آموزشی سیره معصومین "علیهم السلام"

[بیداد]

هـ – دلایل حجیت سیره اهل‌بیت (ع) در روایات​

دلیل سوم برای حجیتِ قولِ معصومان (ع) حدیث ثقلین است. به این بیان که وقتی اطاعت از پیامبر خدا (ص) به استناد آیۀ أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُول لازم شد، خود پیامبر (ص) طبق منابع متعدد شیعه و سنی فرمود:


إِنِّی تَارِكٌ فِيكُمُ الثَّقَلَينِ كِتَابَ اللَّهِ وَ عِترَتِی مَا إن تَمَسَّكتُم بِهِمَا لَن تَضِلُّوا بَعدِی‌[31]


بی‌تردید دو چیز گرانبها را در میان شما به جای گذاشتم، کتاب خدا و عترتم؛ پس از من تا هنگامی که به آن‌دو تمسک جویید گمراه نمی‌شوید.


یکی از اساتید مجموعه‌ای را گرد آورده است که البته هنوز منتشر نشده است. ایشان در آن مجموعه...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

حدیث ثقلین دلیلی روشن بر حجیت سیره اهل‌بیت پیامبر (ع) است.


یکی از علمای فاضل قم که خدمت آیت‌الله بروجردی (ره) نیز می‌رسید مرحوم آقای قوام وشنوه‌ای بود. بنده اواخر عمر ایشان به خدمتشان رسیدم. ایشان کتابی دربارۀ سند حدیث ثقلین نوشت -که اکنون در بازار موجود است- این کتاب را به دانشگاه الأزهر فرستاد و آنجا آن را چاپ کردند. خود او می‌فرمود: آیت‌الله بروجردی من را خواست و این کتابی که در الأزهر چاپ شده است را به من نشان داد و گفت: «ببین، این، معجزه است. کتاب شما را با هزینۀ خودشان چاپ کردند». این نشانه‌ای بر قوت استناد این حدیث شریف در نگاه شیعه و سنی است.

 

[بیداد]

جز این، ادلۀ فراوان دیگری برای حجیت سنت پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) در دست است، منتها در این مجال به ارائۀ چند مورد بسنده می‌کنیم. یکی از آن‌ها «حدیث سفینه» است:


مَثَلُ أهلِ بَيتی مَثَلُ سَفينَةِ نُوحٍ؛ مَن رَكِبَها نَجا و مَن تَخَلّفَ عَنها غَرِقَ[33]


همانا مثل اهل‌بیت من همانند کشتی نوح است؛ هر که بر آن سوار شود نجات یابد و هر که از آن کناره گیرد غرق می‌شود.


این حدیث را سیوطی[34] در تاریخ الخلفاء با اندکی تفاوت آورده است:


مثلُ أهلِ بَيتی مَثَلُ سَفينَةِ نوحٍ، مَن رَكِبَ فيها نَجا، وَمَن تَأَخَّرَ عَنها...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

مثال اهل‌بیت من چون کشتی نوح است. هر که بدان سوار شود نجات یابد و هر که از عقب افتد هلاک گردد.


در امالی شیخ‌طوسی و نیز در منابع دیگری هم این حدیث بیان شده است. معنی این سخن اطاعت محض و تبعیت محض است؛ بویژه عبارت مَنْ تَخَلَّفَ عَنهَا تأکید می‌کند که تخلف از آن‌ها جایز نیست. از میان مجموعه روایاتی که در دست داریم، می‌توان حدیث زیر را نیز در منابع فریقین یافت:


عَلِیٌّ مَعَ الحَقِّ وَ الحَقُّ مَعَ عَلیٍّ يَدورُ حَيثُما دَارَ [36]


علی با حق است و حق نیز با علی است. حق همواره به دور علی می‌گردد.

 

[بیداد]

در این موضوع احادیث فراوان دیگری همچون «حدیث امان» و «حدیث یوم الدّار» وجود دارد که به دلیل مجال اندک، دیگر به این موارد نمی‌پردازیم. پایان بخشِ این قسمت حدیثی از پیامبر (ص) است که فرمود:


مَن سَرَّهُ أَن يَحيا حَياتی وَ يَموتَ مَماتی وَ يَسكُنَ جَنَّةَ عَدنٍ الَّتی غَرَسَها رَبّی، فَليَتَوَلَّ عَليّاً بَعدی، وَ ليُوالِ وَلِيَّهُ، وَ ليَقتَدِ بِالأَئِمَّةِ مِن بَعدِهِ، فَإِنَّهُم عِترَتی، خَلَقَهُم اللَّهُ مِن لَحمی وَ دَمی، وَ حَباهُم فَهمی وَ عِلمی، وَيلٌ لِلمُكَذِّبينَ بِفَضلِهِم مِن أُمَّتِی، لا أَنالَهُمُ اللَّهُ شَفاعَتی [37]


هر که از آن شاد می‌شود که زندگی‌اش، همچو زندگیِ من باشد، و مرگ او...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

از مجموع روایات و آیاتی که مطرح شد علاوه بر حجیت سیره معصومان (ع) عصمت آنان -یعنی مصون بودن آنان از خطا- نیز آشکار می‌گردد. همراهیِ همیشگی با صادقین و اطاعت محض از أُولُوا الأَمر و تبعیت بی‌چون و چرا از رسول‌خدا (ص)، همگی دلایلی آشکار بر عصمت ایشان است.


دربارۀ حضرت زهرا (س) نیز این موضوع به قوت خود مطرح است؛ چرا که از ائمه (ع) نقل شده است: «مادر ما، الگوی ماست[38]، نیز: مادر ما، حجت خدا بر ماست».[39]


از طرفی الگوی محض بودن آن هم برای معصوم، جز با عصمت و حجیتِ سیره ممکن نمی‌گردد. در این بخش حجیتِ سیره پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع)...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

و- پرسشهایی دربارۀ سیره​

اسوه بودن معصوم (ع) نیازمند اثبات است. حال اینکه قولِ غیرمعصوم، از قبیل علمای ربانی تا چه اندازه می‌‌تواند حجت باشد در این بخش‌ بدان پرداخته خواهد شد.


یکی از آسیب‌های مهمی که در موضوع سیره مطرح است این است که کسی سیره معصوم (ع) را به خطا نقل نکند و داعیه‌دار مطالب بی‌اساس نباشد. به هر حال هر مطلبِ صحیحی آسیب‌هایی به همراه دارد که به پاره‌ای از این آسیب‌ها اشاره خواهیم کرد:

1. تغییر سبک زندگی با گذر زمان​

شبهه‌ای که طرح می‌شود آن است که آیا الگو بودن اهل‌بیت (ع) منحصر به زمان خاصی است؟ به عبارت دیگر، ممکن است افرادی بگویند: ما قبول داریم که اهل‌بیت (ع) الگو هستند، امّا این موضوع به زمان خود آن‌ها مربوط است. ائمه در آن...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

جهت نخست آنکه ادلّه‌ای که پیامبر اکرم (ص) و اهل‌بیت (ع) را الگو معرفی می‌کنند، اطلاق دارند. بدین معنا که در آیات و روایات مذکور بیان نشده که پیروی از ایشان محصور به زمان آن‌هاست، بلکه فرازمان و فرامکان است. مانند آیۀ زیر:


«لَقَد كانَ لَكُم فی رَسولِ اللَّـهِ أُسوَةٌ حَسَنَةٌ»[40]


بی‌گمان برای شما در رسول خدا سرمشقی نیکوست.


از آیۀ بعدی می‌توان چنین نتیجه گرفت که هر کس سه ویژگی در او باشد، پیغمبر (ص) برای او الگوست:


«لِمَن كانَ يَرجُو اللَّـهَ وَاليَومَ الآخِرَ وَذَكَرَ اللَّـهَ كَثيرًا»[41]


برای کسی که به خدا...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

پس هر کس این سه ویژگی را دارا باشد، در هر زمان و مکان که به سر برد، پیامبر (ص) را سرمشق خود قرار داده است. در حدیث ثقلین‏[42] که سفارش به پیروی از این دو نور (قرآن و عترت) شده است، نیز اشاره‌ای نشده که مختص به زمانۀ پیامبر (ص) و امامان (ع) باشد. بلکه تأکید فرمود که هر کس پس از من به اینها تمسک جوید گمراه نمی‌شود.


اما پاسخ دوم، پاسخ عقلی است. هنگامی که سخن از سیره اهل بیت (ع) به میان می‌آید، گاهی ممکن است سخن از ابزار و روش و سبک زندگیِ آن بزرگواران باشد. البته در این بخش از زندگی ایشان با گذر زمان تغییر می‌کند و نمی‌توان عیناً از آن الگوبرداری کرد. برای مثال مرکب زمان ائمه (ع) اسب و شتر بوده که امروزه کاربرد چندانی...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[بیداد]

نیز خانه‌های آن روزگار گِلی بوده است، فرش‌ها از جنس حصیر بودند. قرآن را روی پوست گاو و آهو می‌نوشتند و ظرف‌ها و کاسه‌ها گلی بود. حال آیا منظور از الگوبرداری این است که اینها همه بومی‌سازی شوند؟ آیا خانه‌های گِلی جوابگوی زندگی‌های نوین بشر هست؟ و آیا سازمان‌هایی که مجوز ساخت خانه‌ها را صادر می‌کنند، زیر بارِ این سبک ساختنِ خانه می‌روند و مجوز ساخت می‌دهند؟ البته نه.


چهره و ظاهر زندگی بشر امروزی با روزگارهای قدیم بسیار متفاوت شده است. موضوع بحث ما در اینجا الگوبرداری از ابزار و روش و سبک نیست چرا که اینها همگی تحول‌پذیرند. بلکه مراد، اصول حاکم بر زندگی سیره اهل‌بیت (ع) است؛ اصولی که به هیچ‌وجه تغییر نمی‌پذیرند و در همۀ ادوار به کار می‌آیند. اصلِ صداقت، چه عصر اسب باشد و چه عصر ماشین،...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.