متفرقه گفتگو با آیت الله علامه سید جعفر مرتضی عاملی درباره مذهب ابن عربی

[ꜱᴀʜᴇʟ]

آیت الله علامه سید جعفر مرتضی عاملی محقق ‌و نویسنده برجسته شیعه در سال ۱۳۶۴ق، در جبل عامل لبنان دیده به جهان گشود. در سال ۱۳۸۲ ق. جهت تحصیل علوم دینی به نجف اشرف مهاجرت کرد و پس از شش سال به حوزه علمیه قم منتقل و بیش از دو دهه در این حوزه به تحصیل، تدریس و پژوهش پرداخت. از وی تاکنون بالغ بر سی عنوان کتاب منتشر شده است که معروف ترین و معظم ترین آنها کتاب الصحیح من سیره النبی الاعظم (ص) می‌باشد.
آثار علامه سید جعفر مرتضی در دفاع از حریم تشیع و معارف قران و اهل بیت علیهم السلام و نیز پیراستن و تصحیح دیدگاه‌ها نسبت به حوادث و رویدادهای تاریخ اسلام جایگاه بلندی دارند. تتبّع وسیع، ارزیابی دقیق، ریشه‌یابی هوشمندانه از حوادث و سیر آنها، تحریف زدایی و نمایاندن حقایق و واقعیت‌ها، نشان دادن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

اشاره

آیت الله سید جعفر مرتضی عاملی از محققین و علمای برجسته لبنان و صاحب دهها تالیف و تحقیق در موضوعات دینی و از جمله کتابی با عنوان «ابن عربی، سنی متعصب» در گفتگو با سمات که در شهر بیروت در دفتر کار ایشان انجام شد، به سئوالات ما پیرامون مذهب ابن عربی و شیعه یا سنی بودن او پاسخ دادند. علی رغم آن که آثار ابن عربی مملو از نشانه هایی دال بر سنی مذهب بودن او و نیز دشمنی او با شیعه است، کسانی اصرار می ورزند تا از وی چهره ای شیعی بسازند و از حجم فراوان انتقادات به وی کاسته و شاید محملی برای توجیه اعتقادات مخالف با قران و عترت علیهم السلام او بیابند.

در شماره اول سمات نیز فصلی از کتاب وی ترجمه و با عنوان جستاری در مذهب ابن عربی به چاپ رسید

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

سمات: حضرت عالی تحقیقاتی پیرامون مسلک و اعتقادات ابن عربی داشته اید و کتابی نیز در این زمینه منتشر کرده اید. در باره مذهب ابن عربی اختلاف نظرهایی وجود دارد و علی رغم اشتهار و نشانه های آشکاری که بر سنی مذهب بودن او وجود دارد، کسانی اصرار دارند از او یک چهره شیعی ارائه کنند، نظر شما در این مورد چیست؟

□ بسم الله الرحمن الرحیم و الحمد لله رب العالمین و الصلاه و السلام علی محمد و آله الطاهرین.

مذهب هر کسی به یکی از چهار روش زیر شناخته می شود:

1. اینکه خود شخص به مذهب خویش تصریح کند.
2. معصوم از مذهب او خبر دهد.
3. نزدیکان به او و آشنایان به احوال و خصوصیات و اعتقادات او در باره مذهب وی نظر دهند.
4. تعیین مذهب بر اساس آنچه که در تالیفات و آثار شخص به عنوان اعتقادات و اندیشه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

بر این اساس اگر این آثار همسو با اعتقادات و منهج و فقه شیعه بود، او را شیعی می دانیم و اگر همسو با عقاید و باورهای اهل سنت بود او را سنی و اگر همسو با مثلا خوارج بود او را خارجی قلمداد می کنیم و ….

در باره ابن عربی ما تنها با روش چهارم می توانیم مذهب او را تعیین کنیم؛ زیرا تا آنجا که ما می دانیم او شخصا به مذهبش تصریح نکرده است و نگفته است که شیعه و یا غیر شیعه است؛ همان گونه که در سخن و حدیثی از معصوم علیه السلام نیز در باره مذهب او سخنی به میان نیامده است. همچنین ما از کسانی به عنوان نزدیکان و همراهان او که بر احوال و عقاید او آگاه باشند، چیزی در باره مذهب او نشنیده ایم . پس راهی جز نظر در آثار و کتابها و افکار و عقاید فقهی و کلامی و تفسیری ابن عربی برای تشخیص مذهب او وجود ندارد.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

بنده در آثار و تالیفات او غور و بررسی کرده ام و پاره ای از شواهد قابل توجه را بالغ بر دهها و بلکه صدها مورد که دال بر اینکه او شیعه نبوده است یافته ام، همان گونه که مواردی را در آثار او یافته ام که بیانگر شطحیات و خطاهای آشکاری از اوست که هیچ راهی برای تاویل و توجیه آنها وجود ندارد مگر آن که خواسته باشیم از مرزهای مقبول و معقول تاویل و توجیه در گذریم با این که هیچ ضرورتی برای این کار وجود ندارد. زیرا ابن عربی نه پیامبر است و نه امام معصوم و نه عقاید و مذهب فقهی او محل ابتلای ماست تا مجبور باشیم برای اثبات تشیع او دست به این تاویلات تکلف آمیز برای توجیه اشتباهات و خبط های او بزنیم.

ضمن آن که اثبات تشیع او موجب می شود وزر و وبال خطاها و خبط های او بر دوش ما گذاشته شود. اما این که کسانی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

1. وجود بعضی از کلمات و عبارت های ابن عربی پیرامون اهل بیت علیهم السلام نظیر آنچه که در تفسیر آیه تطهیر و امثال آن نوشته است.
2. بعضا مطالبی را در موضوع عرفان و تصوف از ابن عربی دیده اند که موجب شگفتی آنها شده و گمان برده اند که او این مطالب را از آثار و مکتب اهل بیت علیهم السلام اخذ کرده است، لذا اصرار دارند که او را شیعه و پیرو اهل بیت علیهم السلام بدانند.

اما باید در این باره بگویم که :

اولا، این افراد تنها نیمی از لیوان را دیده اند. اگر اینان نیمه دیگر را نیز ملاحظه کنند، با کلمات و عباراتی مواجه خواهند شد که به دلیل اضطراب و پریشان گویی شایسته هیچ صاحب فضل و کرامتی نیست و برخی از آنها آن چنان از درجه خلوص و درستی ساقط هستند که جز در دایره خبط و خلط و خطا قرار نمی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

ثانیا، عرفان دانشی است که هر کسی ممکن است در آن ممارست و دست داشته باشد و وصول به حقایق و دقایق عرفانی ـ از این حیث که یک دانش است ـ منحصر به شیعه نیست و ای بسا افرادی از غیر شیعه نیز در این مباحث وارد شوند و در آن متخصص شوند. به خصوص آن که ما می دانیم علوم و معارف اهل بیت علیهم السلام در اختیار و دسترس همگان اعم از شیعه و سنی و مومن و کافر است و همگان اعم از شیعه و سنی و بلکه غیر مسلمین هم به این حقیقت معترفند که هر کس طالب علم و حکمت و عرفان و بلکه طالب هر فضیلت و کرامتی است باید وارد مدرسه امیرالمؤمنین علی علیه السلام شود و از زلال معارف و تعالیم او بیاموزد. آن حضرت علوم فراوانی را از جمله مثلا علم نحو و … را بنیان گذاشتند که جمیع مسلمین اعم از شیعه و سنی به سراغ آن رفتند و در آن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

سمات: بسیاری از مطالب مطرح شده از سوی ابن عربی با ادعای مکاشفه همراه است. آیا ابن عربی در مکاشفات خود صادق است؟ و اساسا نظر دین در باره مکاشفه چیست؟

□ مکاشفاتی که ابن عربی از آنها سخن می گوید از مقوله ستایش انسان از خویش است. شاید مقصود وی از طرح چنین ادعاهایی ترویج افکار و عقاید یاد شده اش و تلاش برای بستن باب نقد و مناقشه در آنها است و نیز نوعی چاره جویی در برابر مطالبات علما و دانشمندان که از وی برای ادعاهایش دلیل می خواهند. اما انگیزه ابن عربی از طرح این مکاشفات هر چه باشد، ما بر اساس معیار قرانی «قل هاتوا برهانکم ان کنتم صادقین» باید در باره هر آنچه که به ما عرضه می شود، طلب دلیل و برهان نماییم. همان گونه که لازم است اقوال و گفته ها و آرای ابن عربی را نیز به قران و سنت و عقل...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

سمات: افرادی برای توجیه اشتباهات ابن عربی و از جمله اعتقادات ضد شیعی او، او را مستضعف فکری در مقوله شناخت تشیع و مکتب اهل بیت علیهم السلام معرفی می کنند. نظر حضرت عالی چیست؟

□ اولا، اگر ابن عربی مستضعف باشد، پس دیگر چه کسی مستضعف نخواهد بود و آیا مصداقی برای غیر مستضعف می توان یافت؟

ثانیا، چنین ادعایی بدون دلیل است و چگونه می توان بدون ارائه دلیل، آن را پذیرفت؟

ثالثا، این ادعا در بطن خود اعتراف به این موضوع دارد که ابن عربی واجد اندیشه منقح و پاکیزه ای نیست و نمی توان او را فردی شیعی دانست و اعتقادات غیر شیعی او را حمل بر تقیه و اموری از این دست کرد.

رابعا، چگونه ممکن است فردی شیعه باشد اما با کل فقه شیعه مخالف باشد آن گونه که از کتاب فتوحات مکیه اش بر می آید و نیز با عموم...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[ꜱᴀʜᴇʟ]

خامسا، اگر ملاک تشیع ابن عربی چیزهایی است که اینان به آن استناد می کنند، پس چرا مدعی تشیع همه علمای سنی نمی شوند؟ در کتب بسیاری از علمای سنی مطالبی که موجب شگفتی و پسند شیعه می شود، بیش از کتب ابن عربی وجود دارد. در حالی که آنچه از این گونه مطالب به ابن عربی نسبت داده می شود، حاوی تأویلاتی است که عقیده شیعه را مخدوش می کند و نمی تواند دلیلی بر امر مثبتی باشد بلکه دلیلی بر علیه اوست.

سمات: ابن عربی صلح کل و به تعبیر امروزی آن یک پلورالیست تمام عیار است و همه ادیان و مذاهب و فِرق را صحیح می داند. اشکال این دیدگاه چیست؟

□ اگر سخنش این است که همه ادیان آسمانی حق است و مرادش این است که تعالیمی که انبیای الهی صلوات الله علیهم آورده اند، از جانب خداوند است، این سخن درستی است اما این...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.