شاعر‌پارسی اشعار جامی

[Hilary]

زنگی‌ای روی چون در دوزخ

بینی‌ای همچو موری مطبخ

ننمودی به پیش رویش زشت

لاف کافوری ار زدی انگشت

دو لبش طبع‌کوب و دل رنجان

همچو بر روی هم دو بادنجان

دهنش در خیال فرزانه

فرجه‌ای در کدوی پردانه

دید آیینه‌ای به ره، برداشت

بر تماشای خویش دیده گماشت

هر چه از عیب خود معاینه دید

همه را از صفات آینه دید

گفت: «اگر روی بودی‌ات چون من،

صد کرامت فزودی‌ات چون من

خواری تو ز بدسرشتی توست!

بر ره افگندنت ز زشتی توست!»

اگرش چشم تیزبین بودی

گفت و گویش نه اینچنین بودی

عیب‌ها را همه ز خود دیدی

طعن آیینه کم پسندیدی

مرد دانا به هر چه درنگرد

عیب بگذارد و هنر نگرد

​

 

[Hilary]

بود در دل چنان، که این دفتر

نبود از نصف اولین کمتر

لیک خامه از جنبش پیوست

چون بدین جا رسید سر بشکست

چرخ اگر باز بگذرد ز ستیز

سازدم گزلک عزیمت تیز،

دهم از سر، تراش آن خامه

برسانم به مقطع، این نامه

ورنه آن را که خاطر صافی‌ست

اینقدر هم که گفته شد کافی‌ست

هم برین حرف، این خجسته کلام

ختم شد، والسلام والاکرام!

​

 

[Hilary]

حمد ایزد نه کار توست، ای دل!

هر چه کار تو، بار توست، ای دل!

پشت طاقت به عاجزی خم ده!

و اعترف بالقصور عن حمده!
​

 

[Hilary]

بود در مرو شاه جان زالی

همچون زال جهان کهنسالی

روزی آمد ز خنجر ستمی

بر وی از یک دو لشکری المی

از تظلم زبان چو خنجر کرد

روی در رهگذار سنجر کرد

دید کز راه می‌رسد سنجر

برده از سرکشی به کیوان سر

بانگ برداشت کای پریشان کار

کوش خود سوی سینه‌ریشان دار!

گوش سنجر چو آن نفیر شنید

بارگی سوی گنده‌پیر کشید

گفت کای پیرزن! چه افتادت

که ز گردون گذشت فریادت؟

گفت: «من رنجکش یکی زال‌ام

کمتر از صد به اندکی سال‌ام

خفته در خانه‌ام سه چار یتیم

دلشان بهر نیم نان به دو نیم

غیر نان جوین نخورده طعام

کرده شیرین دهان ز میوه به نام

با من امسال گفت و گو کردند

وز من انگور آرزو کردند

سوی ده جستم از وطن دوریی

تن نهادم به رنج مزدوری

دستم اینک چو پنجهٔ مزدور

ز آبله...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Hilary]

در رهی می‌گذشت پیغمبر

با گروهی ز دوستان، همبر

دید قومی گرفته تیشه به دست

گرد سنگی بزرگ، کرده نشست

گفت کاین دست و پا خراشیدن

چیست؟ و این سنگ را تراشیدن؟

قوم گفتند: «ما جوانانیم

زورمندان و پهلوانانیم

چون به زورآوری کنیم آهنگ

هست میزان زور ما این سنگ»

گفت: «گویم که پهلوانی چیست؟

مرد دعوی پهلوانی کیست؟

پهلوان آن بود که گاه نبرد

خشم را زیر پا تواند کرد!

خشم اگر کوه سهمگین باشد

پیش او پشت بر زمین باشد»
​

 

[Hilary]

پیش سوداییان تخت جلال

نیست جز تاج جود، راس‌المال

گر نه سرمایه تاج جود کنند

کی ز سودای خویش سود کنند؟

معنی جود جیست؟ بخشیدن!

عادت برق چیست؟ رخشیدن!

برق رخشان، کند جهان روشن

جود و احسان، جهان جان روشن!

پرتو برق هست تا یک دم

پرتو جود، تا بود عالم!

گرچه یک مرد در زمانه نماند،

وز جوانمرد جز فسانه نماند،

تا بود دور گنبد گردان،

ما و افسانهٔ جوانمردان!

رفت حاتم ازین نشیمن خاک

ماند نامش کتابهٔ افلاک

هر چه داری ببخش و، نام برآر

به نکویی و نام نیک گذار!

زآنکه زیر زمردین طارم

نام نیکو بود حیات دوم

هر چه دادی، نصیب آن باشد

وآنچه نی، حظ دیگران باشد

بهرهٔ خود به دیگران چه دهی؟

مال خود بهر دیگران چه نهی؟

​

 

[Hilary]

حاتم آن بحر جود و کان عطا

روزی از قوم خویش ماند جدا

اوفتادش گذر به قافله‌ای

دید اسیریی به پای سلسله‌ای

پیشش آمد اسیر، بهر گشاد

خواست زو فدیه تا شود آزاد

حاتم آنجا نداشت هیچ به دست

بر وی از بر آن رسید شکست

حالی از لطف پای پیش نهاد

بند او را به پای خویش نهاد

ساخت ز آن بند سخت، آزادش

اذن رفتن بجای خود دادش

قوم حاتم ز پی رسیدندش

چون اسیران به بند دیدندش

فدیهٔ او ز مال او دادند

پای او هم ز بند بگشادند

​

 

[Hilary]

بود در عهد بوعلی سینا

آن به کنه اصول طب بینا

ز آل بویه یکی ستوده خصال

شد ز ماخولیا پریشانحال

بانگ می‌زد که:«کم بود در ده

هیچ گاوی بسان من فربه

آشپز گر پزد هریسه ز من

گرددش گنج سیم، کیسه ز من

زود باشید حلق من ببرید!

به دکان هریسه‌پز سپرید!»

صبح تا شام حال او این بود

با حریفان مقال او این بود

نگذشتی ز روز و شب دانگی

که چو گاوان نبودی‌اش بانگی

که: «بزودی به کارد یا خنجر

بکشیدم که می‌شوم لاغر!»

تا به جایی رسید کو نه غذا

خوردیی از دست هیچ کس، نه دوا

اهل طب راه عجز بسپردند

استعانت به بوعلی بردند

گفت: «سویش قدم نهید از راه

مژده‌گویان! که بامداد پگاه

می‌رسد بهر کشتن‌ات به شتاب

دشنه در دست، خواجهٔ قصاب»

رفت ازین مژده زو گرانیها

کرد اظهار...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Hilary]

جامی! از شعر و شاعری بازآی!

با خموشی ز شعر دمساز آی!

شعر، شعر خیال بافتن است

بهر آن شعر، مو شکافتن است

به عبث، شغل مو شکافی چند؟

شعرگویی و شعربافی چند؟

هست همت چو مغز و کار چو پوست

کار هر کس به قدر همت اوست

نه، چه گفتم؟ چه جای این سخن است؟

رای دانا ورای این سخن است

کار، فرخنده گشته از فرهنگ

کارگر را در او چه تهمت و ننگ؟

همت مرد چون بلند بود

در همه کار ارجمند بود

کار کید ز کارخانهٔ خیر

در دو عالم بود نشانهٔ خیر

مدح دونان به نغز گفتاری

خرده‌دان را بود نگونساری

همه ملک جهان، حقیر بود

زآنکه آخر فناپذیر بود

با دهانی ز قیل و قال خموش

می‌کنم از زبان حال، خروش

آن خروشی که گوش جان شنود

بلکه اهل خرد به آن گرود

بر همین نکته ختم شد مقصود...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[Hilary]

ای به یادت تازه جان عاشقان!

ز آب لطفت تر، زبان عاشقان!

از تو بر عالم فتاده سایه‌ای

خوبرویان را شده سرمایه‌ای

عاشقان افتادهٔ آن سایه‌اند

مانده در سودا از آن سرمایه‌اند

تا ز لیلی سر حسنش سر نزد

عشق او آتش به مجنون در نزد

تا لب شیرین نکردی چون شکر

آن دو عاشق را نشد خونین، جگر

تا نشد عذرا ز تو سیمین‌عذار

دیدهٔ وامق نشد سیماب‌بار

تا به کی در پرده باشی عشوه‌ساز

عالمی با نقش پرده عشقباز؟

وقت شد کین پرده بگشایی ز پیش

خالی از پرده نمایی روی خویش

در تماشای خودم بی‌خود کنی

فارغ از تمییز نیک و بد کنی

عاشقی باشم به تو افروخته

دیده را از دیگران بردوخته

گرچه باشم ناظر از هر منظری

جز تو در عالم نبینم دیگری

در حریم تو دویی را بار نیست

گفت و گوی اندک و...​

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.