آموزشی مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

کلاکهون (10)(1985) سبک زندگی را چنین تعریف می کند: «مجموعه ها یا الگوهای خودآگاه و دقیقاً توسعه یافته ی ترجیحات فردی در رفتار شخصی مصرف کننده»(ای. اس. اس:349)

ویلیام لیزر(11)(1964) در یک جا سبک زندگی را طرز مشخص یا متمایز زندگی کردن گروهی از مردم معرفی می کند؛ نظامی که از تأثیر فرهنگ (ارزش ها، منابع، نمادها و قوانین) بر نیروهای زندگی در گروه شکل می گیرد. او با توجه به تمرکزش بر موضوع بازاریابی در جایی دیگر سبک زندگی را الگوی رفتاری گروهی می داند که در خریدهای مصرف کننده انبوه و روش های مصرف کننده انعکاس یافته است (یوث، 1996: 7).

مک کی سبک زندگی را الگویی برآمده از ارزش ها و باورهای مشترک یک گروه یا جامعه می داند که به صورت رفتارهای مشترک ظاهر می شود. اصطلاحی که...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

او سبک زندگی را فعالیت های نظام مندی می داند که از ذوق و سلیقه ی فرد ناشی می شوند و بیشتر جنبه عینی و خارجی دارند و در عین حال به صورت نمادین به فرد هویت می بخشند و میان اقشار مختلف اجتماعی تمایز ایجاد می کنند. معنا یا به عبارتی ارزش های این فعالیت ها از موقعیت های آن در نظام تضادها و ارتباط ها اخذ می شود (پیشین: 173-76)
وی در جای دیگر می گوید: «سبک زندگی دارایی هایی است که به وسیله ی آن، اشغال کنندگان موقعیت های مختلف خودشان را با قصد تمایز یا بدون قصد آن از [دیگران] تمایز می بخشند.»(پیشین: 249)

ونزل(12)(1982) در تعریف سبک زندگی می گوید: «کلیت الگوهای رفتاری و تمایل هنجاری... که از طریق فرآیندهای اجتماعی تکامل می یابند.»(هندری و دیگران، 1381: 232).

جرالد لسلی و دیگران در مورد...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

نقد و بررسی​

در تحلیل دیدگاه ها و تعریف های فوق، می توان محورها و عناصر اصلی موجود در آنها را چنین جمع بندی کرد:​

1.تقریباً در همه ی تعریف ها می توان دو مفهوم را یافت که در تعریف سبک زندگی در نظر گرفته شده است؛ و در واقع هر دو مفهوم هم، به واژه «سبک» بازمی گردد: اول، مفهوم وحدت و دوم، مفهوم تمایز. به این معنی که سبک زندگی حاکی از مجموعه ی عناصری است که کم و بیش به طور نظام مند با هم ارتباط داشته و یک کل را پدید می آورند.
همین اتحاد و نظام مندی این کل را از کل های دیگر متمایز می کند. وجود کلماتی همچون الگو، نظام مندی، کلیت، هویت و تمایز در تعریف ها حاکی از همین مطلب است.

2. تعابیری که گاهی در هنگام استفاده از «سبک زندگی» می شود این...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

3. محور دیگر، فردی یا جمعی بودن سبک زندگی است. به این معنا که وقتی ما صحبت از سبک زندگی می کنیم آیا به الگوی معنایی و رفتاری ای اشاره می کنیم که یک گروه آن را می شناسد و به آن عمل می کند و یا در مورد الگوی رفتاری فردی سخن می گوییم. به عبارت دیگر آیا سبک زندگی فردی، مفهومی دارد؟ این مسأله غیر از مفهوم تمایز و هویت خواهی مفروض در تعریف سبک زندگی است. زیرا، این تمایز می تواند هم فردی در نظر گرفته شود و هم جمعی.

این بیان، طرح بحث بنیادی و بی انتهای اصالت فرد یا جمع نیست و بنا نیست با بررسی دیدگاه های هر یک از اندیشمندانی که جملات آنها ذکر شد، جایگاه آنها در پیوستار فردگرایی-جمع گرایی روشن شود. بلکه، سعی بر آن است تا روشن شود تعریف های سبک زندگی به کدام دسته از رفتارها و معانی اطلاق می شود...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

آیا اگر معنای یک رفتار یا الگوی رفتاری در جامعه ای درک نشد، می توان این رفتار یا الگوی رفتاری را در قالب سبک زندگی بررسی کرد؟​

اندیشمندان فردگرا و جمع گرا که در دو سر طیف قرار دارند، در این مسأله تکلیف آنها مشخص است. این بحث در مورد کسانی جای طرح دارد که در این پیوستار دیدگاه های میانه ای را طرح کرده اند.
از میان کسانی که تعریف آن ها از سبک زندگی ذکر شد، آدلر تنها کسی است که سبک زندگی را به این تعبیر فردی می داند و به تعداد افراد انسانی، سبک زندگی متمایز در نظر می گیرد. اگرچه این سبک های زندگی قابل طبقه بندی در دسته هایی همچون جبران، گریز و جبران مضاعف باشد؛ با این که او اذعان می کند که بسیاری از گزینه های انسان از محیط پیرامونش اخذ شده و نسبت به بسیاری از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

4. محور دیگری که در اکثر تعریف ها مدنظر قرار گرفته است، کارکرد سبک زندگی است. مناقشه ی اصلی در این باب، به این مسأله بازمی گردد که آیا سبک زندگی جنبه ی نمادین دارد یا این که خود اصالت داشته و کارکردی غیر نمادین دارد؟
باز هم این آدلر است که تقریباً راهی جدا پیموده و با توجه به مبانی و دیدگاه های خود معتقد است، سبک زندگی راه دستیابی به هدف است. اما سایرین سبک زندگی را نوعی بیان، نمایش و به تعبیر بسیاری نماد می دانند.

حال با فرض نمادین بودن، سؤال این است که سبک زندگی، نماد چه چیزی است؟ زیمل، آن را نماد فردیت برتر، وبلن، آن را نماد سازوکار روحی و عادات فکری، وبر و بسیاری، با الهام از وبر، این مفهوم را نماد منزلت اجتماعی، بوردیو، گیدنز و جمعی از اندیشمندان متأخرتر، سبک زندگی را نماد «هویت»...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

هندری و همکاران در این خصوص چنین جمع بندی می کنند:​

«سبک عنصری مرئی در دنیایی از نمادها است که از دیگران دعوت می شود تا آن را مطالعه کنند. سبک های زندگی، به طور خلاصه ریشه در چیزی دارند که بریک آن را «نمادگرایی ظاهر» می نامد (بریک، 1985: 19) افراد به مدد این سبک ها، هویت خویش را ابراز داشته و اظهاراتی را در مورد فضای اجتماعی و فرهنگی خود بیان می دارند.» (هندری و دیگران، 1381: 227).

5. نکته هایی که در همه ی تعریف ها، باعث تمایز مفهوم سبک زندگی از مفاهیم مشابه، مانند فرهنگ یا پاره فرهنگ، هویت، شخصیت و ...، و محدودسازی آن می شود، خلاقانه و گزینشی بودن اجزا و عناصر سبک زندگی است.
آدلر در تعریف مباحث خود بر «خلاقیت» و طراحی بر مبنای دریافت های فرد از محیط تکیه می...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

مؤلفه های سبک زندگی​

یکی از راه هایی که می توان به درک بهتری از مفهوم «سبک زندگی» از نظر اندیشمندان مختلف دست یافت، بررسی عناصر و مؤلفه هایی است که ایشان برای سبک زندگی برشمرده یا در تحقیقات خود از آنها به عنوان شاخصه بهره برده اند. در اینجا منظور از مؤلفه اموری است که مصداق عینی سبک زندگی محسوب می شوند.
بنابراین، اموری که از سوی محققان به عنوان عوامل مؤثر بر سبک زندگی پیشنهاد شده (مواردی مانند میزان درآمد و تحصیلات) مؤلفه درنظر گرفته نشده است.

عناصری که زیمل، وبلن و وبر در آثار خود از آنها یاد کرده اند، عبارت است از: شیوه ی تغذیه، خودآرایی (نوع پوشاک و پیروی از مد)، نوع مسکن (دکوراسیون، معماری و اثاثیه)، نوع وسیله ی حمل و نقل، شیوه های گذران اوقات فراغت و...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

کلاکهون، (1958) در یک جمع بندی در مورد شاخصه های مورد مطالعه سبک زندگی در دهه ی پنجاه، به رفتارهای شخصی مصرفی که حاکی از ترجیحات فردی است اشاره می کند؛ مواردی مثل: نحوه ی استفاده از صنایع فرهنگی، تفریحی و ورزشی، نحوه ی بازی کردن و لباس پوشیدن. (ای. اس. اس، جلد 3: 22-342).

گُردُن، در جمع بندی خود چند عامل مهم را در مطالعه سبک زندگی برمی شمرد: الگوهای مصرف، نوع لباس، نحوه ی صحبت، نگرش ها و الگوهای مربوط به نقاط تمرکز علاقه مندی در فرهنگ امور جنسی، عقلانیت، دین، خانواده، میهن پرستی، آموزش، هنرها و ورزش ها (گردن، 1963: 19)

پارسونز، در کتاب مشهور خود، (نظام اجتماعی 11)، جنبه هایی از سبک زندگی را مطرح می کند که ناشی از فنّاوری مدرن است و در آن روزها سبک زندگی افراد (به...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[زهـرا دُلاریـᥫ᭡]

برلسون و استینر مؤلفه های سبک زندگی را در اوقات فراغت و ذوقیات و نحوه ی مصرف مناسب پول می جویند؛ مواردی مثل رسیدگی به وضع ظاهری و لباس، آداب معاشرت، سلیقه زیباشناختی، سرگرمی ها (اعم از تفریحی و ورزشی، از قایق سواری و چوگان گرفته تا تنیس و بولینگ)، خوردنی ها (از شکلات کش دار شیرین گرفته تا نوع نرم و تلخ آن). (برلسون و استینر، 1964: 488).

لوید وارنر(16)، در قالب بررسی سبک زندگی یانکی سیتی افزون بر نحوه ی گذران اوقات فراغت و تفریحات و سلیقه های ورزشی، به تفاوت های دینی و چشم اندازهای اخلاقی، ارزش های سیاسی، الگوهای زندگی خانوادگی، روابط زناشویی و تربیت کودک در تحقیقات خود اشاره کرده است (مک کی، 1969: 74-275).

راجر برون، می گوید: «تفاوت ها در سبک زندگی، را در بی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.