آموزشی آموزشی | تیره شدن گوشه های تصویر یا وینیِتینگ در عکاسی

[eva~]

واژه وینیِت (Vignette) در اصل یک کلمه فرانسوی است و در گذشته برای نامیدن نوعی حاشیه تزئینی شبیه به درخت مو یا پیچک که در کتاب ها استفاده می شد، بکار می رفت. پس از ظهور عکاسی و تولید عکس های پرتره، این اصطلاح برای عکس های پرتره ای بکار می رفت که مرکز عکس واضح و گوشه های آن محو بود.

 

[eva~]

اصطلاح وینیِتینگ (Vignetting) در عکاسی به معنی تیره شدن گوشه های تصویر در مقایسه با نواحی مرکزی آن است. این تاریک شدن به صورت شعاعی به سمت گوشه ها و حاشیه تصویر می باشد.
پدیده وینیِتینگ می تواند در هر سیستم اپتیکی که تولید تصویر می نماید اتفاق افتد. وینیِتینگ گاهی با عنوان افت نور (Light Fall-off) نیز خوانده می شود.

 

[eva~]

وینیِتینگ عموما به عنوان یک مشکل اپتیکی مطرح می باشد ولی گاهی نیز ممکن است به منظور ایجاد جلوه های تصویری، بطور عمد ایجاد گردد.
در وینیِتینگ، تاریکی و افت نور در ناحیه لبه خارجی دایره تصویر لنز (Lens Image Circle) ایجاد می شود که به علت شکل مستطیلی سنسور، بیشتر این ناحیه تاریک به سطح سنسور برخورد نمی کند و عملا حذف می شود، و مقدار باقیمانده آن به صورت تاریکی در گوشه ها و لبه تصویر دیده می شود.

 

[eva~]

انواع وینیتینگ
ممکن است در هنگام ثبت عکس یا مشاهده یک تصویر به انواع گوناگونی از وینیتینگ برخورد کنید. گاهی وینیتینگ خیلی خفیف است و گاهی به صورت شدیدی اتفاق می افتد.
وینیتینگ می تواند در اثر عوامل مختلفی در تصویر ایجاد شود. با توجه به نوع علت بوجود آورنده آن، ممکن است شکل وینیتینگ از یک حالت تاریکی تدریجی تا به صورت تاریکی کاملا تفکیک شده در گوشه های کادر تصویر متفاوت باشد.

 

[eva~]

عموما وینیتینگ پدیده ای است که در اثر عملکرد اکثر لنزها اتفاق می افتد. همچنین می تواند در اثر بکارگیری ابزارهای خارجی که بر روی لنز قرار داده می شوند همچون هود، فیلترها یا پایه نگهدارنده فیلتر(Filter Holder) نیز ایجاد گردد. اضافه کردن وینیتینگ به صورت دیجیتالی در هنگام پردازش تصویر نیز از موارد دیگر ایجاد آن می باشد.

 

[eva~]

الف) وینیتینگ اپتیکی

اصولا همه لنزها توانایی ایجاد وینیتینگ را دارند. بر اساس نوع طراحی اپتیکی و ساختار هر لنز ممکن است وینیتینگ اپتیکی (Optical Vignetting) ناشی از آنها نسبتا زیاد باشد و یا اینکه اصلا قابل توجه نباشد.
در وینیتینگ اپتیکی، تاریکی نواحی گوشه تصویر ماهیتی تدریجی دارد و از ناحیه مرکز تصویر به سمت گوشه ها به تدریج افزایش می یابد.
در لنزهای تک کانونی یا پرایم (Prime) خصوصا انواع سریع آنها که دارای روزنه دیافراگم خیلی باز می باشند وینیتینگ بیشتر دیده می شود.
وقتی روزنه دیافراگم کاملا باز شود، پرتوهای نور که وارد لنز می شوند، بخشی از آنها به نواحی حاشیه ای در دیواره بدنه لنز برخورد کرده و تحلیل می روند و در نتیجه نور نواحی حاشیه ای تصویر نیز کاسته شده و ایجاد وینیتینگ...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[eva~]

علاوه بر آن وجود عناصر اپتیکی متعدد موجود در لنزها نیز در تشدید وینیتینگ موثر می باشند. عناصر نواحی جلوی لنز به دلیل خاصیت اپتیکی خود با کاهش اندازه موثر دهانه ورودی لنز، موجب کاهش نورهای خارج از محور و حاشیه ای شده و پرتوهای نور پس از اینکه از عناصر جلویی عبور کرده و به عناصر عقب تر لنز می رسند، کاهشی تدریجی در میزان نور حاشیه ای نسبت به نور مرکزی بوجود می آید. همین امر در تشدید وینیتینگ موثر است.
بنابراین بر اساس طول استوانه بدنه لنز و اندازه نسبی دهانه جلو و عقب لنز میزان کاهش نور حاشیه ای و در نهایت اندازه شدت وینیتینگ متفاوت خواهد بود. هر چه این طول بیشتر باشد میزان افت نور (Light Fall-off) نیز بیشتر است.

 

[eva~]

در لنزهای زوم فشرده با بزرگنمایی زیاد (Compact Long Zoom) و خصوصا وقتی در بلند ترین فاصله کانونی قرار دارند، به علت باریکی استوانه لنز، وینیتینگ بطور شایع اتفاق می افتد. با کاهش اندازه روزنه دیافراگم (نسبت به بزرگترین اندازه آن) می توان ایجاد وینیتینگ را کاهش داد.

 

[eva~]

وقتی که اندازه روزنه دیافراگم در حداکثر است، استوانه لنز به صورت مانعی در برابر پرتوهای نور که از نواحی حاشیه ای وارد آن می شوند عمل می کند. ولی در صورت استفاده از اندازه های کوچک تر روزنه دیافراگم، نور ورودی عمدتا از ناحیه مرکزی لنز عبور می کند و نقش بازدارندگی دیواره لنز به حداقل می رسد. به همین علت با بستن دیافراگم خصوصا در لنزهای سریع، میزان وینیتینگ نیز به حداقل خواهد رسید.

 

[eva~]

در لنزهای زاویه باز شدید (Super Wide angle) و لنزهای چشم ماهی (Fish-eye Lens) خصوصا وقتی روزنه دیافراگم آنها در بازترین حالت است، ممکن است وینیتینگ شدیدی مشاهده شود.
در دوربین های DSLR که دارای سنسورهای APS-C هستند، وقتی یک لنز که برای دوربین های تمام کادر (فول فریم) طراحی شده است را بر روی آنها نصب کنید، به علت اینکه تصویر خروجی لنز بزرگتر از سطح سنسور است، فقط قسمت مرکزی تصویر توسط سنسور دریافت می شود، انگار که تصویر دایره ای لنز کراپ شده باشد. بنابراین در چنین حالتی هیچگاه وینیتینگ شدیدی در تصویر ثبت شده نهایی ایجاد نمی شود.