تفسیر شعر شرح و تفسیر غزل شماره 9 دیوان حافظ شیرازی

[SAN.SNI]

"به نام خداوند شعر و سخن
نخستین سخن در همه انجمن"​

شاعر : شمس الدین محمد حافظ شیرازی

کتاب : دیوان اشعار

قالب شعر : غزل

آدرس شعر : دیوان اشعار حافظ شیرازی غزل شماره 9​

 

[SAN.SNI]

رونق عهد شباب است دگر بستان را / می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را
ای صبا گر به جوانان چمن بازرسی / خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را
گر چنین جلوه کند مغبچه باده فروش / خاک روب در میخانه کنم مژگان را
ای که بر مه کشی از عنبر سارا چوگان / مضطرب حال مگردان من سرگردان را
ترسم این قوم که بر درد کشان می خندند / در سر کار خرابات کنند ایمان را
یار مردان خدا باش که در کشتی نوح / هست خاکی که به آبی نخرد طوفان را
برو از خانه گردون بدر و نان مطلب / کان سیه کاسه در آخر بکشد مهمان را
هر که را خوابگه آخر مشتی خاک است / گو چه حاجت که بر افلاک کشی ایوان را
ماه کنعانی من مسند مصر آن تو شد / وقت آن است که بدرود کنی زندان را
حافظا می خور و رندی کن و خوش باش ولی / دام تزویر مکن چون دگران قرآن را

 

[SAN.SNI]

رونق عهد شباب است دگر بستان را / می رسد مژده گل بلبل خوش الحان را​

باز فصل جوانی و طراوت بستان است مثل فصل فعلی ما و به بلبل خوش آواز مژده گل می رسد . حاصل کلام اینکه اول بهار است

رونق = در اینجا به معنی زیبایی آمده است
عهد = جوانی
الحان = جمع لحن به معنی آواز خوش

 

[SAN.SNI]

ای صبا گر به جوانان چمن باز رسی / خدمت ما برسان سرو و گل و ریحان را​

ای صبا اگر به چمن های تر و تازه برسی . سلام ما را به سرو و گل و ریحان برسان

جوانان چمن = مراد جنس چمن است
خدمت = مراد دعا و سلام و ثنا است

 

[SAN.SNI]

گر چنین جلوه کند مغبچه باده فروش / خاک روب در میخانه کنم مژگان را​

اگر مغبچه باده فروش جلوه کند و بگذرد؛ همینطور که حالا می کند و رد می شود . من مژگان خود را جاروب میخانه می کنم . یعنی خدمتکار میخانه شده و همه گونه خدمت را با جان و دل انجام می دهم

مغ = کشیش و متصدی آتش و مطلقا به کافر مغ گویند
بچه = مطلقا کودک است ولی در اینجا مراد «پسر» است
خاکروب = جاروب

 

[SAN.SNI]

ای که بر مه کشی از عنبر سارا چوگان / مضطرب حال مگردان من سرگردان را​

ای جانانی که از زلفان چون عنبر سارا به صورت چون ماه چوگان کشیده ای . منِ عاشق و حیران و سرگردان را مضطرب مکن

مه = در اینجا منظور صورت است
سارا = خالص و ناب
مضطرب = متحرک

 

[SAN.SNI]

ترسم این قوم که بر درد کشان می خندند / در سر کار خرابات کنند ایمان را​

آن قومی که به باده نوشان می خندند و آنان را مورد تمسخر قرار می دهند . می ترسم که ایمانشان را در آرزو و کار میخانه تلف کنند

دُرد = گِلِ ته جام ش*ر..اب
دُرد کشان = نوشنده دُرد
خرابات = میخانه

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[SAN.SNI]

یار مردان خدا باش که در کشتی نوح / هست خاکی که به آبی نخرد طوفان را​

رفیق مردان خدا باش زیرا در کشتی حضرت نوح خاکی است و مراد از آن خاک خودِ حضرت نوح است که طوفان را کمتر از قطره آبی می داند، یعنی سعی کن با مردانی که به خدا نزدیک اند نزدیک باشی که مرادهای دنیا و آخرتت را بیابی .

 

[SAN.SNI]

برو از خانه گردون به در و نان مطلب / کان سیه کاسه در آخر بکشد مهمان را​

از خانه گردون خارج شو و نانی طلب مکن و یا خود از خانه گردون برو و از او نان مخواه . زیرا این مهمان کش ، عاقبت مهمانِ خود را می کشد . منظور اینکه از فلک امید و انتظار وفا نداشته باش و به مال و منال و منصب دنیا اعتمائ نباید کرد

سیه کاسه = در اینجا مهمان کُش است ولی معنی خسیس هم می دهد

 

[SAN.SNI]

هر که را خوابگه آخر مشتی خاک است / گو چه حاجت که بر افلاک کشی ایوان را​

هر کس باشد بالاخره خوابگه آخرتش یک مشت خاک است . تو به او بگو چه حاجت که قصر و ایوان خود را تا فلک برافرازی . چون عاقبت همه اینها فنا است پس سعی و کوشش زیاد برای ساختن برای خانه های مجلل و باغ ها و باغچه های رنگین ناشی از جنون است زیرا در واقع برای دیگران است .