مشاوره روانشناسی سوگواری و مراحل آن

[ش.م.ی.م فرهادی]

ﺩﺭ ﺣﻮﺯﻩ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ، ﻓﺸﺎﺭﻫﺎﻱ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﻭ ﻣﺸﮑﻼﺕ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻪ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﺁﺩﻣﻲ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﻮﺍﻥ ﻭ ﺍﺳﺘﻌﺪﺍﺩ ﺧﻮﺩ ﻳﺎ ﺩﻳﮕﺮﻱ ، ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺣﻞ ﮐﺮﺩﻩ ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮﺩ. ﻣﺮﮒ ﺍﺯ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺩﻭﻡ ﺍﺳﺖ. ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮﺍﻧﻴﻢ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺣﺬﻑ ﮐﻨﻴﻢ. ﺑﻬﺘﺮ ﺍﺳﺖ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﮐﻪ ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﮐﺲ ﺍﺯ ﻣﺮﮒ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺳﻬﻢ ﻫﻴﭻ ﮐﺲ ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﺩ ! ﭘﺲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻣﺮﮒ ﺣﺘﻤﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ ﭼﻮﻥ ﺑﻪ « ﻭﺟﻮﺩ» ﻣﺎ ﻣﺮﺑﻮﻁ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ، ﺍﺳﺎﺳﻲ ﻭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺗﻨﺶ ﺯﺍﺳﺖ.

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺭﻭﺍﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻲ ﻭﻗﺘﻲ ﻣﺮﮒ ﻋﺰﻳﺰﺍﻧﻤﺎﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻲ ﺍﻓﺘﺪ ، 4 ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺘﻮﺍﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﻣﻲ ﺍﻓﺘﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻋﺒﻮﺭ ﮐﺮﺩ.
1 – ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻧﮑﺎﺭ
2 – ﻣﺮﺣﻪ ﺧﺸﻢ
3– ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻏﻢ
4– ﻣﺮﺣﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

1 – ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻧﮑﺎﺭ، ﻗﺒﻮﻝ ﻣﺮﮒ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎﻥ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﮑﻦ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻧﺸﺎﻥ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ. ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺩﺭ ﺣﻮﺍﺩﺛﻲ ﮐﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻣﺮﮒ ﻣﻐﺰﻱ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﻬﻮﺩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻲ ﺩﻟﻴﻞ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﻓﺮﺩﻱ ﮐﻪ ﻣﺮﮒ ﻣﻐﺰﻱ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ، ﺑﺎ ﺍﻫﺪﺍﺀ ‌ﺍﻋﻀﺎﺀ ‌ﻣﻮﺍﻓﻘﺖ ﻧﻤﻲ ﮐﻨﻨﺪ. ﭼﻮﻥ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﻭﺍﻗﻌﻴﺖ ﻣﺮﮒ ﻳﮑﻲ ﺍﺯ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺍﺳﺖ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺍﻱ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﮐﺮﺩﻳﻢ ﮐﻤﮏ ﻣﻮﺛﺮﻱ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺹ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺍﻧﮑﺎﺭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﭙﺮﻱ ﮐﻨﻴﻢ.

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

2 – ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﺸﻢ ،‌ ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ ﺍﮔﺮﭼﻪ ﻣﺮﮒ ﻋﺰﻳﺰﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎﻭﺭ ﮐﺮﺩﻳﻢ ﻭﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻞ ﺁﻥ ﺧﺸﻢ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻭ ﺟﺎﻟﺐ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺍﻳﻦ ﺧﺸﻢ ﺭﺍ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﺘﻘﺎﻝ ﺩﻫﻴﻢ. ﺍﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺭﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻮﺍﺩﺛﻲ ﺷﺎﻫﺪ ﻫﺴﺘﻴﻢ : ﺗﺼﺎﺩﻓﺎﺕ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﻲ ؛ ﺳﮑﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﮏ ﺑﮕﻮ ﻣﮕﻮ ﭘﻴﺶ ﺁﻣﺪﻩ؛ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﺗﺎﻕ ﻋﻤﻞ ﺟﺮﺍﺣﻲ ﮐﻪ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺑﺎ ﭘﺰﺷﮏ ﺳﺮ ﺩﻋﻮﺍ ﺑﺮﺩﺍﺭﻳﻢ

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

ﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ، ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺣﺮﻓﻬﺎﻱ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺒﺒﻴﻦ ﺑﺰﻧﻴﻢ ﻳﺎ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺍﻧﺘﻘﺎﻡ ﻳﺎ ﺭﻓﺘﺎﺭﻫﺎﻱ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺑﺰﻧﻴﻢ. ﺍﮔﺮ ﻓﺮﺩﻱ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﺼﺎﺩﻑ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮﮒ ﮐﺴﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ، ﺑﻬﺘﺮ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ، ﺍﻗﺪﺍﻣﻲ ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﻧﮑﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﮑﺲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﻣﺴﺒﺒﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﮒ ﻋﺰﻳﺰﺍﻥ ﻧﻴﺎﺑﻴﻢ ﻣﻤﮑﻦ ﺍﺳﺖ ﺧﺪﺍﻳﻲ ﻧﺎﮐﺮﺩﻩ ، ﺷﺮﻭﻉ ﺑﻪ ﺷﮑﺎﻳﺖ ﺍﺯ ﺧﺪﺍ ﺑﮑﻨﻴﻢ ، ﻣﺜﻼ « ﺧﺪﺍﻳﺎ ﭼﺮﺍ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﻳﻨﻄﻮﺭ ﻣﻲ ﺷﺪ ﻳﺎ …» . ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﻣﺮﮒ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻳﺎﺩﺩﺍﺷﺖ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪ ، ﻣﻮﺟﺐ ﻋﺒﻮﺭ ﺳﺮﻳﻊ ﺍﺯ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ.

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

3 – ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻏﻢ ،‌ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻗﺒﻞ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮ ﺍﺳﺖ. ﻭﻟﻲ ﺣﺪﺍﮐﺜﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﺷﺶ ﻣﺎﻩ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﺩ. ﺩﺭ ﻏﻴﺮ ﺍﻳﻦ ﺻﻮﺭﺕ ، ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﻓﺴﺮﺩﮔﻲ ﻭ ﺩﺭﻣﺎﻥ ﺁﻥ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ. ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺮﮒ ، ﮐﻤﮏ ﻓﺮﺍﻭﺍﻧﻲ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﮐﻮﺗﺎﻩ ﺷﺪﻥ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﻲ ﮐﻨﺪ.

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺯﺩﺍﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﮑﻨﻴﮑﻲ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺍﻳﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺧﺎﻃﺮﺍﺗﻲ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﻓﻲ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﻳﻢ. ﺩﻧﻴﺎﻱ ﺩﻳﺪ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﻭﺳﻴﻊ ﮐﻨﻴﻢ ﻭ ﻭﻗﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺑﺎ ﺯﻧﺪﮔﺎﻥ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ، ﻳﻌﻨﻲ ﮐﺴﺎﻧﻲ ﮐﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﻧﻮﺑﺖ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺭﻓﺘﻨﺸﺎﻥ ﻧﺮﺳﻴﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﻓﻘﻂ ﻳﮏ ﺩﺍﻍ ﻋﺰﻳﺰ ﺩﻳﺪﻩ ﺍﻳﻢ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺩﻳﮕﺮ ﻋﺰﻳﺰﺍﻧﻤﺎﻥ ﻧﺰﺩﻳﮏ ﺷﻮﻳﻢ ﻭ ﻗﺪﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ.

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

4 – ﻣﺮﺣﻠﻪ ﭘﺬﻳﺮﺵ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﻋﻤﻮﻡ ، ﺑﻪ ﺍﺷﺘﺒﺎﻩ ﻓﺮﺍﻣﻮﺷﻲ ﻣﺮﺩﮔﺎﻥ ﻧﺎﻡ ﮔﺬﺍﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ، ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺁﺧﺮ ﺩﺭ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﮒ ﻋﺰﻳﺰﺍﻥ ﺍﺳﺖ. ﻫﻤﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮﺳﻨﺪ ﻭﻟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺭﻳﺰﻱ ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﺮﮒ ﺍﻭﻻً‌ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﺍﻳﻦ ﺭﻭﻧﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ؛ ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻋﺖ ﺁﻥ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ؛ ﺛﺎﻟﺜﺎً ﻋﻮﺍﺭﺽ ﻣﻨﻔﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺩﺍﻍ ﻋﺰﻳﺰﺍﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮﺩ،‌ﺑﻪ ﻋﻼﻭﻩ ﺍﻳﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺧﻮﺩﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻴﻨﺶ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ.
ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ، ﻧﺤﻮﻩ ﺗﺴﻠﻲ ﺩﺍﺩﻥ ﺑﻪ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﻭ ﺩﺍﻍ ﺩﻳﺪﮔﺎﻥ ﺍﺳﺖ. ﺍﮔﺮ ﻣﺎ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﺁﺷﻨﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ ، ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻮﺛﺮ ﻭ ﻣﻔﻴﺪﻱ ﺑﺎ ﺑﺎﺯﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻥ ﻫﻤﺪﺭﺩﻱ ﻣﻲ ﮐﻨﯿﻢ:

 

[ش.م.ی.م فرهادی]

ﺍﻟﻒ) ﺑﻪ ﻓﺮﺩ ﺩﺍﻍ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺩﺭ ﻣﺮﺍﺣﻞ ﻧﺨﺴﺖ ، ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻧﮑﻨﻴﻢ ﻣﺜﻼ ﺍﻳﻨﮑﻪ « ﺍﻳﻦ ﺷﺘﺮﻱ ﻫﺴﺖ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻲ ﺧﻮﺍﺑﻪ » ﻳﺎ ﺍﻳﻨﮑﻪ « ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﻮﺭ ﺑﺎﺷﻲ ، ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﮑﻴﻪ ﮔﺎﻩ ﺑﺎﺷﻲ ». ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻧﮕﻮﺋﻴﻢ « ﺗﻮ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﺒﺎﺵ ، ﺍﻭ ﺍﻻﻥ ﺩﺭ ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎﻳﺶ ﺧﻮﺏ ﺍﺳﺖ » .