زندگینامه بیوگرافی شاپور دوم ساسانی(ذوالکتاف)

[Mélomanie]

شاپور دوم ساسانی(ذوالکتاف)


ﺷﺎﻫﭙﻮﺭ ﺩﻭﻡ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ، ﺫﻭﺍﻻ‌ﮐﺘﺎﻑ ،ﺳﻮﺭﺍﺥ ﮐﻨﻨﺪﻩ ( ﺷﮑﻨﻨﺪﻩ )ﮐﺘﻔﻬﺎﯼ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺳﻮﺭﺍﺥ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﮐﺘﻔﻬﺎﯼ ﺍﻋﺮﺍﺏ ، ﻫﻮﺑﻪ ﺳﻮﻣﺒﺎ ، ﺫﻭﺍﻻ‌ﮐﺘﺎﻑ -ﺷﺎﭘﻮﺭ ﺩﻭﻡ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻫﺮﻣﺰﺩ ﺩﻭﻡ" ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﺪﺍﻟﺖ ﻭ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﺎﻧﺪﻩ ﺍﺳﺖ " ﺁﺫﺭ ﻧﺮﺳﯽ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﻭﯼ ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺖ ، ﭼﻮﻥ ﺍﻋﯿﺎﻥ ﻭ ﻧﺠﺒﺎﯼ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﺍﺯ ﻭﯼ ﻧﺎﺭﺍﺿﯽ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻭﯼ ﻓﺮﺩﯼ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﻮﺩ ﺍﻭ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺳﻠﻄﻨﺖ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﻭ ﻫﻼ‌ﮎ ﻧﻤﻮﺩﻧﺪ . ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﺰﺭﮔﺎﻩ ﺳﻠﻄﻨﺘﯽ ﻃﻔﻞ ﺧﺮﺩﺳﺎﻟﯽ ﺭﺍ ﮐﻪ ﺍﺯ ﺯﻥ ﺩﯾﮕﺮ ﻫﺮﻣﺰﺩ ﺩﻭﻡ ﺑﻮﺩ ( ﺷﺎﭘﻮﺭ ﺩﻭﻡ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ) ﺭﺍ ﺑﺸﺎﻫﯽ ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﻧﺪ . ( ﮐﺮﯾﺴﺘﯿﻦ ﺳﻦ : 1375 : 327 ) ﻫﺮﻣﺰﺩ ﺩﻭﻡ ﭘﺪﺭ ﺷﺎﭘﻮﺭ ﺩﻭﻡ ﺳﺎﺳﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺭﻓﺘﺎﺭﯼ ﻧﯿﮑﺨﻮﺍﻫﺎﻧﻪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ " ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ ﺩﺍﺩﮔﺮ " ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺍﻋﺮﺍﺏ ﺑﺤﺮﯾﻦ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺯﻫﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺗﺠﺎﻭﺯ ﻣﯽ ﮐﺮﺩﻧﺪ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪ . ( ﻣﺸﮑﻮﺭ : 1374 : 84...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Rigina]

شاپور دوم ساسانی تنها شاهی در جهان بود که قبل از تولدش شاه شد! هنگامی که پدرش درگذشت؛ مادرش آبستن بود. موبدان برای رفع نزاع بین مدعیان تاج و تخت؛ تاج را بروی شکم مادر نهادند و کودک متولد نشده را شاهنشاه ایران خواندند! این کودک که شاپور نامگذاری شد در شانزده سالگی زمام کل سلطنت را برعهده گرفت.

به شاپور دوم ساسانی لقب “ذوالاکتاف” به معنی “صاحب شانه ها” داده اند. این لقب به این دلیل به شاپور دوم داده شد که پس از يورش برخی قبایل عرب به ايران، شاپور در همان شانزده سالگی پى انتقام درامد و پس از حمله، دستور داد کتف اسیران را سوراخ کنند و از آن ریسمان رد کنند!

منبع: الي گشت

 

[Roshanak_QW]

شاپور دوم (به پارسی میانه: ) که با عنوان‌های شاپور بزرگ یا شاپور کبیر و شاپور ذوالاکتاف نیز شناخته می‌شود، از سال ۳۰۹ تا ۳۷۹ میلادی، دهمین پادشاه ساسانی بود. شاپور پس از برادرش آذرنرسی بر تخت نشست، او قبل از اینکه به دنیا بیاید، پادشاه شد. او پسر هرمز دوم بود و به مدت هفتاد سال پادشاهی کرد و به همین دلیل طولانی‌ترین پادشاهی در میان شاهان ایران را دارا می‌باشد. وی پس از قدرت گرفتن، اعرابی را که به بخش‌های جنوبی شاهنشاهی ساسانی تاخت آورده بودند، به شدت تنبیه کرد و امنیت را به مرزهای جنوبی بازگرداند. پادشاهی وی شاهد تجدید حیات نظامی کشور و گسترش قلمرو آن بود که آغاز اولین دوران طلایی ساسانیان بود؛ بنابراین او با شاپور یکم، قباد یکم و خسرو یکم، یکی از درخشان‌ترین پادشاهان ساسانی محسوب...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

ریشه‌شناسی نام

نمونه‌ای از سکه‌های طلای شاپور دوم.
سه تن از پادشاهان ساسانی و شخصیت‌های مهم ساسانی و دوره‌های بعدی شاپور نام گرفتند. شاپور برگرفته از ایرانی باستان xšāyaθiyahyā-puθra- به معنی «پسر پادشاه» و در اصل باید عنوان باشد که از دهه‌های پایانی قرن ۲ میلادی به عنوان اسم شخصی به کار رفته، گرچه در لیست اسامی پادشاه‌های پارتی در تاریخ‌نگاری عرب-پارسی نابه‌همگام دیده می‌شود. صورت‌های دیگر این نام شامل پارتی šhypwhr، ساسانی:šhpwr-y، پهلوی مانوی: š’bwhr، پهلوی کتاب‌نویس šhpwhl، ارمنی šapowh، سریانی šbwhr، سغدی š’p(‘)wr، یونانی Sapur, Sabour ,Sapuris، لاتین Sapores ,Sapor، عربی سابور و شابور، فارسی نو شاپور، شاهپور و شاهفور است.[۳]

ذوالاکتاف
واژهٔ ذوالاکتاف در عربی به معنای...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

منبع‌شناسی زندگانی شاپور
مقالهٔ اصلی: منبع‌شناسی تاریخ ساسانی
منابع رومی
منابع رومی می‌گویند که شاپور دوم خود را «برادر خورشید و ماه» می‌پنداشته‌است. همچنین منابع ارمنی و کلاسیک می‌گویند که شاهان ساسانی خورشید و ماه را می‌پرستیدند؛ ولی چنین چیزی را در منابع ساسانی نمی‌یابیم.[۵] اما می‌توان ۲ احتمال را در نظر گرفت:

این می‌تواند اشاره به ایزد میترا باشد (و نه لزوماً خورشید و ماه).[۶]
پاسخ جالب‌تر در در اساطیر هندوایرانی نهفته‌است که بنا بر آن، نیای مردم آریایی، منوچهر (منو در هندی) فرزند ویوَهوَنت (ویوَسوَنت در هندی) بوده که در هندی باستان به ترتیب معادل ماه و خورشید است.[۷]
شاپور در منابع اسلامی
علاوه بر داستان افسانه‌ای گذاشتن تاج شاهی بر شکم مادر شاپور دوم، داستان‌های...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

جنگ با اعراب
مقالهٔ اصلی: جنگ شاپور دوم با اعراب

قلعه نخل و رشته‌کوه حجر
به استناد منابع دوره ساسانی، چون شاپور دوم شانزده ساله شد (۳۲۵ م)، فتنهٔ قبایل عرب را فرونشاند و امنیت را در مرزهای شاهنشاهی برقرار کرد. در آغاز به قبیله ایادِ ساکن شواد تاخت و سپس از خلیج فارس گذشت و به الخط، ناحیهٔ ساحلی بحرین و قطر رسید. پس از آن به هجر حمله کرد که مسکن قبایل بنی تمیم، بکر بن وائل و عبدالقیس بود. از این قبایل بسیاری را کشت و برای تنبیه بیشتر آنها چاه‌های آب را ویران کرد تا مانع دستیابی آنها به آب شود. سپس به شرق عربستان، سوریه و شهرهای یمامه، بکر و تغلب تاخت.[۱۹] در متن بندهش (دانشنامهٔ زرتشتی) نیز به جنگ شاپور اشاره شده‌است:

در دوران شاهی شاهپور، پسر هرمز تازیان آمدند و اول خُرِگ‌رودبار را...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

جنگ با ارمنی‌ها و گرجی‌ها
مقالهٔ اصلی: سلسله اشکانی ارمنستان
تیرداد سوم، پادشاه ارمنستان (حکومت: ۲۸۷–۳۳۰ میلادی)، مقارن با نخستین سال‌های زندگی شاپور دوم، مسیحیت را دین رسمی این کشور اعلام کرد (۳۱۳ میلادی). برخی از ناخارارهای ارمنی نیز در پی آن، به مسیحیت گرویدند و به حمایت از تیرداد سوم برخاستند. این حمایت در مقابل ناخارارهای طرفدار ساسانیان مهم‌تر از آن ارمنیان پای بند به دین کهن زرتشتی بود که همچنان اهورامزدا و آناهید و واهاگن را می‌پرستیدند.[۲۵]

درگیری شدید خانگی و خواسته‌های متضاد ناخارارها، شاه و روحانیون، موجب بروز دوره پراغتشاشی در تاریخ ارمنستان شد. منابع این دوران نیز آشفته و مغشوش است. چنان‌که از سنگ نبشته‌ای به زبان فارسی میانه در مشکین شهر بر می‌آید، شاپور دوم، برای مهار...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

جنگ با رومیان
اهداف
از زمان صلح تحقیرآمیز عهدنامه نصیبین که بین پدربزرگ شاپور، نرسی و امپراتور روم دیوکلتیان در سال ۲۹۹ منعقد شد، مرزهای بین دو امپراتوری تا حد زیادی به نفع رومیان تغییر کرده بود که در این معاهده چند ایالت در بین‌النهرین دریافت کرد. همچنین تغییر مرز از فرات به دجله در نزدیکی پایتخت ساسانی تیسفون.[۳۴][۳۵] رومیان همچنین کنترل پادشاهی ایبریای قفقاز و ارمنستان را در اختیار گرفتند و بر بخش‌های بالایی ماد در ایران تسلط پیدا کردند. [۳۴] بنابراین هدف اولیه شاپور باطل ساختن این پیمان بود که وی مدت زیادی از سلطنت خود را برای تحقق آن صرف کرد.[۳۴] یکی دیگر از دلایل و انگیزه‌های وی برای جنگ با رومیان تلاش آنها برای مداخله در امور داخلی امپراتوری ساسانی و ضربه زدن به پادشاهی شاپور با...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

جنگ با هون‌ها یا خیونان
اگرچه شاپور دوم در نبرد پیروز شد، اما با عدم تسخیر نصیبین نمی‌توانست پیشرفت بیشتری داشته باشد. در همان زمان سکاها‌ی ماساگت و دیگر عشایر آسیای مرکزی در شرق به قلمروی ساسانی حمله کردند. او برای توجه به شرق مجبور شد جنگ با رومی‌ها را قطع کرده و آتش‌بس شتابزده ترتیب دهد (۳۵۰ میلادی).[۳۸] تقریباً در این زمان قبایل هونی، به احتمال زیاد کیداری‌ها، که پادشاه آنها گرومبات بود، به عنوان تهدیدی تجاوزکارانه نه تنها برای قلمرو ساسانیان و همچنین تهدیدی برای امپراتوری گوپتا ظاهر می‌شوند (۳۲۰–۵۰۰ میلادی).[۳۷] پس از یک مبارزه طولانی (۳۵۳ تا ۳۵۸)، آنها مجبور به صلح شدند و گرومبات موافقت کرد که سواران سبک خود را به ارتش ایران بفرستد و شاپور دوم را در جنگ مجدد علیه رومیان به ویژه در...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Roshanak_QW]

شاپور در تلمود

مجلد کامل تلمود بابلی
تلمود فرقی بین شاپور اول و دوم نمی‌گذارد و هر کجا اسمی از شاپور می‌آید، باید از جمله قیاسی، مقصود تلمود را درک کرد. شاپور اول در سال‌های ۲۴۰–۲۷۲ پادشاهی می‌کرده و این دوره اول و اوائل دوره دوم امورائی تنظیم کنندگان تلمود است؛ بنابراین هر کجا نامی از امورائی نسل سوم هم‌زمان با شاپور برده می‌شود، مقصود تلمود شاپور دوم است. چون شاپور دوم بیش از نیم قرن پادشاهی کرد، لذا نام امورائی‌های متاخر نیز با وی آمده‌است.[۴۹]

قسمت مهمی از مطالب تلمود که مربوط به شاپور دوم است از مادر این پادشاه، ایفرا هرمز، نام می‌برد. تلمود ایفرا را به عنوان ملکه‌ای که علاقه زیاد به یهودیت دارد، نشان می‌دهد. همان‌طور که نام شاپور اول با شموئیل همبستگی دارد، بهمان گونه نام ایفرا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.