورمون به‌عنوان یک هورمون اورژانسی نیز شناخته می‌شود، زیرا عکس‌العمل سریع را آغاز می‌کند، که باعث شده فرد فکر کند و به تنش، پاسخ سریع نشان دهد. آدرنالین سرعت متابولیسم را افزایش می‌دهد و رگ‌های خونی را که به قلب و مغز می‌روند، گشاد می‌کند. در طول یک موقعیت استرس‌زا، آدرنالین به‌سرعت در خون ترشح‌شده، ایمپالس‌ها و تکانه‌هایی را به اندام‌ها ارسال می‌کند تا پاسخ خاصی ایجاد کند.

 

[FATYMArr]

ارگان‌هایی که هورمون ترشح می‌کنند​

غدد تخصصی که دستگاه درون‌ریز را تشکیل می‌دهند، بیشتر هورمون‌ها را در بدن ترشح می‌کنند. غده اندامی است که یک یا چند ماده مانند هورمون‌ها، شیره‌های گوارشی، عرق یا اشک می‌سازد. غدد درون‌ریز، هورمون‌ها را مستقیماً وارد جریان خون می‌کنند. سیستم درون‌ریز از غدد زیر تشکیل‌شده است:

• هیپوتالاموس
• غده هیپوفیز
• غده پینه آل
• تیروئید
• غدد پاراتیروئید
• غدد فوق کلیوی (آدرنال)
• پانکراس
• تخمدان‌ها
• بیضه‌ها

غدد تخصصی ترشح کننده هورمون در سیستم درون‌ریز

 

[FATYMArr]

اما همه اندام‌ها و بافت‌هایی که هورمون‌ها یا مواد شبه هورمونی را آزاد می‌کنند بخشی از سیستم غدد درون‌ریز محسوب نمی‌شوند. سایر بافت‌های بدن که هورمون آزاد می‌کنند عبارت‌اند از:

• بافت چربی (بافت آدیپوس)
• کلیه‌ها
• کبد
• روده (دستگاه گوارش)
• جفت

 

[FATYMArr]

هیپوتالاموس​

هیپوتالاموس ناحیه کوچکی از مغز است که از طریق ساقه هیپوفیز به غده هیپوفیز متصل می‌شود و چندین هورمون ترشح می‌کند که این غده را کنترل می‌کنند. هیپوتالاموس هورمون‌های زیر را می‌سازد:

• هورمون آزادکننده کورتیکوتروفین
• دوپامین
• هورمون آزادکننده گنادوتروپین
• هورمون آزادکننده هورمون رشد
• اکسی توسین (هیپوتالاموس اکسی توسین می‌سازد، اما غده هیپوفیز آن را ذخیره و ترشح می‌کند)
• سوماتواستاتین
• هورمون آزادکننده تیروتروپین

 

[FATYMArr]

هیپوفیز​

غده هیپوفیز غده‌ای به‌اندازه نخود در پایه مغز، پشت پل بینی و مستقیماً زیر هیپوتالاموس است. این غده، از دو لوب تشکیل‌شده است: لوب پسین (خلفی) و لوب پیشین (قدامی). غده هیپوفیز چندین هورمون ترشح می‌کند که بسیاری از آن‌ها عملکرد سایر غدد درون‌ریز را کنترل می‌کنند.

هیپوفیز پیشین شش هورمون زیر را ساخته و آزاد می‌کند:

• هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH یا کورتیکوتروپین)
• هورمون محرک فولیکول (FSH)
• هورمون رشد (GH)
• هورمون لوتئینه کننده (LH)
• پرولاکتین
• هورمون محرک تیروئید (TSH)

هیپوفیز پسین هورمون‌های زیر را ترشح می‌کند:

• هورمون ضد ادراری (ADH یا وازوپرسین)
• اکسی توسین

 

[FATYMArr]

غده پینه آل​

غده پینه ‌آل غده کوچکی در مغز است که در زیر قسمت پشتی جسم پینه‌ای قرار دارد. غده، هورمون ملاتونین را آزاد می‌کند که به کنترل چرخه خواب‌وبیداری کمک می‌کند.