متفرقه "پندنامه ای ارزشمند"

[miss_rahil]

از بلا نارسته گردی ای عزیز

باز باید داشتن دست از دو چیز

رو تو دست ازنفس و دنیا باز دار

تا بلاها را نباشد با تو کار

ور بحرص و آز گردی مبتلا

با تو روی آرد ز هر سو صد بلا

آنکه نبود هیچ نقدش در میان

هر کجا باشد بود اندر امان

نفس ودنیا را رها کن ای پسر

باز رستی از بلا و از خطر

ای بسا کس کز برای نفس زار

در بلا افتاد و گشت از غم نزار

از برای نفس مرغ نامراد

آمد و در دام صیاد اوفتاد

تا دلت آرام یابد ای پسر

بود و نابود جهان یکسان شمر

از عذاب و قهر حق ایمن مباش

در پی آزار هر مؤمن مباش

در بلا یاری مخواه ازهیچ کس

زانکه نبود جز خدا فریادرس

هر کرا رنجانده عذرش بخواه

تا نباشد خصم تو در عرصه گاه

گر غنا خواهد کسی از ذوالمنن

در قناعت می‌توانش یافتن

 

[miss_rahil]

هر کرا عقلست ودانش ای عزیز

دور باید بودنش از چارچیز

کار خود با ناسزا نکند رها

مردمی نکند بجای ناسزا

عقل داری میل بدکاری مکن

زین چو بگذشتی سبکساری مکن

تا شوی پیش از همه در روزگار

دست بر نان و نمک بگشاده دار

تا تو باشی در زمانه دادگر

زیر دستان را نکو دار ای پسر

هر که در پند خود آمد استوار

پند او را دیگران بندند کار

هر که از گفتار خود باشد ملول

قول او را دیگران نکنند قبول

هرچه باشد در شریعت ناپسند

گرد او هرگز مگرد ای هوشمند

تا صواب کار بینی سر بسر

بر مراد خود مکن کار ای پسر

 

[miss_rahil]

هست بی شک رستگاری در سه چیز

با تو گویم یادگیرش ای عزیز

زان یکی ترسیدنست از ذوالجلال

دوم آمد جستن قوت حلال

سیومین رفتن بود بر راه راست

رستگارست آنکه این خصلت رواست

گر تواضع پیشه گیری ای جوان

دوست دارندت همه خلق جهان

سر مکن در پیش دنیا دار پست

ور کنی بی شک رود دینت ز دست

بهر زر مستای دنیادار را

تا چه خواهی کرد این مردار را

مردگانند اغنیای روزگار

ای پسر با مردگان صحبت مدار

مال و زر بی حد بدست آورده گیر

بعد از آن در کور حسرت بـرده گیر

 

[miss_rahil]

باش دایم ای پسر با یاد حق

گر خبر داری ز عدل و داد حق

زنده دار از ذکر صبح و شام را

در تغافل مگذران ایام را

یاد حق آمد غذا این روح را

مرهم آمد این دل مجروح را

یاد حق گر مونس جانت بود

کی هوای کاخ و ایوانت بود

گر زمانی غافل از رحمن شوی

اندر آن دم همدم شیطان شوی

مومنا ذکر خدا بسیار گوی

تا بیابی در دو عالم آب روی

ذکر را اخلاص می‌باید نخست

ذکر بی اخلاص کی باشد درست

ذکر بر سه وجه باشد بی خلا

 

[miss_rahil]

چارچیز از چار دیگر شد تمام

چون شنیدی یاد می‌دار ای غلام

دانش مرد از خرد گیرد کمال

از عمل نیت همی یابد جمال

دینت از پرهیز کامل می‌شود

نعمتت از شکر شامل می‌شود

هست دانش را کمالات از خرد

نیتت را بی عمل کس ننگرد

شکر نعمت را کمالی می‌دهد

غافلان را گوشمالی می‌دهد

شکر ناکردن زوال نعمتست

بهرهٔ شاکر کمال نعمتست

علم را بی عقل نتوان کاربست

پیش بی عقلان نمی‌باید نشست

بی خرد دانش وبالست ای پسر

علم مرغ و عقل بالست ای پسر

هر که علمی دارد و نبود بر آن

از طریق عقل باشد بر کران

 

[miss_rahil]

چارچیز است آنکه بعد از رفتنش

از محالاتست باز آوردنش

چون حدیثی رفت ناگه بر زبان

یا که تیری جست بیرون از کمان

باز چون آری حدیث گفته را

کس نگرداند قضای رفته را

باز کی گردد چو تیر انداختی

همچنین عمری که ضایع ساختی

هر که بی اندیشه گفتارش بود

پس ندامتهای بسیارش بود

تا نگفتی می‌توانی گفتنش

چون بگفتی کی توان بنهفتنش

عمر را می‌دان غنیمت هر نفس

چون رود دیگر نباید باز پس

هیچ کس از خود قضا را رد نکرد

هر که راضی از قضا شد بد نکرد

هر که می‌خواهد که باشد در امان

مهر می‌باید نهادن بر دهان

می‌سزد گر عمر را داری عزیز

چون رود پیشش نخواهی دید نیز

 

[miss_rahil]

حاصل آید چارچیز از چارچیز

یاد دار از این نکته از من ای عزیز

خامشی را هر که سازد پیشهٔ

در جهان نبود ز کس اندیشهٔ

از سخاوت مرد یابد سروری

شکر نعمت را دهد افزون‌تری

گر سلامت بایدت خاموش باش

گشت ایمن هر که نیکی کرد فاش

هر که او ساکت شد و خاموش کرد

از سلامت کسوتی بر دوش کرد

گر همی خواهی که باشی در امان

رو نکویی کن تو با خلق جهان

هر کرا عادت شود جود و کرم

در میان خلق گردد محترم

هر که کار نیک یا بد می‌کند

آن همه می‌دان که با خود می‌کند

ای برادر بندهٔ معبود باش

تا توانی با سخا و جود باش

باش از بخل بخیلان بر حذر

تا نسوزد مرا ترا نار سقر

 

[miss_rahil]

چارچیزت بردهد از چار چیز

نشنود این نکته جز اهل تمیز

هر که زو صادر شود این چارکار

بیند آن چار دگر بی‌اختیار

هر که در پایان کاری ننگرد

عاقبت روزی پشیمانی خورد

هر که نکند احتیاط کارها

بر دلش آخر نشیند بارها

هر که او استیزه با سلطان کند

کار خود را سر بسر ویران کند

هرکه او یاغی شود با پادشاه

روز او چون تیره شب گردد سیاه

هر که گشت از خوی بدناسازگار

دوستان از وی کنند بی شک فرار

 

[miss_rahil]

می‌فزاید آب روی از پنج چیز

با تو گویم بشنو ای اهل تمیز

چون بکار خویش حاضر بودهٔ

آب روی خویش را افزودهٔ

از سخاوت آب روی افزون شود

وز بخیلی بی خرد ملعون شود

در سخاوت کوش اگر داری غنا

تا فزاید آب رویت در سخا

هر کرا بر خلق بخشایش بود

آب روی او در افزایش بود

باش دایم بردبار و با وفا

تا بروی خویش بینی صد صفا

تا بماند رازت از دشمن نهان

سر خود با دوستان کمتر رسان

تا نگردی پیش مردم شرمسار

آنکه خود ننهاده باشی برمدار

ای برادر پرده مردم مدر

تا ندرد پرده‌ات شخص دگر

بر هوای دل مکن زینهار کار

تا نیارد پس پشیمانیت بار

قدر مردم را شناس ای محترم

تا شناسند دیگران قدر تو هم

تا زبانت باشد ای خواجه دراز

دست کوته دار و هر جانب متاز

هر کرا قدری نباشد در جهان

زنده مشمارش که هشت از...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.

 

[miss_rahil]

شد دو خصلت مرد ابله را نشان

صحبت صبیان و رغبت با زنان

ناخوشی در زندگانی ای ولید

مرد را از خوی بد گردد پدید

آنکه نبود مرد را خوی نکو

مرده می‌دانش که زنده نبود او

هر که گوید عیب تو اندر حضور

می‌نماید راهت از ظلمت بنور

مر ترا هر کس که باشد رهنمای

شکر او می‌باید آوردن بجای

هر خردمندان علم را لباس

خلق نیکو شرم نیکوتر شناس

حال خود را از دو کس پنهان مدار

از طبیب حاذق و از یار غار

تا توانی با زنان صحبت مجوی

راز خود را نیز با ایشان مگوی

آنچه اندر شرع باشد ناپسند

گرد او هرگز مگرد ای هوشمند

هر چه را کردست بر تو حق حرام

دور باش از وی که باشی نیک نام

چونکه بگشاید در روزی خدای

دل گشاده دار تنگی گم نمای

تازه روی و خوب سخن باش ای اخی

تا بود نام تودر عالم سخی

پر مخور اندوه مرگ ای...

لطفا برای مشاهده کامل مطالب در انجمن ثبت نام کنید.