متفرقه انواع ادب غِنايي درغزليات حافظ

[Harry_QW]

اصطلاح غنايي:
« اصطلاح غنايي كه در برابر ليريك(lyrique) فرانسوي (به معني شعري كه همراه آلت موسيقي «لير» خوانده مي شود و در زبانِ يوناني قديم به كار رفته و بعد ها به ادبيات اروپايي راه يافته) در سال هاي اخير در ادبيات عربي و فارسي رايج شده است، درقديم نبوده و قدما براي آن اصطلاح خاصي نداشته اند. چه تعبيراتي از نوع غزل يا تغزل در ادبيات ما بوده كه در طول زمان مفهوم آن تغييرات وسيعي يافته است. همچنين هجو، مصاديق گوناگون داشته، اما مجموعه ي اينها را به نام خاصي نمي خوانده اند.»( حاكمي،1386: 17 و رزمجو،1385: 86). استاد مينوي در ذكر احوال دانته (شاعر ايتاليايي) در مورد زبان و اشعار قبل از دانته كه با ساز و آواز خوانده مي شد، مي نويسند: «... زبان پرووانسال در عهد دانته داراي ادبيات بالنّسبه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

دوران شعر غنايي و نظريات محققان:
به عقیده ی شفیعی کدکنی:« شعرحماسي در دوران طفوليت جوامع به وجود مي آيد و شعرغنايي شعري است كه در دوران جواني جامعه ها رشد مي كند.به اين گونه كه فرد «خويشتن خويش » را باز مي يابد و «نداهاي درون» خويش را مي شنود. با اين همه شعرغنايي درجوامعي كه به مرحله كهولت و پيري رسيده اند نيزظهوردارد.»(شفيعي كدكني،1372: 7). «دوران اوج و رواج ادب غنايي، مربوط به ايام گسترش تمدن و شهر نشيني است و از اين رو غنا نسبت به حماسه، متأخر است. ادب حماسي مربوط به دوراني است كه بشر زندگي گروهي و قبيله اي داشته است در آن از تضاد فرد با اجتماع و تنهايي او و لاجرم بيان احساسات منبعث از تنهايي و تعارض، خبري نيست، امّا ادب غنايي مربوط به دوره اي است كه بعد از شكل گرفتن اجتماعات و پيدا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

حماسه بر غنا تقدم زماني دارد و اصولاً شعر در طي تاريخ خود از عينيت به طرف ذهنيت حركت كرده است. به قول هگل اين حركت از ماديت و عنيت(محسوس بودن) به طرف معنويت و ذهنيت(معقول بودن) در مورد كل هنر صادق است. هر چند ممكن است اشعار غنايي تيز در مواردي عيني باشند؛اما كلاً اين گونه اشعار را بايد ذهني و دروني شمرد. پس مي توان گفت كه قصيده(قالب حماسه) نوعاً زودتر از غزل( قالب غنا) شروع شده است و غزل نيز از تغزل قصيده نشأت گرفته است.»(شميسا،1376: 14)
«در قلمرو هنر شعر، نوع غنايي كهن ترين شكل است كه توسط صاحبدلانِ شاعر سروده شده است و بي گمان اولين بشري كه بر سطح كره ي زمين شعر گفته است، براي تهذيب و تربيت يا بيان حادثه ي تاريخي نبوده؛ بلكه احساسات و تراوش روح خود را بيان كرده است. روح او از احساس...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

دو اثر معروف و كم نظير يوناني(ايلياد- اديسه) اصلاً منظومه هاي منفردي بوده اند كه سازندگان آنها از منظومه هاي غنايي پيش از خود متأثر بودند. از پيدا شدن روايات تا ظهور منظومه هاي حماسي فاصله ي ممتدي وجود دارد، چنانكه شعر حماسي هيچگاه در آغاز تمدن و در حين تكوين تمدن و ظهور مليت ملتي به وجود نيامده است در صورتي كه از اغلب ملل در آغاز حياتشان منظومه هاي غنايي و سروده هاي فراوان مي توان يافت و اين دليل بزرگي بر تأخر اشعار حماسي از اشعار غنايي است.(صفا، 1383: 35-34) مينوي در اثر معروف خود ،يعني«پانزده گفتار»، در باب هميروس(همر) در تقدم شعر ،علي الخصوص شعر غنايي بر خط و حماسه مي نويسند:« اولين كار ذوقي و ادبي و شايد اولين هنري كه از هر قوم و ملتي نمودار مي شود شعر است:پيش از آن كه يك قوم و ملت...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

آرا منتقدان در باب شعر غنايي:
«در مورد نوع شعر غنايي آراي مختلفي وجود دارد و تاكنون نظريات گوناگوني توسط سخن سنجان اظهار شده است؛ چنانكه بسياري از منتقدان اروپا به ويژه شاعران پيرو مكتب رمانتيسم، نوع غنايي را شعري مي دانند كه شاعر« خويشتن خويش»رادر آن مجسم مي كند و ضمن آن به بيان عواطف و احساسات شخصي و تأثرات خود از زندگي و طبيعت مي پردازد. به نظر اين گروه: چون شعر غنايي حاكي از حالات و احساسات عميق و سوز و گدازهاي شاعر است لذا، لطيف ترين و ارزنده ترين نوع شعر به شمار مي آيد؛ اما به رغم اين نظر، به عقيده ي طرفداران مكتب رئاليسم، طرح و اظهار انديشه ها و حالات شخصي در شعر ، امري منطقي و پسنديده نيست.»(رزمجو،1385: 84).
« گوستاو فلوبر نويسنده و منتقد فرانسوي كه از هوا داران مكتب رئاليسم...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

انواع شعر غنايي از لحاظ قالب:
به عقيده دكتر شفيعي كدكني: « شعر غنايي محدود و محصور در قالب هاي خاصي از شعر نيست و در همه قالب ها چون : قصيده، غزل، مثنوي، ترجيع بند، تركيب بند، رباعي، قطعه و دوبيتي سروده مي شود. قصايد عنصري و فرخي، غزل هاي سعدي و حافظ، مثنوي هاي بزمي حكيم نظامي همچون ليلي و مجنون و خسرو و شيرين، رباعيات خيام، قطعات مسعود سعد سلمان و ابن ايمن و انوري و دو بيتي هاي بابا طاهر نمونه هاي بارز انواع شعر غنايي هستند.»(حاكمي،1386: 22).«در شعر فارسي، ادب غنايي به صورت داستان، مرثيه، مناجات، بثّ الشكوي و گلايه و تغزل در قوالب غزل، مثنوي، رباعي، دوبيتي و حتي قصيده مطرح مي شود ، اما مهم ترين قالب آن غزل است. در غزل قهرمان اصلي معشوق است و قهرمان ديگر كه عاشق يا خود شاعر باشد، معشوق...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

محتواي اشعار غنايي در ادب اروپايي و فارسي:
محتواي شعرهاي غنايي در ادب اروپايي:ا- مرثيه يا سوگنامه(Elegy) كه داراي قالبي خاص بوده و از مشهور ترين آنها رثاي ميلتون در مرگ ادوارد است.2-عروسي نامه(Epithalamium) كه به افتخار عروسي و شب زفاف سروده مي شده است.3- ترانه(Chamon) كه اشعار محلي است و به وسيله ي شاعران دوره گرد خوانده مي شده است.4-چكامه(Ballad).5-چهار پاره ي پيوسته(Sonnet) . در طبقه بندي فوق انواع شعر غنايي اروپايي بيشتر بر حسب شكل آنها بوده است، در حالي كه در شعر فارسي، شعر غنايي قالبي خاص ندارد. در اروپا شعر غنايي در آغاز با موسيقي همراه بوده است؛ ولي در شعر فارسي اگر چه گاهي اشعاري چون غزل را با موسيقي مي خوانده اند، ولي موسيقي و آواز جزو ماهيت غزل نبوده است و در نهايت اين كه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

انواع شعر غنايي در ادب فارسي از لحاظ محتوا عبارتند از:ا- سوگنامه يا مرثيه.2- شعرهاي سرگرم كننده چون لغز و معما و ماده تاريخ، مناظره و اخوانيات.3-خمريات چون بعضي از رباعيات خيام و ساقي نامه هاي حافظ و...4-وصف طبيعت و شهرها و مراكز اجتماعي، بهار و خزان و زمستان و تابستان و شب و روز و...5-شعر دلهره و نگراني كه بيشتر جنبه ي فلسفي دارد و در اشعار حافظ و خيام و فردوسي نمونه هاي فراوان دارد و از بي ثباتي جهان، زشتي ها و تباهي ها، تنهايي و بي سرانجامي انسان، فقر و ترس و ... است 6-ستايش نامه يا شعر درباري و مدحي كه شامل مدح و هجو و عتاب و اعتذار و ... است7- شعر انساني كه بر پايه ي وطن دوستي و بشر دوستي است و محبت به فرزند و زن و خانواده و به طور كلي جامعه را در خود منعكس مي سازد و اغلب ، آن را...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

انواع ادب غنايي در غزليات حافظ:
مهم ترين قالب بيان انواع غنايي، غزل است. «غزل در كاربرد امروزينه، يكي از«انواع ادبي» و نام يكي از قالب هاي شعر فارسي است.قالبي كه هرچند وزن ، قافيه،رديف،مقدار(=شماره ي بيت ها) و موضوع و محتواي ويژه، مرزبندي شده و تغيير ناپذيري ندارد و مي تواند در سرايش هر موضوعي به كار آيد و به تناسب موضوع از هر وزن، قافيه، رديف و مقداري بهره جويد...محتوا و درون مايه ي آن، پيش و بيش از هر چيز، عشق و وابسته هاي آن است و گاه نيز موضوعات سياسي، اجتماعي، وطني و... درآن مطرح مي شود.»(راستگو،1383: 4-3). «بارزترين نوع شعر غِنايي در ادب فارسي، غزل است كه خود به دو نوع عاشقانه و عارفانه تقسيم مي شود و دراين دو نوع، هراندازه عواطف شاعر غزل سرا عميق تر و احساسات او لطيف تر باشد،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Harry_QW]

موضوع اشعار غنايي فارسي؛ خصوصاً غزليات [حافظ]، غير از بيان حالات گوناگون عشق و آرزومندي و شرح ايام هجران و وصل، معاني ديگري از جمله: وصف ش*ر..اب، اغتنام فرصت و توصيف مناظر زيباي طبيعت،بهار، پاييز،شب ، صبح و نظاير آن است كه جز در آثار غنايي عرفاني كه سرايندگان آنها‍] از جمله حافظ] از اصطلاحات و رمز و رازهايي مخصوص در بيان انديشه هايشان سود جسته اند و از جمله واژه هاي مي و ميخانه و ساقي و ساغر و عشق و مستي را در معاني مجازي ويژه اي استعمال كرده اند، در ساير آثار غنايي فارسي، عشق و ش*ر..اب به مفهوم ظاهري و واقعي آن: كه ش*ر..اب انگوري و عشق صوري و جسمي است به كار گرفته شده است.»(رزمجو،1385: 87-86). « غزل فارسي كه يكي از سرشارترين حوزه هاي شعر است ، نمونه ي خوبي كه در آن مي توان آميزش انواع غنايي را...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.